Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 19

[Bonaventura Vulcanius]

VULCANIUS (Bonaventura) of Smet werd den 30^sten Junij 1538 te Brugge geboren. Hij was de zoon van Petrus Vulcanius, Pensionaris van die stad, die bij Erasmus wegens zijn geleerdheid in hooge achting stond. Hij studeerde deels te Gent onder Johannes Olivarius, deels te Leuven, onder Petrus Nannius, en maakte zulke vorderingen dat hij in 1559, toen hij 21 jaren oud was, werd gekozen om den kardinaal Frans de Mendoza, bisschop van Burgos, tot secretaris te verstrekken. Zijn vader, die toen nog onzeker was of hij hem in de rechtsgeleerdheig of de geneeskunde zou laten studeren, liet hem die betrekking aanvaarden welke hem gelegenheid gaf Spanje te zien en het Spaansch te leeren. De prelaat gelastte hem eenige Grieksche kerkvaders in het Latijn over te zetten. Na den dood van den kardinaal in December 1566 kwam hij in dienst van diens broeder Ferdinand de Mendoza, aartsdiaken van Toledo, na wiens dood, zijn vader, die gevaarlijk ziek was, hem terugriep. Toen hij, na een afwezigheid van elf jaren, in 1570 terugkwam, vond hij zijn vader dood en de zaken van Staat in de grootste wanorde. Hij begaf zich naar Keulen, waar hij in Thomas Redinger een beschermer vond. Na een kort verblijf dwongen hem de onlusten, die er in heerschten, ook deze stad te verlaten en naar Bazel te gaan, waar hij eenige Grieksche schrijvers vertolkte gelijk hij ook te Geneve deed. Van daar te Bazel weêrgekeerd, vernam hij er den dood zijner moeder. Deze tijding deed hem besluiten naar zijn vaderland, waar het nu iets rustiger was, weder te keeren. Hij woonde eerst eenigen tijd te Antwerpen, waar hij de eerste rector der Latijnsche school werd.

In 1578 werd hij tot Hoogleeraar in de Grieksche taal te Leiden benoemd, doch hij aanvaarde dit ambt eerst drie jaren later. Kort daarna werd hij ook Secretaris van den Akademischen Senaat, met een vaste jaarwedde. Zijn onderwijs was voortreffelijk en door de uitgave van vele geleerde werken verhoogde hij te gelijk met eigen roem den luister der Akademie. Curatoren erkenden zulks door hunne geschenken en het vereerend besluit, in den aanvang van 1607, toen hij 25 jaar zijn dienst als hoogleeraar vervuld had. Scriverius schreef: ‘Vulcanius utriusque linguae et historiarum in paucis peritus’, gelijke lof werd hem door Scaliger, Grotius Heinsius en Salmasius gegeven. Hij beoefende ook de Latijnsche en Grieksche poezy en overleed in den aanvang van slachtmaend 1614.

Petrus Cunaeus hield eene lijkrede op hem, waarom

niets van 's mans godsdienstige gezindheid voorkomt. Dit verwekte opzien, doch Cunaeus verdedigde zich daaromtrent in een brief aan een zijner vrienden. Hij kon daarover niets in 't midden brengen zonder liegen. Men zegt dat Vulcanius in toorn ontvlamde, wanneer iemand hem vermaande zich voor den dood te bereiden, en dat hij nooit over godsdienst sprak.

In de Scaligerana leest men, ‘Vulcanius est de la Religion des dez et des cartes. Il ne scait de quelle Religion il est.’ Zijn portret vindt men in de Alma Acad. bij Meursius en geschilderd op de Akad. Bibliotheek te Leiden.

Hij gaf in het licht:

Ariani de expeditione Alexandri Magni historiarum libri octo: Graece et Latine (Genevae) 1575, 8^o.

Cum notis per Jac. Gronovium, L B. 1704.

