Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 12. Tweede stuk

[Herman Muntinghe]

MUNTINGHE (Herman), zoon van Petrus Muntinghe, ambtman van het Klei-Oldambt, later drost van Wedde en Westerwoldingeland, en Gezina Geertruida Kiers, werd den 27 Augustus 1752 te Termunten geboren. Onder het oog van zijn oom, burgemeester ter Borch, volbragt hij zijne studien aan de latijnsche school te Groningen, en werd, toen hij den ouderdom van 14 jaren had bereikt, in 1766, als student in de godgeleerdheid aan de hoogeschool ingeschreven. Hier ontving hij het onderwijs van Abresch, Chevailier, Berting en Kuypers in de godgeleerdheid en van Schroeder in het oostersch. Onder den laatsten verdedigde hij den 22 Febr. 1775 opentlijk eene Dissert. philol. critica, exhibens observationes ad quaedam V.T. loca (Gron. 1775) in welke arbeid hij een grondiger kennis van de semitische talen aan den dag legde dan van zijn jeugdigen leeftijd te verwachten was.

In 1775 werd hij tot proponent aangenomen en kort daarna tot predikant te Buitenpost, en twee jaren later te Zeerijp beroepen. Den 27 November 1780 aanvaardde hij het hoogleeraarsambt in de godgeleerdheid en kerkelijke geschiedenis te Harderwijk en trad tevens als akademie-prediker op. Zijne Orat. inaug. handelde de sapientia et bonitate divina in antiquissima religionis patefactione conspicua (Harderw. 1781). In 1795 sloeg hij de aanbieding van den leerstoel in de Oostersche talen te Leyden af, doch nam die in de godgeleerdheid te Groningen in 1798 aan, en wijdde zijn ambt in met eene Oratio iuaug. exhibens aliquot illustriora, quae ecclesiae historia suppeditat damnorum religioni Christianae ab amicis suis ac fautoribus illatorum specimina. Na de rectorale waardigheid in 1807-1808 te hebben bekleed, viel aan Muntinghe, toen de Groninger hoogeschool in 1812 bij de keizerlijke fransche universiteit werd ingelijfd, de betrekking van rector perpetuus ten deel, in welke hoedanigheid hij het geheele collegie van curatoren verving, en met het toezigt over alle inrigtingen van onderwijs in het departement belast was. Met eene plegtige redevoering, die men in den Almanak der Akademie voor 1813 vindt, installeerde hij den 3 November 1812 de Faculteiten. Na de herstelling en verlossing van het vaderland, werd hij, in 1813, in het rectoraat bevestigd, en tevens benoemd tot lid van de commissie ter organisatie van het hooger onderwijs. Ter gelegenheid van het tweede eeuwfeest der hoogeschool hield hij als rector, in tegenwoordigheid van den souvereinen vorst en H.D. gemalin, den 10 Oct. 1814 de Oratio in natalem ducentesimam Academiae Groninganae, welke met de geschiedenis der hoogeschool en hare hoogleeraren,

opgenomen is in de door hem uitgegeven Acta Secularia Acad. Groninganae, die X Octobris 1814. Bij de organisatie van het hooger onderwijs in 1815 op nieuw als rector der herschapen hoogeschool aangesteld, hield hij den 6 November van dat jaar de inwijdingsrede, welke hoofdzakelijk de voortreffelijkheid der door het kon. besl. van 2 Augustus 1815 voorgeschrevene inrigting van het hooger onderwijs ten onderwerp had. Den 10 October eindelijk als rector aftredende, hield hij eene Oratio de neglecto ingenii cultu primaria corruptae medio aevo religionis Christianae causa. Ofschoon reeds bij kon. besl. van 27 Augustus 1822, wegens het bereiken van den zeventigjarigen leeftijd, van de verpligting tot het geven van onderwijs ontheven, ging hij niettemin voort der studerende jongelingschap den weg der wetenschap aan te wijzen, tot dat hij den 24 April 1824 te Leeuwarden, werwaarts hij zich ten zijner uitspanning had begeven, overleed. Een gedenkteeken in den oostelijken muur der Martini-kerk te Groningen herinnert ons de nabijheid zijner rustplaats. Hij liet bij zijne weduwe Francina Drijfhout, met welke hij te Harderwijk in den echt was getreden, kinderen na.

Muntinghe's verdiensten werden erkend door de Leydsche hoogeschool, die hem, na weigering van het oostersche professoraat in 1799, doch te vergeefs, den leerstoel in de godgeleerdheid aanbood. Het koninklijk instituut en vele andere geleerde genootschappen telden hem onder hunne leden. Hij was een der eersten die tot ridder van den Ned. leeuw werd benoemd. ‘Als mensch genoot hij aller achting, en als Christen was hij velen ten voorbeeld. Men wist niet wat meer in hem te bewonderen, zijne uitgebreide en ongemeene kennis of zijne ongemaakte nederigheid, zijnen verdraagzamen zin of de vastheid van zijn geest en zijne opregte liefde voor de waarheid.’

