Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 10

[Gerardus van Kooten]

KOOTEN (Gerardus van) werd den 18^den December 1764 te Culemborg geboren, doch vertrok reeds vroeg met zijne ouders naar Utrecht, waar hij, zich aan de hooge school voor de H. dienst vormde. Na met Lucas Egeling (later zijn zwager) den 30^sten October 1787 door Ewaldus Kist, toen predikant te Thamen aan den Uithoorn praeparatoir geexamineerd te zijn, werd hij (5 October 1788) predikant in de gemeente van Zuid-Beijerland (den Hitzert). Na twee jaren vertrok hij van daar naar Lienden in de Neder-Beluwe. In het jaar 1796 naar Vlissingen verplaatst, vertoefde hij aldaar, tot dat hij in Maart van het jaar 1801, als dienaar van het Evangelie te Dordrecht, in plaats van Simon Brand, optrad. ‘In al de gemeenten, (schreef hij zelf) in welke ik gearbeid heb, heb ik toegenegene harten aangetroffen; overal opregte vrienden gevonden: nergens heeft iemand mij, zoo veel ik weet, met opzet eenig leed veroorzaakt; niemand heeft mij ooit met verachting behandeld, overal heb ik eene hartelijke belangstelling gezien in mij, ook om mijns werks wil,’ en in zijne feestrede ter viering van zijne vijf en twintige jarige Evangeliebediening in de gemeente van Dordrecht, geeft hij eene krachtige schets van het tijdvak in hetwelk hij onder haar leefde; een tijdvak zoo vruchtbaar in groote gebeurtenissen, dat de wedergade er van in de geschiedenis des vaderlands, ja van de geheele wereld te vergeefs gezocht wordt.

Twaaf jaren later (7 October 1838) vierde de vier en zeventigjarige grijzaard de gedachtenis van zijne vijftigjarige Evangeliebediening met eene leerrede over Lucas II:29 en 30; eene

leerrede nog belangrijker als bijdrage tot onzen toestand dan als voortbrengsel van kanselarbeid, schoon zij ook als zoodanig uitstekend is. Na geeindigde godsdienstoefening, liet hem Z.M. de Koning, de ridderorde van den Nederl. Leeuw, uit zijnen naam, door een bode uit 's Gravenhage aan zijne woning overhandigen. Na de vervulling van zijn vijftigjarige Evangeliedienst bleef van Kooten nog omstreeks cen jaar helder van geest, maar van dien tijd namen zijne ligchaamskrachten en geestvermogens allengs meer en meer af, zoodat hij zich genoodzaakt zag zijne rust te zoeken. Maar eer hem deze werd verleend, ging hij de betere rust in, naar welke hij verlangend uitzag en in welke zijne werken hem volgden. Hij overleed den 5^den Augustus 1841 in den ouderdom van zes en zeventig jaren en zeven maanden. Van Kooten bezat een buitengewoon helder verstand, een zeer scherpzinnig oordeel, een gelukkig geheugen, eene levendige verbeelding en eene groote gemakkelijkheid om zijne denkbeelden juist en duidelijk te ontwikkelen; maar ook had hij het in zijnen akademie-tijd en in de eerste jaren zijner Evangelie-bediening reeds tot een aanmerkelijken trap van oefening in de godgeleerdheid gebragt en eene aanhoudende lust tot onderzoek bleef hem tot zijnen ouderdom bij. De volgende geschriften zien van hem het licht:

Proeve eener Verklaring van den Algemeenen Zendbrief van Jacobus, Amst. 1821. Ook na den arbeid door Clarisse, Stuart en andere vaderlandsche godgeleerden aan dien brief besteed, niet overtollig. Zie Bijdragen tot de beoefening en de Geschied. der Godgel. Wetensch. D. X. bl. 78-100.

Redevoering bij gelegenheid van het dank- en vreugdefeest op den 19 Dec. 1799, uitgesproken in de Groote Kerk te Vlissingen, 1800. gr. 8^o.

Opwekkings-rede ter Godsdienstige viering van de eerste Verjaring van Nederlands en Dordrechts merkwaardige Verlossing, naar aanleiding van Psalm CVII:43^a, voorafgegaan van een kort verhaal van het gebeurde in dezelve stad, Dordrecht 1817. gr. 8^o.

De ondervinding van vroeger en later tijd, een grond van hope op den zegen des Heeren over de pogingen van het Zendeling-Genootschap. Dordr. 1817. gr. 8^o.

Leerrede over Rom. I:16^a, ter voorbereiding tot het Heilig Avondmaal, bij gelegenheid van het invoeren der plegtige beantwoording van eenige vragen, volgens het Synodaal Besluit, den 11 Julij 1817, gehouden op den 10 Jan. 1818, Dordr. 1818. gr. 8^o.

Leerrede over de vredelievendheid van God, naar aanleiding van Philipp. IV:9^b, uitgesproken voor de Evang. Luth. gemeente binnen Dordrecht, op den 20 Sept. 1818. Dordr. gr. 8^o.

Feestrede ter viering van mijne vijf en twintigjarige Evan-

geliebediening in de Gemeente van Dordrecht, des avonds van den tweeden April 1826, in de Groote Kerk gehouden, Dordr. 1826. gr. 8^o.

Leerrede ter gedachtenis van mijne vijftigjarige Evangeliedienst, 7 Oct. 1838, Dordr. 1838. gr. 8^o.

Kort begrip der waarheden en pligten van de Christelijke Godsdienst, Dordr. 1822, 1825, 1827. kl. 8^o.

Voorts gaf van Kooten verschillende werken van Bosveld, met wien hij zeer bevriend was, en wiens gevoelen hij was toegedaan, in het licht en gaf onderscheidene uitlegkundige verhandelingen in de Godgel. Bijdragen, die van zijn helder inzigt in de H.S. getuigen. In dezelfde Bijdragen voor 1821 en 1822 vindt men de briefwisseling tusschen van Kooten en Donker Curtius over de vraag: Of de redevoeringen en brieven der Apostelen grond geven om het daarvoor te houden, dat dezelve zich hebben voorgesteld, dat de komst des Heeren tot het jongste gerigt nog in hunnen leeftijd zoude plaats hebben. Zie ald. D. IX. St. 2, 3. D. X. bl. 41-78. bl. 188-227.

Zie Glasius, Godgeleerd Nederland, o.h.w. Wildschut, Evangel. Kerkbode van Vrijdag 19 Nov. 1841; Schotel, Kerkel. Dordrecht, D. II. bl. 705 volgg.; Waarheid en Liefde, Jaarg. 1839. St. IV. bl. 904-909; Bijdragen tot de beoefening en geschied. der Godgel. Wetensch., D. VIII, bl. 431, 432.