Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 12. Tweede stuk

[Johan Willem Statius Muller]

MULLER (Johan Willem Statius), werd in 1767 te Maastricht geboren, en, na aldaar zijn eerste wetenschappelijke opleiding genoten, en twee jaren aan de hoogeschool te Helmstad gestudeerd te hebben, in 1792, door het Amsterdamsche consistorie tot proponent bij de Evangelisch-Lutherschen aangenomen. In October 1793 werd hij predikant te Gouda, in Maart 1794 te Alkmaar, sloeg aldaar het op hem uitgebragt beroep naar Arnhem af, doch nam in 1795 dat naar Haarlem aan. Veertien jaren bleef hij hier, bedankte in dien tusschentijd voor Utrecht, vertrok in 1809 naar Amsterdam, waar hij tot 1835 arbeidde, toen een gezigtsverzwakking hem het emeritaat deed verkrijgen. Hij vestigde zich toen te Wageningen, waar hij, na een hevige ziekte, den 12 December 1836 overleed. Hij huwde 1 met Anna Dorothea Rueb, 2 met Johanna Elisabeth Poolman. Hij was een man van fijnen smaak, helder oordeel en buitengewone werkzaamheid, die als prediker en door zijne schriften en onderwijs groot nut in zijn kerkgenootschap stichtte.

Als kerkelijk leeraar onderscheidde hij zich door netheid, eenvoudigheid en populariteit blijkens zijn

Leerrede over de onsterfelijkheid der dieren. Haarl. 1796.

De krachtdadige ondersteuning van openbare liefde-gestichten en armen-inrigtingen in het algemeen en van de Maatschappij van weldadigheid, onlangs in ons vaderland opgerigt, in het bijzonder, als van de beste soort van weldadigheid aangetoond in eene Leerrede over Joh, VI vs. 1-15. Amst. 1819.

Een woord aan mijne gemeente, op Zondag den 21 September 1834, - zijnde een dag der Godsviering mijner vijf-en-twintig jarige ambtsbediening bij dezelve. Amst. 1834.

Leerredenen, twee tientallen. Amst. 1935 en 1836.

Van zijne belangstelling in het godsdienstig onderwijs getuigen:

Eerste onderwijs in de godsdienst. Een leer- en leesboekje voor kinderen. 2 st. Haarl. 1804.

Bijbelsche geschiedenis. Haarl. 1805.

Uitvoerig onderwijs in de Chr. godsd. Haarl. 1807.

Beknopt onderwijs in de Chr. Godsdienst, voorafgegaan door een kort begrip der Bijbelsche Geschiedenis. Haarl. 1808, herdrukt met een Korte schets der kerkelijke geschiedenis 1826, op nieuw uitgegeven 1834.

Onderwijs in de Christ. Godsdienst, voor de jeugd. Amst. 1812.

Tot bevordering van Christelijken zin, gaf hij in het licht:

Drie verhandelingen over den zelfmoord. 1794.

Handboek voor alle leeftijden, een nieuwejaarsgeschenk voor alle vrienden van waarheid en deugd, oorspronkelijk uit het Indiaansch. Amst. 1818.

Brieven van een menschenvriend aan lijdenden en ongelukkigen (zonder zijn naam). Amst. 1832. 2 d. 8^o.

Het leven en karakter van den beroemden Engelschen Godgeleerden D.G.P. Doddridge, na zijn dood uitgegeven door den hoogleeraar J. Nieuwenhuis, Nijm. 1837, en de twee werken, die insgelijks na zijnen dood door zijnen zoon bearbeid, het licht zagen:

Stemmen uit het graf van een Christen. Dordr. 1839. 2 d.

Stemmen van gene zijde des grafs. Dordr. 1843.

In 1799 bekroonde de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen zijn antwoord op de vraag, of, en hoedanig men de kinderen behoort te leeren bidden en danken.

Tien jaren later viel hem, met N.G. van Kampen dezelfde eer ten deele bij Teylers Genootschap voor zijne verhandeling Over de verbreiding der Evangelieleer. Haarl. 1809. 8^o. (in D. XXIII der Verhand. van Teylers Genootschap.)

In 1696 werd hij met Heringa, van der Palm en Kops benoemd tot beoordeelaar van de antwoorden, ingekomen op de door een gezelschap godsdienstvrienden te Leyden uitgeschreven vraag:

Welke de oorzaken waren van den verflaauwden en vervallen ijver voor de opeubare Godsdienstoefeningen in ons vaderland, en welke de middelen om dezen weder op te wekken en aan te vuren?

Op verzoek van de Nederlandsche Bijbelcompagnie nam hij de zorg op zich voor de Verbeterde uitgave van het N. Testament, in klein formaat (1830). Ook was hij lid der Commissie voor den herdruk van den Nederduitschen Lutherschen Bijbel, 1823, en van die tot de zamenstelling van het Algemeen gezangboek voor de Ev. Luthersche kerk in de Nederlanden, 1826. Van 1833 was hij, gedurende drie jaren, lid der Luthersche synode, en werd hem door deze opgedragen het vervaardigen van nieuwe inleidingen tot de Bijbelboeken, van nieuwe inhoudsopgaven der hoofdstukken en verbeterde aanwijzing van gelijkluidende plaatsen. Hij plaatste onderscheidene bijdragen en verschillende maandwerken, en was lid der Holl. Maatschappij te Haarlem en van het Zeeuwsch Genootschap.

Zie Boekzaal voor 1837, D. I. bl. 402 verv.; Bijdragen van Schultz Jacobi en Domela Nieuwenhuis, D. I. bl. 135; D. V. bl. 163 verv., D. VII. bl. 159 verv.; Domela Nieuwenhuis, Geschied. d. Luth. gemeente te Amsterdam, bl. 131; Glasius, Godg. Nederl.; Kobus en de Rivecourt; van Kampen, Bekn Gesch. d Lett. en Wetens. D. III. bl. 220; C. Sepp, Proeve eener Pragm. Gesch. d. Theol. in Nederl. bl. 49 vlg bl. 123; Muller, Cat. v. portr.