Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 10

[Jan Frederik Keyser]

KEYSER (Jan Frederik) werd te Dietz, in het Nassausche, in 1766, van min gegoede ouders geboren. Hij trad nog jong in dienst bij een der nassausche regimenten, en verkreeg door zijn goed gedrag en bekwaamheid weldra den rang van sergeant, doch kon, volgens de instellingen van dien tijd, niet tot officier opklimmen. Hij verliet daarom in 1795 de krijgsdienst, vestigde zich te Amsterdam, en trachtte daar, door les te geven in de reken- en wiskunde, benevens in het Italiaansch boekhouden, in zijn onderhoud te voorzien. De wiskunde toch was een zijner geliefkoosde studiën, en al den ledigen tijd, die hem van de dienst overbleef, besteedde hij om er zich in te oefenen.

Maar het was inzonderheid de sterrekunde die zijne meeste aandacht trok. Hij legde zich op dezelve met een geestdrift toe, die alle hinderpalen te boven kon komen. Daar niemand, behalve Hennert te Utrecht, deze wetenschap hier te lande beoefende, moest hij, zonder onderwijs, zijne kennis uit boeken opzamelen. Op eigene kosten voorzag hij zich van de hoogst noodige werktuigen, en was daardoor in staat om belangrijke

waarnemingen te doen, die in verscheidene nummers van den Algemeene Konst- en Letterbode en elders geplaatst zijn.

En die waarnemingen werden, door vreemde sterrekundigen onderzocht, volkomen juist bevonden Zij leerden van tijd tot tijd de buitengewone kunde van den zich zelf gevormd hebbende geleerde kennen. Het was diens onophoudelijk streven om de praktische sterrekunde hier te lande het hoofd te doen opbeuren, terwijl hij met de grootste hulpvaardigheid anderen met zijne kennis ten dienste stond.

Voortgaande met zijn onderwijs, verkreeg hij ook den post van verificateur bij de stedelijke middelen, terwijl het koninklijk Nederlandsch Instituut hem in 1818 als lid aannam, en dit was het eenige eerbewijs dat den in ons land toen eenigen man te beurt viel.

Op den 27^sten Maart 1823 overleed Keyser te Amsterdam, gehuwd geweest zijnde, doch zonder kinderen na te laten. Hij was de broeder van Johan Wilhelm Kaiser, vroeger genoemd, doch schreef zijn naam anders dan dezen. De zoon van dien Johan Wilhelm, Frederik genaamd, was dus zijn neef, en deze, thans te Leiden hoogleeraar in de sterrekunde, had aan hem deszelfs eerste opleiding te danken.

In het 6de deel der Verhandelingen van de eerste klasse van het Nederlandsch Instituut komen van Keyser voor: Sterrekundige waarnemingen te Amsterdam, en over de lengte van Amsterdam, terwijl in het 7e deel zijne Resultaten uit de waarnemingen der zon-eclips van den 7^den September 1820 te vinden zijn.

Zie G. Moll in Algem. Konst- en Letterb. 1823. D. I. bl. 211, 1824. D. I. 354-358. 371-375; de Jong, Naaml. van Boek. bl. 643, 644; Collot d'Escury, Holl. Roem, D. VI. St. I. bl. 257-260; Jaarb. van het Koninkl. Ned. Instit. 1848. bl. XXXI.