Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 10

[François Adriaan van der Kemp]

KEMP (François Adriaan van der), door anderen Frederik Adriaan genoemd, werd in 1752 te Kampen geboren, en was leeraar der Doopsgezinden en geneesheer te Leiden. De zaak der patriotten uit innige overtuiging toegedaan, gaf hij reeds in 1780, door de zamenstelling van zijnen hier na te noemen Lierzang, een openlijk bewijs van zijne gevoelens, waarvoor hij nader uitkwam, bij de daarop volgende gebeurtenissen. Hij was een der oprigters en ijverigste voorstanders van het genootschap des wapenhandels, waarvoor hij evenwel in 1785 bedankte, omdat hij zich in sommige gunstige verwachtingen, ten opzigte van het algemeene welzijn, bedrogen zag. Merkwaardig zijn de woorden waarmede hij dat bedanken vergezeld deed gaan. ‘Nimmer had hij zich tegen den stadhouder verzet, alleen om hem te vernederen, noch minder om, door het vernietigen der stadhouderlijke magt, een broozen zetel op te rigten voor weinige zwakke aristocraten; in alles 's volks heil op eenen meer zekeren voet te vestigen, en des-

zelfs verlorene of vervreemde regten, met medewerking der regenten, overeenkomstig de constitutie, aan hetzelve terug te schenken. Utrecht, Holland, ja Leiden zelf, had hem geleerd, dat hij zich te vergeefs gevleid had en hij zich alzoo in zijne gunstige verwachtingen bedrogen zag. Hij zeide verder nutteloos te zijn geworden en als man en vader zich genoodzaakt gevoelde om zich voortaan aan alles te onttrekken, en den kring zijner werkzaamheden tot die van huisgezin en vrienden to bepalen, ten ware de zaken des vaderlands onverwagt een gunstiger keer mogten nemen.’

In het volgende jaar trad hij weder werkzaam op. Bij de gebeurtenissen te Wijk bij Duurstede, in de provincie Utrecht, trok bij partij tegen de staats-vergadering, stond hij de Wijkenaars met zijn raad ten dienste en was niet alleen een der oprigters van het corps groene jagers, maar ontzag zich niet om den post van kapitein bij hetzelve te aanvaarden. Terwijl hij alzoo des zondags met mantel en bef ter predikstoel verscheen, stond hij gedurende de overige dagen van de week aan het hoofd van zijn korps, zijne onderhoorigen in den wapenhandel oefenende. In 1787 was het de stad Heusden, waar hij de rol van voorstander der vrijheid speelde. Hij was niet alleen lid van het wapenhandelend genootschap aldaar, maar hij zette de reeds voorlang ontwaakte volksgeest door eene aanspraak, gloeijende van vrijheidsmin, in ligte laaijen vlam, en kwam er openlijk voor uit, dat hij zich de zaak der Heusdenaren met warmte had aangetrokken.

Bij de omwenteling van 1787 bevond hij zich nog te Wijk bij Duurstede, toen de stad door de Pruissen ingenomen werd. Gevangen genomen, werd hij op den 10^den Julij eerst naar Amersfoort gevoerd en vervolgens naar Utrecht, waar hij ruim vijf maanden in gevangenschap op den Hazenberg bleef. Men bood hem zijne vrijheid aan tegen het stellen van eenen borgtogt van f 49.000, die hij echter niet magtig was te betalen, doch die door zijnen vriend en lotgenoot mr. Adriaan de Nijs, voor hem gestort werd. De stad en provincie Utrecht werd hem evenwel bij zijne loslating ontzegd, en daar hij goedschiks niet te Leiden kon terugkeeren, besloot hij met zijn huisgezin het vaderland te verlaten en zich naar Noord-Amerika in te schepen. Hij vestigde zich in Oldenbarneveld, hield zich daar met den landbouw bezig en overleed er den 8^sten September 1829, door allen die hem kenden hoog geacht en hartelijk betreurd.

