Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 10

[Johannes Kinker]

KINKER (Johannes) werd op den 1^sten Januarij 1764 op Meilust, onder Nieuwer-Amstel, alwaar zijn vader fabriekant was, geboren. Hij genoot het onderwijs in de oude talen te Weesp op het gymnasium aldaar, onder het bestuur van den kundigen rector van Achter. In 1781, en dus weinig meer dan zeventien jaren oud, voor de akademische studiën genoegzaam voorbereid, verliet hij hetzelve, na het uitspreken eener rede over de jeugd van Alexander de groote, in Latijnsche verzen, door hem zelven vervaardigd, en vertrok naar de Utrechtsche hoogeschool, waar hij zich aanvankelijk op de geneeskunde, doch later op verzoek zijner bloedverwanten hiervan afziende, op de regtsgeleerdheid toelegde.

Op den 18den Junij 1787, na verdediging van eenige stellingen uit het burgerlijk regt, tot doctor in de beide regten bevorderd, vestigde hij zich in het volgende jaar als praktiserend advokaat te 's Gravenhage, waar hij tot 1793 woonde, doch zich met de behandeling der regtszaken minder bezig hield, dan met het schrijven van datgene, wat in dien tusschentijd door hem in het licht werd gegeven. In het laatst van 1793 verliet hij 's Gravenhage en zette zich te Amsterdam als advokaat neder, waar hij nu en dan wel eens als pleiter optrad, doch blijken liet, hoewel geen belangrijk vermogen bezittende, dat hij de vruchten der regtsgeleerde praktijk niet behoefde. In de letteroefeningen vond hij de eenigste uitspanning, en zijn meeste tijd werd aan het zamenstellen van dichtstukken en wijsgeerige geschriften bestemd.

Eene hem meer passende werkkring opende zich voor Kin-

ker, toen hij in 1814 door koning Willem I tot hoogleeraar in de Nederduitsche taal- en letterkunde te Luik werd benoemd. Ofschoon met tegenzin daar ontvangen, wist hij zich toch onder de Luikenaars vele vrienden te maken, waaronder hij de studenten mogt tellen, die hij door zijn onderwijs wist te boeijen, en waarvan bij er velen vormde tot mannen, die later hetzij als letterkundigen, hetzij als staatsmannen, hebben uitgemunt.

Na den Belgischen opstand in 1830, en de daar door gevolgde afscheiding der zuidelijke van de noordelijke provincien des rijks, verliet Kinker de stad Luik en keerde naar Amsterdam terug, waar hij den overigen tijd zijns levens in geletterden rust doorbragt en waar hij den 16^den September 1845 overleed, en den 20^sten daaraanvolgende in de Oudezijds-kapel begraven werd. Hij was gehuwd met Maria Eva Theodora Bain en verwekte bij haar verscheidene kinderen. Zijne afbeelding ziet het licht. Onder een derzelven plaatste de dichter M. Westerbaan dit bijschrift:

Kinker was in den vollen zin van het woord een genie. Met buitengewone begaafdheden en uitstekende talenten bedeeld, was hij een verstandig en een standvastig vriend van zijn vaderland en zijn koning, een edel staatsburger en een goedhartig menschenvriend. Wat hij als wijsgeer, taal- en letterkundige, als dichter en beoefenaar van maat- en toonkunst geweest is en gedaan heeft, kunnen wij hier niet uiteenzetten en achten wij ook onnoodig, nadat de man die meer dan zestig jaren, enkele tijdvakken uitgezonderd, meerendeels vriendschappelijk met hem verkeerd heeft en hem in zijne loopbaan tot op zijnen dood gevolgd is, de thans ook ten grave gedaalde Maurits Cornelis van Hall, die taak ten algemeene genoegen volvoerd heeft, en anderen, in de hieronder aangehaalde bronnen, getracht hebben ons het beeld van Kinker in al deszelfs voortreffelijkheid en oorspronkelijkheid voor oogen te stellen, en hem te doen kennen in zijne geleerdheid, grondige kennis, nuttige wetenschap, diepdenkende letteroefeningen en oorspronkelijke doordringende bespiegeling, juist en scherp oordeel, in regt en waarheidsliefde niet alleen, maar ook als mensch, geacht om zijne ronde opregtheid, leerrijken en geestigen omgang, goedwilligheid en zeldzame bereidvaardigheid, en als christen, die, hoewel geene stellige godsdienstbegrippen omhelzende, geheel vervuld was voor het Hoogste Wezen en