Isidori Hispalensis, Episcopi, Originum libri viginti ex antiquitate erecti et variis lectionibus atque scholiis illustrati a B. Vulcanio. Fabri Planciadis et Fulgentii Virgilii expositio Sermonum antiquorum cum testimoniis Veterum Grammaticorum de proprietate et differentiis Latini Sermonis libelli Martiani Capellae libri XX, quorum 1 e 2 de Nuptiis Philologiae et Mercurii 3. de arte grammatica 4. de Dialectica 5. de Rethorica 6. de Geometria 7. de Arithmetica 8. de Astronomia 9. de Musica. Cum annotationibus B.V. Basileae 1577 in fol.

Callimachi Hymni, Epigrammata et Fragmenta, nec non Moschi et Bionis Idillia, Graece et Latine ex interpretatione et cum anotationibus B. Vulcanii. Anti 1584. De Lat. vert. van Vulc. is in dichtmaat. Graevius heeft zijn aanteekeningen op Callimachus opgenomen in de uitgaaf die hij van dien dichter gaf te Utrecht 1697, 4^o.

Constantini Porphyrogennetae de Thematibus liber sive de Agminibus Militaribus per imperium Orientale distributis, Graece, cum versione Latina subjuncta et notis B.V.L.B. 1580.

Vulcanius beloofde het tweede deel van Constantinus (de Thematibus Imperii occidentalis) uittegeven. Hij heeft aan deze belofte niet voldaan. Frederik Morel heeft dit deel met zijne overzetting in het licht gegeven Paris. 1609 8^o., en Meursius beide boeken met de vertalingen in zijne uitgaaf der werken van Constantinus. L.B. 1617, 8^o.

Aristoteles de Mundo Graece cum duplici interpretatione Latina, priore quidem L. Apulejï altera vero Guilielmi Budaei cum scholiis B. V. tam in Aristotelem quam in utrumque ejus interpretem, Accessit seorsim Gregorii Cyprii Encomium Maris Graeciae, et Pauli Silentiaris Jambica,, L.B. 1591 in 8^o.

Agathiae Scholiastici de Imperio et rebus gestis Imperatoris Justiniani libri V, ex interpretatione B.V. cum ejusdem Notis et Coronide Epigrammatum Agathiae, Metaphrasi donata a Josepho Scaligero et Jano Dousa L.B. 1594, 4^o.

Vulcanius gaf eerst den Grieksche tekst, later de overzetting in Gracee et Latine, ex ejus versione. Paris. 1660 in fol.

Nili Archiepiscopi Thessalonicensis de Papatu Papae Romani libri duo et de igne Purgatorio liber singularis, Graece et Latine B.V. interprete L.B. 1595, 8^o.

Cum notis Salmasii. Hannoviae 1608, L.B. 1645, 8^o.

Theophylacti Simocatae Quaestiones Physicae et Epistolae. Item Cassii Jatrosophistae Quaestiones Medicae, Graece L.B. 1596.

Journandes Episcopus Ravennas de Getarum sive Gothorum origme et rebus gestis. Isidori Chronicon Gothorum, Vandelorum, Suevorum et Virsigothorum. Procopii fragmentum de priscis sedibus et migiationibus Gothorun, Graece et Latinè. Accessit et Journandes de Regnorum et Temporum successione, Omnia ex recognitione et cum notis B.V.L.B. 1597, 8^o. 1607, 8^o.

De litteris et lingua Getarum, sive Gothorum, Item de notis Longobardicis, Quibus accesserunt specimina variarum linguarum Editore. B.V. 1597, 8^o.

Apulejus ex editione Petri Colvii, recensitus a B.V.L.B. 1597, 12^o. Paris, 1601, 8^o.

Thesauri utriusque linguae, hoc est, Philoxeni aliorumque veterum glossaria Latino - Graeca et Graeco - Latina. Isidori Glossae Latinae veteris Grammatici Latine et Graece, qui de proprietate et differentiis vocubulorum scripserunt, omnia cum notis. L.B. 1600, fol.