Als exegeet was hij een geleerde van de eersten rang, en overtrof als zoodanig van der Palm, ofschoon bij in levendigheid en vlugheid van vernuft, in rijkdom voor vinding, in gemakkelijkheid en sierlijkheid van voordragt voor dezen moest onderdoen. Wat hij als zoodanig zoowel voor het Oude als het Nieuwe Testament vermogt, bewees zoowel zijn systematische arbeid als zijn hoofdwerk de Geschiedenis der menschheid naar den Bijbel. Als beoefenaar der kerkelijke geschiedenis was hij ook niet ongelukkig, en als evangelieprediker zeer geliefd.’ Dat hij ten allen tijde en in alle rigtingen de godgeleerde studien bevorderde, schreef Glasius, behoeft wel niet gezegd te worden. De voortreffelijke kweekelingen zijner school hebben getoond, welk een meester hij hun was. De Sylloge opusculorum ad doctrinam sacram pertinentium. L.B. 1794 bewijst het en bekend is het, dat hij in 1780 de hand sloeg aan het oprigten der Godgeleerde Bibliotheek.

Hij gaf in het licht:

Psalmen, uit het hebreeuwsch vertaald met taalk. aanmerkingen. Delft 1790, 1822. 3 d.

Twee verhandelingen over den invloed van de Christelijke godsdienst op het volksgeluk. Gron. 1797. 8^o.

De spreuken van Salomo; uit het hebreeuwsch vertaald met aanmerkingen. Delft 1797. gr. 8^o.

Drietal leerredenen over belangrijke onderwerpen. Gron. 1816. 2^e dr. 8^o.

Redevoering over de blijdschap van onzen Heer Jezus Christus, bij het vernemen der eerste beginselen der uitbreiding van zijne leer, uitgesproken te Rotterdam in de algemeene vergadering van het Nederlandsche Zendelinggenootschap in 1816. Leeuw. 1816. gr. 8^o.

Acta Saecularia academiae Groninganae complectentia Orationes et carmen in natali ejus ducentesimo. Gron. 1817. 4^o.

Twee leerredenen. Gron. 1818. gr. 8^o.

Historia religionis et ecclesiae Christianae, ad formam compendii Schroeckianii redactae. Gron. 1818. gr. 8^o.

Pars theologiae Christianae theoretica. 2 t. 1 vol. Harder. 1800 edit. 2^e. Gron. 1818. gr. 8^o.

Geschiedenis der menschheid naar den Bijbel. 11 d. gr. 8^o. Delft 1819. Amst. 1832.

Twaalftal leerredenen. Gron. 1824. gr. 8^o.

Leerrede over 2 Kron. XIII vs. 18. Gron. gr. 8^o.

Bij het afsterven van A.J. Duymaer van Twist. Gron. gr. 8^o.

Vijf en twintig jarige leerrede als hoogleeraar te Groningen. Gron. gr. 8^o.

Brevis expositio criticae veteris Foederis; ediderunt B. Nieuwold et C.H. van Herwerden. Gron. 1827. gr. 8^o.

Zijne Dissert. phil. crit. is herdrukt in Sylloge dissert. sub Schultensis, Siis. et Schroedeeo defenserum. P. II. p. 1153.

Zie Progr. funebre; J.R. van Eerde, Oratio de Europa imperiorum jure temperatorum attrice, p. 16 seqq.; Th. van Swinderen, in Almanak der acad. van Groningen voor 1824, bl. 1 verv.; Konst- en Letterb. 1826, D. I. bl. 418; Ypey, Academische leerrede ter gedachtenis van H.M.; Dez. Gesch. d. Christ. kerk in de XVIII eeuw, D. VIII. bl. 249 verv. 462; Ypey en Dermout, Gesch. d. Herv. kerb, D. IV. bl. 271 verv.; Collot d'Escury, Holl. roem, D. III-bl. 394; Bouman, Gesch. d. Geld. Hooges. D. II. bl. 380, verv. 610, 612, 630; Siegenbeek, Gesch. d. Leyds. Hooges. D. I. bl. 345 verv.; Glasius, Godgel. Nederl.; Kobus en de Rivecourt; Nieuwenhuis; Bouman, Memoria Clarissii, p. 47; Sepp, Proeve eener Pragm. Gesch. d. Theol. in Nederl. bl. 5, 9 vlg. 16, 67 vlg., 77, 81, 99, 116, 121, 126, 149, 235, 251 vlg. 255; Kist en Royaards, Kerk. Archief, (eerste serie) D. IV. bl. 18, (tweede serie) D. II. bl. 167; van Kampen, Bekn. Gesch. d. Ned. Letter. D. II. bl. 544, 545, 576, 580; Siegenbeek, Gesch. d.

Ned. Letterk. bl. 319; Fockens, Godgel. Gron. bl. 412 volgg.; Gedenkb. d. Hooges. te Gron. bl. 106-108; Gallerie contempor. Muller, Cat. v. portr.; Boekz. 1780, bl. 380;