Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 9

[Allart Pieter Jongestall]

JONGESTALL (Allart Pieter) werd te Stavoren den 12^den Augustus 1612 geboren, en was de zoon van Wybrand Jongestall, bewindhebber van de admiraliteit en burgemeester aldaar. Na te Leeuwarden het eerste onderwijs ontvangen te hebben, studeerde hij van 1631 tot 1634 te Franeker in de letteren en regtsgeleerdheid, vertrok in laatstgenoemd jaar naar Leiden en vervolgens naar Frankrijk, waar hij met de waardigheid van doctor vereerd werd.

In 1635 in het vaderland teruggekeerd, zette hij zich te Leeuwarden als advokaat neder en werd door zijn oom, Gellius Jongestall, tot zoon aangenomen. Hij kwam in 1637 niet alleen in diens plaats als raad in den Hove van Friesland, maar erfde ook diens aanzienlijk vermogen.

Spoedig werd hij nu in belangrijke bezendingen gebruikt. Eerst verscheen hij in de Groote Vergadering te 's Hage in 1651 gehouden, en in 1653 en 1654 was hij met Hieronymus van Beverningh en Willem Nieupoort in gezantschap naar Cromwell. Bijzonder de belangen van het huis van Oranje toegedaan zijnde, en bekend staande als eerlijk en opregt, deelde hij niet in de geheimen van zijne ambtgenooten, en had hij dan ook geen deel aan de beruchte Akte van Uitsluiting. Overtuigd van niets meer in Engeland te kunnen verrigten, verzocht hij zijn ontslag en keerde in

October 1654 in het vaderland weder. Men verhaalt, dat Cromwell hem bij zekere gelegenheid zou gevraagd hebben, hoe hij toch aan dien scheldnaam van Jongestall kwam; immers: die Jong stall, was oud een dief; waarop hij zou geantwoord hebben: die zegt, dat Krom wel is, gelooft niet, dat er hemel of hel is. Tijdens zijn verblijf in Engeland werd hij door den koning van Frankrijk tot ridder geslagen.

Meer eer en genoegen erlangde Jongestall in zijne waardigheid als gevolmagtigde tot den vredehandel te Breda in 1667, werwaarts hij met Hieronymus van Beverningh en Pieter de Huybert door 's lands Staten gezonden werd. Hoewel hem, zoowel als zijne ambtgenooten, de naam van Oranjegezind ten Franschen hove naging, bleek echter de vrees ongegrond te zijn, welke aldaar gevoerd werd, alsof zij te veel werks zouden maken, om de belangen van het huis van Oranje op de vredehandeling te bevorderen.

Sedert dien tijd schijnt Jongest all in geene bezendingen meer gebruikt te zijn. Hij was sedert 1649 curator der Franeker hoogeschool. Zoowel als zoodanig als in andere betrekkingen maakte hij zich hoogst verdienstelijk, en het was eene getuigenis waardig aan zijne bekwaamheid, toen hij den 9den November 1676 ontslapen was, dat zijn beroemde zwager, de ambassadeur Willem van Haren, aan prinses Albertina Agnes van Oranje schreef Je ne doute pas, Madame, ou Votre Altesse aura desja sceu la mort du bon Monsieur Jongestal (sic). Ceux qui lui appartiennent perdent en luy un considerable appuy; me ie croy encore de pouvoir dire avec vérité, que c'est une perte génerale pour toute la Frise. La province, la cour de justice, l'academie et l'église y ont tous leur part, etc.

Jongestall woonde gewoonlijk, wanneer hij in Friesland was, op Ondersma-state onder Hallum. Hij was in 1639 gehuwd met Margareta van Haren, de zuster van Willem van Haren. Hij liet haar na met vier kinderen, van de tien overig, die zij verwekten, die zich van Jongestall schreven, en wier voornamen zijn Gellius Wibrandus, Sibilla, die beiden volgen, Willem, kapitein in staatsche dienst, die in 1691 overleed, en eene dochter die zich M. van Jongstall schreef. De hoogleeraar Michael Busschius hield den 30sten November eene lijkrede op Jongestall, en Ernestus Baders vereerde zijne nagedachtenis met een lijkvers.

Zie Naamrol der Raden 's Hoffs van Friesland, bl. 34, 37; Vriemoet, Ath. Fris. p. LXIV-LXVI; Wagenaar, Vaderl. Hist. D. XII. bl. 258, 264, 279, 307, 314, 316, 320, 368, D. XIII. bl. 245, 246; Kok, Vaderl. Woordenb; Scheltema, Staatk. Ned. de Wal, Orat. de claris Fris. Jurecons, p. 37, Annot. p. 126,

Add. p. 434; Halbertsma, het geslacht der van Harens, bl. 51-59; van Kampen, Vaderl. Karakterk. D. II. bl. 251; Friesche Volks-Alm. 1852. bl. 22-25; Groen van Prinsterer, Archiv. Serie II. T. V. p. 107, 125, 131.