Als dichter, prediker en staatkundig schrijver deed hij zich door de volgende geschriften kennen:

Lierzang aan de Heeren F.J.J. Eysinga, S.H. Roorda van Eysinga, H. Buma, F.B. Aebinga van Humalda, L. van Andringa de Kempenaer, J. Wielinga, C.L. van Beyma, protesteerende Leden in den

Raad van Friesland tegen de Resolutie van den 1 Sept. 1779, voor de bepaalde convoijen door E.H.J. Leid. 1780. 8^o.

Van der Kemp gaf die Lierzang onder laatstgenoemde letters bij den boekhandelaar L. Herdingh in het licht, die deswege in eene geldboete geslagen werd. Hierop maakte hij zich als den vervaardiger bekend, hetgeen ten gevolge had een merkwaardig pleitgeding, hetwelk door van der Kemp gewonnen werd.

Aenmerkingen op de verklaering der Unie van Utrecht, door Mr. P. Paulus, in vijf Brieven, aan een Heer van Regeering, Leid. 1781. 8^o. 3 stuks.

Elftal kerkelijke Redevoeringen, Leid. 1782. 8^o.

Het gedrag van Israël en Rehabeam, ten spiegel van Volk en Vorst, in eene Leerrede over I Kon. XII:3-10, Leid. 1783. 8^o.

Vijftal Leerredenen op Bedestonden, Leid. 1783. 8^o.

Magazijn van Stukken tot de Militaire Jurisdictie betrekkelijk van 1781-1783, Utr. 1783. 8^o. 8 deelen.

Nalezing van Stukken tot de Militaire Jurisdictie betrekkelijk, Utr. 1785. 8^o. 2 deelen.

Over dit werk ontving van der Kemp van de staten van Friesland, Groningen en Ommelanden, alsmede van de regering te Leiden, schriftelijke en mondelinge blijken van goedkeuring.

Historie der admissie in de Ridderschap van Overijssel, van Jhr. J.D. van der Capellen, Leid. 1785. 8^o.

Redevoering ter gedachtenis der roemrijke gebeurtenis van de verlossing der Nederlanden van de Fransche dwingelandij, Amst. 1816. 8^o.

Deze redevoering werd door den schrijver te Utica in de Presbyteriaansche kerk gehouden en vertaald onder genoemden titel uitgegeven.

Lofrede op George Washington, te Oldenbarneveld, den 22 van Sprokkelmaand, in Oneida district, staat van New-York, in de Engelsche taal uitgesproken, (door J. Lublink de jonge vertaald) Amst. 1800. 8^o.

Men houdt van der Kemp ook voor den schrijver van den beruchten Brief aan het volk van Nederland, in 1781 uitgegeven.

Zie Procedures in de zaak van Mr. P. Markus Hoofdofficier der stad Leijden en Promotor van 's lands Universiteit aldaar, op en tegen Fr. Adr. van der Kemp, geimmatriculeerd lidmaat van de zelfde Universiteit, over het doen of laaten drukken der Lierzang, Leid. 1782; Vaderl. Hist. ten verv. op J. Wagenaar, D. II. bl. 114, D. VII. bl. 33, D. X. bl. 150-152, D. XII. 434, 438, D. XVI. bl. 7, 35, D. XVII. bl. 412-414; van der Aa, Geschied. van den Oorlog, D. I. bl. 62, Noot; Algem. Konst- en Letterb. 1829, D. II. bl. 289, 290, 1848. D. I. bl. 179, 180; van Abkoude, Naamreg. van Ned. Boek.; van Kampen, Vaderl. Karakterk. D. II. St. II,

bl. 709, 710; Blaupot ten Cate, Geschied. der Doopsgez. in Holl. enz. D. II. bl. 12, 13; Cat. van de Bibl. der Maatsch. van Nederl. Letterk. te Leid. D. II. bl. 158; Cat. van de Prov. Bibl. van Friesl. bl. 268; Glasius, Godgel. Nederl.; de Navorscher, D. VI. bl. 269, D. VII. bl. 57, 58. D. IX. bl. 41.