Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 11

[Cornelius Cornelii à Lapide]

LAPIDE (Cornelius Cornelii à) of Corneille de la Pierre en Cornelis Cornelissen van der Steen, werd omstreeks 1566 te Boekholt, omtrent een uur van Bree, in het land van Luik, geboren. Hij stamde niet, gelijk sommigen willen, van de adelijke baronnen von Stein in Frankenland af, maar, zoo als hij zelf schreef, waren zijne ouders andlied en. Hij studeerde te Keulen, ontving in 1584 den

graad van meester in de vrije kunsten, trad in 1592 in de orde der Jezuiten en werd onderwijzer in de H. Schrift en het Hebreeuwsch te Leuven. Deze betrekking vervulde hij met grooten ijver gedurende twintig jaren, terwijl hij daarenboven nog elders predikte en de biecht afnam, gelijk in 1604 te Montaigu, waar hij op het punt was door Hollandsche cavallerie gedood te worden. In 1608 was hij met zijn ordebroeder, vader Adriaan Mangot, bij de conferentiën tusschen twee jezuiten en twee Rotterdamsche predikanten, Franciscus en Samuel Landsbergen, te Antwerpen gehouden. Omstreeks 1617 vertrok hij, op bevel van zijn generaal, naar Rome, waar hij wederom twintig jaren hetzelfde onderwijs gaf als te Leuven. Hij stierf aldaar den 12den Maart 1637 in den ouderdom van meer dan 70 jaren.

Men heeft van hem:

Commentaria in omnes Dvi Pauli Epistolas, Antv. 1614. 1617. 1621. 1622. (Ult. edit. aucta et recognita) 1633. 1656. 1665. 1669. fol. Paris, 1621. 1625. 1631. 1638. fol. Lugd. 1644. 1683. fol. Met zijne overige werken, Antv. 1681. 10 vol. Venet. 1708. 16 vol.

Dit werk is aan Matthias Hovius, aartsbisschop van Mechelen, opgedragen.

Commentaria in Pentateuchum Mosis, Antv. 1616. 1618. (Sec. edit. aucta et recognita,) 1623. 1630. 1648. (Ult edit. aucta et recognita.) Opgedragen aan Frans van den Bosch aartsbisschop van Kamerijk.

Commentaria in Jeremiam Prophetam, Threnos et Baruch, Antv. 1621 en met de drie volgende. Ibid. 1625. 1635. 1674. 1676. Paris, 1622.

Commentaria in Ezechielem Prophetam, Antv. 1621.

Commentaria in Isaiam, Antv. 1622.

Commentaria in duodecim Prophetas minores, Antv. 1625. 1628. Lugd. 1625.

Commentaria in Epistolas Canonicas, Antv. 1627. 1648. 1658. 1662. 1672. Lugd. 1627. Paris, 1631.

Commentaria in Apocalypsin S. Johannis Apostoli, Antv. 1627. 1629. 1672. Lugd. 1627. Paris, 1631.

Commentaria in Acta Apostolorum, Antv. 1627. 1628. 1662. 1672. Lugd. 1627.

Commentarius in Ecclesiasticum, Antv. 1630.

Salomon, sive Commentarius in Proverbia Salomonis, Antv. 1635. 1645. 1659. 1671. Paris, 1635.

Commentarius in Ecclesiastens, Paris, 1635. 1639. 1642. Antv. 1638. 1649. 1657. 1670. 1680. Lugd......

Commentarii in Cantica Canticorum, Lugd. 1637. Antv. 1638.

Commentarius in librum Sapientiae, Antv. 1638. 1649. 1657. 1670. 1680. Paris, 1639. 1642. Lugd......

Commentarii in IV. Evangelia, in duo Volumina divisi.

Tomus primus complectens expositionem litteralem et moralem in SS. Matthaeum et Marcum. Tomus secundus complectens expos. litt. et mor. in SS. Lucam et Joannem, Antv. 1639. 1649. 1660. 1670. 1681. 1695. (Editio recens, a quamplurimis mendis, quibus caeterae scatebant, diligentissime expurgata et castigata), 1712. (dezelfde druk als die van 1695), Lugd. 1638. 1641. 1687. Paris. 1639.

Commentarius in Josue, Judicum, Ruth, IV libros Regum et II Paralipomenôn...... Tomus I continens lib. Josue, Judicum, Ruth et I Regum, Antv. 1642. Tomus II, continens lib. 2, 3, 4 Regum et II Paralipomenôn, Ibid, 1642. 1653. 1664. 1666. Paris, 1642. 2 vol.

Commentarii in Esdrae, Nehemiae, Tobiae, Judith, Esther et Machabaeorum libros, Antv. 1645. 1659. 1661. 1669. Paris, 1645.

Deze commentariën hebben grove gebreken. De stijl is duister, niet beschaafd, en het ontbrak den schrijver aan de noodige kennis der Oostersche talen.

Zie Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 145, 146. Foppens, Bibl. Belg. T. I. p. 196, 197. Paquot, Mém. pour servir à l'Hist. Litt. des Pays-bas, T. II. p. 87. Simon, Hist. Crit. des Commentair. du N.T. 655-664. M. Elias Himmelius, Tome II Disp. Dilherri, Novemb. 1652. p. 664, ap Crenium, Diss. I de Furibus Librar. ed. 1716. p. 88. G.H. Goetze, Disp. de Corn. a Lapide Comment. in Script. Saor. Lipsiae, 1699. 4^o. Cat. Bibl. publ. Lugd. Bat. p. 7, 11, 14. Brunet, Man. du Libr. T. II. p. 323.