Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 18

[Cornelis Troost]

TROOST (Cornelis), beroemd schilder, werd in 1697 te Amsterdam geboren, ontving het onderwijs van den landschapschilder Arnold Boonen, doch had vooral de vorming van zijn zeldzaam talent aan eigene studie te danken. Aanzienlijk is het aantal portretten door hem vervaardigd, zoo als van regenten van gestichten en overheden van gilden, hoogleeraren (o.a. dat van Boerhaave) en andere beroemde mannen. Vooral noemt men het door hem in 1724 geschilderd kapitaal stuk, voorstellende de 5 Inspecteurs van het Amsterdamsch collegium medicum, ten voete uit en een ander voor de chirurgijns-gildekamer, verbeeldende eene ontleedkundige les op een cadaver.

Volgde hij in diergelijke stukken de natuur als op den voet, eene meerdere speling gaf hij aan zijn vernuft in het schilderen en teekenen van huiselijke tafereelen, waarvoor hij doorgaans lustige onderwerpen verkoos, genomen uit de aardigste kluchten, die ten zijnen tijde in de Amsterdamschen schouwburg werden opgevoerd.

Zonder in het overdrevene, in de eigenlijke karikatuur of charge te vervallen, wist hij op geestige en naïve wijze de in zijne ordonnantiën te pas gebragte personen uitstekend te karakteriseren. Het costuum was toen stijf, doch niemand heeft misschien beter dan hij, het schilderachtige weten aan

te wenden. Hij werd wel eens de Hollandsche Watteau genoemd. Op de verkooping van Braamcamp gold een Corps de garde f 380 en eene Kraamkamer f 750. Zijne crayonteekeningen, die hij dikwerf met waterverwen diepte, zijn schier onverbeterlijk fraai.

Het koninglijk kabinet te 's Hage bezit van hem in dien trant tien tooneelen uit oude Hollandsche kluchten en nog vijf andere onder den naam van Nelri bekend. Deze beroemde teekeningen golden in 1781 op de kunstverkooping van Dr. J. Tak te Leiden f 2030. Onder de kunstnalatenschap van Ploos van Amstel waren verschillende teekeningen van dien meester. Op de verkooping van de Vos gold eene met dekverw geteekende Amsterdamsche kermisvreugd f 200, op die van Jan van Dijk golden twee teekeningen, verbeeldende de Huwelijksvoorstelling door den vader van Reinier Adriaansz aan de ouders vau Saartje Jansz. en de Vrijaadsi van Reinier Adriaansz. f 530. Hoebraken, Punt, Tanjé en anderen hebben een aantal zijner boertige tafereelen in plaat gebragt.

Van Troost bestaan enkele zwartje prentjes, door Kramm en Immerzeel vermeld. Op de verkooping van J. van Idsinga werd een keurig exemplaar van het prentwerk van dezen meester voor f 190 verkocht. Zijn portret, door hem zelven geschilderd, vindt men op 's rijks museum te Amsterdam en is door Houbraken gegraveerd.

Zie van Eijnden en van der Willigen; Immerzeel; Kramm; van Gool; Descamps; Nagler; Kok; Nieuwenhuis; Verwoert; Kobus en de Rivecourt; Collot d'Escury, Holl. roem, D, III, bl. 102; Muller, Cat. v. portr.