Hem verheerlijkte waar hij slechts kon. De schriften door Kinker in druk uitgegeven zijn:

Academie-Zangen, Utr. 1781. 4^o.

De eigenbaat, Parodie, Utr. 1785. 8^o.

Mijne minderjarige Zangster, Utr. 1785. 8^o.

Janus, 1787. 4^o. 35 Nummers.

Orosman de kleine, of de dood van Zaire, moorddadig treurspel, Utr. 1787. 8^o.

Post van den Helicon, Utr. 1788. 8^o.

Het Eeuwfeest bij den aanvang der Negentiende Eeuw, zinnebeeldige voorstelling, Utr. 1801. 8^o.

De Menschheid in het Lazarushuis, bij den aanvang der negentiende eeuw; ziunebeeldige voorstelling. Parodie, Utr. 1801. 8^o.

Essai d'une Fxposition succinte de la Critique de la Raison pure par Mr. J. Kinker, traduit du Hollandais par J. le Fevre, Amst. 1801. 8^o.

Tafereel der jongsle lotgevallen van Europa, geëindigd door den vrede, zinnebeeldige voorstelling, Utr. 1802.

De Schepping, geestelijk Muzijkstuk van J. Haydn, de woorden naar het oorspronkelijk Engelsch en het Hoogduitsch gevolgd, Amst. 1803. 8^o

Almazor en Zehra, Treurspel, Utr. 1804. 8^o.

De Tempelheeren, Treurspel, naar het Fransch van Renouard, Utr. 1805. 8^o.

De Vereeniging van het Verhevene met het Schoone, zinnebeeldige Voorstelling, ter Feestviering van de 25ste verjaring van J.C. Wattier, als tooneelkonstenaresse van den Amsterdamschen Schouwburg, Utr. 1805. 8^o.

Edipus te Kolonne, zangspel, Utr. 1807. 8^o.

Celia, treurspel, Utr. 1792. 8^o.

Gabrielle van Fayel, Parodie, Amst. 1798. 8^o.

Ericia, Parodie, Utr. 1799. 8^o.

Treurzang bij het vieren der nagedachtenis van Washington, in de maatschappij: Felix Meritis, den 21sten Maart 1800, Amst. 1800. 8^o. met eene plaat.

Eerstelingen, Utr. 1788. 8^o.

Van Rots, Episodisch Drama, Amst. 1789. 8^o.

De Maagd van Orleaus, Treurspel, naar Schiller, Amst. 1807. 8^o.

Maria Stuart, Treurspel, naar Schiller, Amst. 1807. 8^o.

Brieven van Sophie aan Mr. R. Feith, Amst. 1807. 8^o.

Proeve eener Hollandsche Prosodia, toegepast op het metrum der Ouden; in de Werken der Hollandsche Maatschappij van Fraaije Kunsten en Wetenschappen, 1ste deel, Amst. 1810. 8^o.

De nagedachtenis van Joseph Haydn, Amst. 1810. 8^o.

De Herkaauwer, Amst. 1815-1817. 8^o. 3 deelen.

Inleiding eener wijsgeerige algemeene Theorie der talen; in

de Werken van het Kon. Ned. Inst. 3de klasse, 1ste deel, Amst. 1817. 4^o.

Gedichten, Amst. 1819-1821. 8^o. 3 deelen.

Over de hoorbare voordragt van den redenaar; in de Werk. van het Kon. Instituut, 3de Klasse, 2de deel, Amst. 1820. 8^o.

