Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 20

[Jacob Baron van Wassenaer]

WASSENAER (Jacob Baron van), baanderheer van Wassenaer, heer van Obdam en Zuidwijk, zoon van den vorige, in 1610 geboren, muntte als krijgs- en staatsman uit. Reeds vroeg trad hij in den krijgsdienst, voerde spoedig het bevel over een compagnie ruiters, en nam vervolgens als kolonel deel aan verscheidene belegeringen. Zoo was hij bij het beleg van Maastricht in 1632, toen hij met honderd man te paard bij

Stokheim op drie Spaansche compagnien aanviel, ze sloeg en 25 gevangenen verkreeg. Eerlang werd hij echter tot gewigtige ambten geroepen. De provincie Holland vaardigde hem al om zitting te nemen in den raad van state, later werd hij gouverneur van Heusden en de omliggende vaste plaatsen en schanssen, Crevecoeur, St. Andries, Voren en Hemert. Toen men hier te lande in den jare 1647 tot vrede met Spanje begon te neigen en de provincien Gelderland en Overijssel het met Frankrijk, toen in oorlog met Spanje, hielden, werd Wassenaer naar die provincien afgevaardigd om ze te bewegen zich bij de meerderheid te voegen, Frankrijk te verlaten en zich met het Spaansche rijk te verdragen. In 1648 vertrok hij als gezant naar Kleef, om, in naam der algemeene staten, te staan over den doop van den oudsten zoon van den keurvorst Frederik Willem van Brandenburg. Na den dood van Willem II werd Obdam, nevens Cornelis de Graaf, oud-burgemeester van Amsterdam en François Riecen, pensionaris van Purmerland, naar Gelderland en Overijssel gezonden om die gewesten uit te noodigen tot de groote vergadering te 's Hage. De staten van Holland zonden hem nevens Jan de Witt, pensionaris van Dordrecht naar Zeeland, om die provincie te bewegen den prins van Oranje niet tot kapitein-generaal aan te stellen. Nog in hetzelfde jaar (1651) terwijl de groote vergadering zat, werd hij in gezantschap gezonden naar Kleef aan den gemelden keurvorst van Brandenburg en naar Dusseldorp aan den paltzgraaf Wolf Willem, om den oorlog tusschen hen ontstaan, bij te leggen. Ten dien einde reisde hij ettelijke malen heen en weer uit 's Hage naar gemelde steden en had eindelijk het genoegen om den vrede in een zamenkomst dezer vorsten bij Angerodt te zien sluiten. In 1653 bekleedde hij het ambt van gemagtigde der staten op 's lands vloot, over welke Marten Harpertsz. Tromp, als luitenant-admiraal, het gezag voerde. Een zeegevecht tusschen ons en de Engelschen, in zijne tegenwoordigheid, viel ongelukkig uit. De schuld werd aan Obdam geweten, wijl hij bij het gemeen beschuldigd werd dat hij Tromp zou overgehaald hebben ‘om slappelijk tegen de Engelschen aan te gaan.’ Doch van dezen blaam werd hij gezuiverd door de uitspraak der staten van Holland, die de beschuldiging voor louteren laster hielden.

In hetzelfde jaar werd hij naar Enkhuizen gezonden om een volksoproer te stillen, waarbij hij in levensgevaar verkeerde. In hetzelfde jaar werd ter vergadering van Holland geraadpleegd over een opvolger van den gesneuvelden luitenant-admiraal Marten Harpertsz. Tromp, en viel de keus op hem. Hij legde derhalve zijne bediening van kolonel van een regiment ruiters neder en aanvaarde die van luitenant-admiraal van Holland en West-Friesland. Schoon reeds in 1653 aan-

gesteld, liep het tot 1656, toen hij met 's lands vloot in zee stak om de stad Dantzig, door de Zweden, met de Polen in oorlog, belegerd te ontzetten en de koopvaardijschepen van den staat in de Oostzee te beschermen. Voor 't einde van Junij was hij reeds in de Zond, vanwaar hij te land naar Kopenhagen trok, waar hij door den koning van Denemarken statelijk ontvangen en met de ridderorde van den Olifant, die hem door den onderkoning van Noorwegen overhandigd werd, werd vereerd. Eerlang keerde hij naar de vloot terug, met welke hij voor Dantzig kwam, waar hij door eenige heeren en kooplieden der stad luisterrijk ontvangen werd. Bij de komst der vloot, verdwenen de Zweden, doch Obdam bleef tot in October voor Dantzig, waarna hij naar het vaderland terugkeerde.

In 1657 bracht hij, op last der staten, met eene vloot de gezanten naar Portugal, om rekenschap te vorderen van het ongelijk en nadeel den Nederlanders in Brazilië, Angola en St. Thomas toegebracht. Daar de Portugezen geen voldoening gaven, werd deze staat door den onzen den oorlog aangekondigd, kruiste Wassenaer op de Portugesche kusten en bemagtigde in November 15 schepen uit de Portugesche suikervloot, die, omtrent 40 zielen sterk, uit Brazilie naar Lissabon keerde.

In 't volgende jaar 1658 ontstond er oorlog tusschen Zweden en Denemarken. Bevreesd voor belemmering der vaart door de Zond, namen de staten het besluit om den Deenschen koning krachtig bij te staan. Wassenaer werd het bevel over de vloot opgedragen, en na een hevig gevecht behaalde de onzen de overwinning op den Zweedschen admiraal Wrangel, drie schepen werden veroverd, acht in den grond geschoten of verbrand, er vielen duizend dooden, terwijl de onzen vierhonderd man verloren, doch onder deze de viceadmiraals Witte Kornelisz. de Witte en Pieter Floriszoon.

In de volgende jaren deed Wassenaer nog verscheidene tochten, waarop echter niets belangrijks voorviel. Doch in 1665, toen de oorlog tusschen dezen staat en Engeland was ontstaan, kreeg hij met den titel van luitenant-admiraal-generaal het opperbevel over de vloot, omtrent honderd schepen sterk. Den 13 Junij raakten de beide vloten slaags nabij de stad Lestoffe. 't Gevecht begon met het aanbreken van den dag, doch omtrent 2 uren na den middag sprong Wassenaer met zijn schip de Eendragt in de lucht. Zijn lijk werd nimmer gevonden, doch op 's lands kosten werd ter zijner eere een prachtige graftombe in de groote kerk te 's Hage opgericht met een Latijnsch opschrift. Hij was gehuwd met Agnes van Renesse van der Aa, dochter van Jan van Renesse van der Aa, heer van Schonauwen en

van Catharina van Arnhem, die hem 3 kinderen schonk.

Zie Levens van Doorl. zeehelden; Leven van de Ruyter; J.C. de Jonge, Neerl. Zeew., D. IIa. bl. 199-201, 229-233, 238-241, 244-250, 266-271, 285, 310-314. D. IIb. bl. 213, 177, 193. D. IIIa. bl. 413; Kobus en de Rivecourt; Muller, Cat. v. portr.; Wagenaar, V.H., D. XII, XIII, (Reg.); Scheltema, Staatk. Nederl.