Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 10

[Jan Hermansz Krul]

KRUL (Jan Hermansz.) in 1602 te Amsterdam geboren en in 1644 gestorven, was smid van zijn ambacht en een in vele opzigten voortreffelijk dichter. Zijn dichtkunst is in den smaak van Cats. Zijne gedichten zijn vele en zinrijk, doch vereischen een geduldig en onderzoeklievend lezer, die dan ook veel fraais bij hem vinden zal. In zijne verschillende werken, grootendeels in zijn Pampiere Wereld, in 1644 in het licht gekomen en in folio, quarto, octavo herdrukt, geeft hij blijken van vernuft, gezond oordeel, gepaard met godsvrucht en deugdzaamheid. Zijn stijl is, als hij op geschiedkundig terrein is, langwijlig, maar toch los en gemakkelijk. Als minnezanger is hij los en bevallig, naar het voorbeeld van Hooft. Zijne tooneelstukken, meestal aan de Astrée van d'Urfé ontleend, hebben als zoodanig weinig waarde, doch men vindt er fraaije denkbeelden, nuttige lessen en dichterlijke schilderingen in. Zijne gedichten waren in der tijd zeer gezocht, en zijn meermalen ook afzonderlijk herdrukt. Hij schreef:

Wereldthatende Noodtsackelyck, bestaende in verscheyde Liedtjens ende Minnedichgjens, Amst. 1627. langw. 8^o.

Amstelsche Linde, ofte 't Hof der Nimphen, Amst. 1627. 2 dln. met fraai portr. aet. 25. langw. 8^o.

Pampiere Wereld ofte Wereldsche Oeffeningen, - meest alle zijne Werken in pl. Amst. 1644. 4 d. fol. Verbetert en met veel nieuwe Rymen verryckt, doorgaens met schoone kop. pl. verciert, afgezondert in vier deelen, Amst. 1681. 4^o. De plaat tegenover bl. XI is door Rembrandt geëtst, Amst. 1646 12^o.

Minne-Spieghel en Weghwyzer ter deughden, Amst. 1639. 2 d. met pl. 4^o. 1662. 12^o. met pl. 1669. 12^o.

Vermakelycke Ueren, Amst. 1626. 4^o.

Eerlycke Tytkortingen, bestaende in verscheyde Rymen, Haarl. 1634. 4^o. met portr. en plat.

Christelycke Offerande en Gheestelyke Rymen en Zangen, Amst. 1640. 8^o. met pl.

Minnepopjens, bly-eyndend spel, Amst. z.j.m. pl. langw. formaat.

Helena, op het spreeckwoordt, Dat d' Hemel t' samenvoeght, Dat sal de Mensch niet scheyden, Amst. 1629. 4^o. Amst. 1635.

t' Vonnis van Paris en d' ontschaeckinge van Helena; op den Reghel: Die sich van 't spoor des Deuchts maer eenmael af laet raden, vervalt hoe langs hoe meer tot velerhande quaden. Gesp. op d' Amsterd. Kamer, D. II. Oct. 1637. Amst. 1637. 4^o.

Diana, bly-eynde-spel op den Sin: Gedenk te sterven; hermaeckt en verbetert in 't jaer 1643, gesp. op d' Amsterd. Schoub. Den jongsten druk op nieuw vert. Amst. 1634, 1640, 1659. 4^o.

Tirannige Liefde, bly-eyndend treursp. uit de Fransche tael in Nederd. Rymen gestelt: vertoont op d' Amsterd. Schoub. ald. 1671. 12^o. 1746. 8^o.

Alcip en Amaryllis, bly-eyndend spel, getrocken uit Astrea, op de spreuk: Noyt Hoofsche staet geeft zoo veel soet, Als wel het Herders leven doet, Amst. 1639. Utrecht, 1672. 4^o.

Faustina, bly-eynd spel op de spreuk: De Leugen zelden wel geluckt, Hoe seer sy Waerheyt onderdruckt, Amst. 1639, Utrecht, 1672. 4^o.

Celidon en Bilinde, Pastorel, bly-eyndend spel, getr. uit de Fransche Astrea, Amst. 1639, Utrecht, 1672. 4^o.

Pastorel, bly-eynd. sp. van Cloris en Philida, op den sin: Een Maecht die voor haer kuyschheydt strydt, Noyt afbreuk in haer Eere lydt, Amst. 1631, 1634, 1640, 1647. 4^o.

Juliaan en Claudiaan, Pastorel, Muzycksp. Amst. 1634. 4^o.

Rosemondt en Ranielis, bly-eyndt. sp. ald. 1640, 1641. 4^o.

Theodorus en Dianira, treursp. ald. 1634. 1640. 1681. 4^o.

Hellevaert van Rodomondt, gerymt in 't jaar 1645. ald. 1645.

Blinden Minnaer van Smirne, tooneelsp. uyt de Fransche tael overgeset, ald. 1648. 12^o.

Klucht van drooge Goosen, gesp. op de Amst. Kamer den 5 Dec. 1632. ald. 1651, 1685. 4^o.

De Amsteldamsche Vryage, bly-eynd. sp. Amst. 1628. 4^o.

Sellef-stryt.

Inleydinghe op de Amst. Muzyck kamer: Se blyft in eelen oen, Musycksp.

Pastorel, Musycksp. van Juliana en Claudiaen.

Rosilion en Rosaneire, bly-eynd. sp. Amst. 1641. 4^o.

Liefde bloeyende Offerhande, voorspel van Diana, Amst. 1634. 4^o.

Zie Witsen Geysbeek, Biogr. Auth. Crit. Woordenb. D. IV. bl. 150 volgg.; de Vries, Gesch. der Ned. Dichtk. D. I. bl. 211; Siegenbeek, Bekn. Gesch. der Ned. Letterk. bl. 156; van Kampen, Gesch. der Ned. Lett. en Wetensch. D. I. bl. 203; Collot d'Escury, Holl. Roem, D. IV. bl. 165, 167; Wagenaar, Amsterd. D. XI. bl. 361; Paquot, Mêmoires, T. III. p. 555; Foppens, Bibl. Belg T. II. p. 658; Catal. der Tooneelsp. van W. Hemkes, No. 96; Catal. der Maatsch. van Ned. Letterk. D. I. bl. 239, b. 129, 130, D. II. bl. 525; Arrenberg, Naamreg. bl. bl. 291; Register der Tooneelspel-Dichteren, p. 65, 66; Cat. van J.

van Voorst, D. III. bl. 61, 64, 73; Cat. J. Schouten, bl. 99, 165, 167; Muller. Cat, van Portr. Cat. van der Aa, bl. 99.