Brieven over het Natuurregt aan P. van Hemert, naar aanleiding van Mr. Bilderdijk's Ontwikkeling der Gronden van het Natuurrecht, en daarbij gevoegde Zielkundige Verhandelingen, Amst. 1823. 8^o.

Iets over het Schoone; in de Werk. van het Kon. Ned. Inst., 3de klasse, 3de deel, Amst. 1826. 4^o.

Beoordeeling van Mr. W. Bilderdijks Nederlandsche spraakleer; gevolgd van eenen Brief des Hoogleeraars M. Siegenbeek aan den Schrijver, Amst. 1829. 8^o.

De Heldendood van J.C.J. van Speijk, Toonkunstig Tafereel, Muzijk van J.B. van Bree, Amst. 1831. 4^o.

Helmina en Eliza, Zang van twee vaderlandsche Meisjes in Muzijk gebragt door J.W. Wilms, Amst. 1832. 4^o.

Oud-Nederland in Oogstmaand, Toonkunstig Tafereel, Muzijk van J.B. van Bree, Amst. 1832. 4^o.

Iets over de meest kenschetsende teekenen des tijds, uit den tegenwoordigen toestand van Europa opgemaakt; in den Rec. ook der Rec. 1832. No. 6. 8^o.

Iets over het Romantische; geplaatst in het Mengelwerk van den Recensent, ook der Recensenten van 1833.

In hoe verre is de Geschiedenis eene leerschool voor Vorsten en Volken? eene Voorlezing; in het Mengelw. van den Rec. ook der Rec. 1833. No. 5. 8^o.

Toespraak aan het letteroefenend Genootschap: Tot Nut en Beschaving te Amsterdam, bij gelegenheid der Feestviering van deszelfs 25jarig bestaan; in het Mengelw. van den Rec. ook der Rec., 1833. 8^o.

Proeve eener beantwoording van de vraag: Wat nut kan de empirische algemeene taalkennis aan de hoogere wijsbegeerte toebrengen; in de Werken van het Kon. Instituut, 3de Klasse, 4de deel, Amst. 1833. 4^o.

Frankrijk tegenover Europa; geplaatst in hetzelfde Mengelwerk van 1834. No. 5. 8^o.

Le Dualisme de la raison humaine ou le criticisme de Em. Kant, amélioré sous le rapport de la raison pure, et rendu complet sous celui de la raison pratique. Publié par les soins et sous auspices, et avec des notes de J.D. Cocheret de la Morinière, Amst. 1850. 8^o. 2 vol.

Voorts plaatste Kinker eenige stukken in den Janus verrezen (1795), in de Arke Noachs (1799), in Sem, Cham en Japhet (1800), in van Hemert's Magazijn voor de kritische Wijsbegeerte, en vervaardigde hij eenige liederen in het Gezangboek der Vrijmetselaren te vinden.

Behalve deze werken schreef Kinker er nog meerdere, die evenwel niet zijn uitgekomen, doch die hij in handschrift naliet en die door van Hall in zijn aan te halen werk mede worden opgeteld.

Kinker was lid van vele binnen- en buitenlandsche geleerde genootschappen en bekleedde op 80jarigen leeftijd nog het voorzitterschap bij de derde klasse van het koninklijk Nederlandsch instituut. Koning Willem I schonk hem de orde van den Nederlandschen Leeuw.

Zie Algem. Konst- en Letterb. 1845. D. II, bl. 225-227, 1850 D. I. bl. 84-86; Algem. Handelsbl. 17 Sept. 1845; Muzen-Almanak voor 1846, bl. 161 en volgg.; Handel. van de jaarl. Verg. der Maatsch. van Ned. Letterk. te Leid. 1846. bl. 7-11; M.C. van Hall, Mr Johannes Kinker, Bijdragen tot zijn leven, karakter en schriften, Amst. 1850. 8^o. met portr.; Onze Tijd, D. I. bl. 203-206; van Kampen, Geschied. der Letter. en Wetensch, in Nederl. D. II. bl. 446-448; Collot d'Escury, Holl. Roem, D. III. Aant. bl. 244, D. VI. bl. 421, 422; Muller, Cat. van Portrett.