S. Cyrilli Alexandrinl adversus Anthropomorphistas liber, et de Incarnatione libri duo. Graece et Latine. B.V. interprete cum notis L.B. 1605, 8^o. Deze vertaling is ook in de editie S. Cyrilli van Jean Aubert. Paris 1638 in fol.

Poemata et Effigies trium fratrum Belgarum, Nicolai Grudii, Hadriani Marii, Joannis Secundi Nicol. etc. Johannis Secundi Reginae Picuniae Regiam accessit Lusschi Antonii, Vicentini, Domus Pudicitiae et Dominici Lampsonii Brugensis, Typus vitae humanae L.B. 1612, in 8^o.

S. Cyrilli Alexandrini Thesaurus de sancta et consubstantiali Trinitate, cum versione B.V. De vertaling is opgenomen in de uitg. van Jean Aubert. Vol. V, P. I.

Cornelii Aurelii Goud. Defensio gloriae Bataviae.

Cornelii Aurelii Elucidarium variarum questionum super Batavina regione.

Cornelii Aurelii de situ et laudibus Bataviae, ap. Raphel, 1586 met een Lat. gedicht van Vulcanius.

Sommige schrijven hem ook de Historia tumultuorum Belgicorum toe doch zie Voigt Cat. libr. rar. en Frijtag Anal. lit.

Zie P. Cunaei Orat. in obitum B. Vulcanii, achter de Epist. P. C. Huet, de cleris interpretibus; M. Adami Vitae Phil. Germ.; Freheri Theatr. vir. doct. p. 1509; Val. Andreas, Bibl. Belg.; Foppens, Bibl. Belg. T. I, p. 142, 143, Sweertii Ath. Belg. p. 160; Seriverius in Tabulario Antiq. Bat. p. 120; Scalig. Secund. v. Vulcanius; Alma Acad. Lud. p. 183; Meursii Alhen. Batav. p. 103; Tob. Magyrus Epon. I. V. Vulc.; Pope Blount, Cens. p. 860, Crenii Animadv. Philol, P. IV, p. 131-138, P. XI, p. 17, 19, 34, 35, 215; Krantz ad Conr. Saec. XVII, c.a. p. 227, Freijtag, Anal. liter. p. 1071; Catal. Bibl. Bonav. T. I, V. II, p. 1685; Saxe, Onom. T. III, p. 493; Te Water, Nar. de rebus Acad. p. 129, 130; Hoeufft, Parn. Lat. Belg. p. 58; Peerlkamp, de Poet. Lat. Neerl. p. 239; J. Donsa, Poem. (1609) p. 206, 254, 580, gedichten van Vulc. aan Dousa p. 624; P. Cuuaei, Epist. p. 93, 111, 123; Syll. Epist. Burmanni; Scioppins de Arte crit. p. 438; Cat. Acad. L.A. (Reg.); Lettre sur B. V. in Biblioth. Belge IV, 395; Ghilini Teatro d'Husomini Litterati T. II, p. 48; Baillet, Jugemens T. II, p. 286 n. 448 p. 418 n. 904; Bayle, Dict. T. IV, Voce Banier, Continuation des Melanges de Vigneul-Marville (Bonav. d'Argonne); Diction. des Anonymes; Coupé, Soireés Liter T. XV, p. 212; Niceron, Mem. T. XXXIV, Biogr, Univ.; Biogr. gener. mod.; Baur, Hwb. Jöcher; Siegenbeek, L.H. D. I, bl. 32, 33, 61, 213; D. II, bl. 5, 12, 59, 60; Ber. v.h. Hist. Genoots. 1, 2 St. bl. 80; Kok, Verwoert; Kobus en de Rivecourt; Muller. Cal. v. Portr. Schotel, Leids. Hooges.; Kerk. Dordr. D. I, bl. 218; Walvis, Beschrijv. van Gouda bl. 236, 237; J. Banga, Gesch. d. Geneesk. bl. 10.