[Cyprianus de Valera]
VALERA (Cyprianus de), een Spanjaard, omstreeks 1531 geboren, verliet, om des geloofswille zijn vaderland, begaf zich, onder de regering van Elizabeth, naar Engeland, studeerde drie jaren aan de Universiteit te Oxford en verkreeg in 1565 den graad van meester in de vrije kunsten. Eenigen tijd daarna verliet hij dit koningrijk en begon in 1582, toen hij 50 jaren oud was, den tekst der Spaansche overzetting van den Bijbel te verbeteren, waaraan hij 20 jaren arbeidde. Na weder eenigen jaren in Engeland doorgebragt te hebben begaf hij zich naar Holland, waar hij het toezigt hield over de uitgaaf van den Bijbel, die in 1602 het licht zag. Hij geraakte toen in onmin met zijn uitgever Jacobus Laurent, op hun verzoek werd het geschil beslecht door Johannes Wtenbogaert, op wiens raad aan Valera een goede som gelds werd gegeven, waarmede hij zich naar Engeland begaf, waar hij zijne vrouw had achttergelaten en hij ook stierf. Alle zijn werken zijn te Amsterdam gedrukt.
Zie Epistol. Eccl. et Theol. p. 109; Nic. Antonii, Bibl. Hisp, p. 200, Wood, Athen. Oxoniensis p. 96, Le Long, Bibl. Sacr. p. 364; D. Clement, Bibl. Cur. hist, et crit. T. III, p. 449, 459; Paquot, Mém. T. II, p. 272, 273, (die de titels zijner werken opgeeft).