Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 9

[Cornelius Jansenius]

JANSENIUS (Cornelius) werd volgens zijn grafschrift in 1510, te Hulst, geboren en begaf zich, na zijne taalkundige studien in 1529 aan de hoogeschool te Leuven voltooid te hebben, aldaar ook tot de beoefening der godgeleerdheid. Na minstens twaalf jaren onderwijs gegeven te hebben in de abdij van Tongerloo, werd hij, in 1550, priester van de St. Maartenskerk te Kortrijk, en in 1562, na het verkrijgen van den doctoralen graad in de godgeleerdheid, voorzitter van het theologisch collegie te Leuven en deken van St. Jacobus aldaar. De roep zijner bekwaamheden drong door tot aan het hof van Filips II, koning van Spanje, en het was op diens last dat hij de kerkvergadering van Trente bijwoonde, waar hij zoowel door zijne zedigheid en geleerdheid, als door zijne welsprekendheid uitmuntte. In 1568 te Leuven teruggekeerd werd hij tot bisschop van Gent gekozen, door paus Pius IV bevestigd en door Franciscus Sonnius op den 8^sten September van genoemd jaar ingehuldigd. Hij bekleedde die waardigheid gedurende acht jaren, en kwam in de onrustige dagen die hij beleefde meermalen met de regering in aanraking. Onveranderlijk was zijne genegenheid voor den koning van Spanje en zijn ijver voor de Roomsche kerk, maar hij vergat daarbij echter zijne landgenooten niet. Want toen in 1572 de ingezetenen gebukt gingen onder den ijzeren scepter van Alva, leverde hij met Remigius Driutius, bisschop van Brugge, aan dezen een vertoog in, om te bewijzen dat het uitgemergelde volk niet

in staat was de zware lasten, door den hertog opgelegd, te torschen, tevens klagende over de handelwijs van den landvoogd, die kort te voren zijn procureur-generaal in Vlaanderen had gezonden om den eed van getrouwheid af te nemen van de personen, aangesteld om die lasten met alle strengheid in te vorderen. Of hij gedwongen werd het vonnis over de Hieronymianen te Gent uit te spreken, of zulks uit eigene beweging deed, is ons niet bekend; maar wel dat van dien tijd af dagteekent het gansche verval der letteren aldaar. Jansenius overleed te Gent den 10^den April 1576, werd in het koor van de St. Bavo-kerk aldaar begraven en met een grafschrift vereerd. Zijne afbeelding ziet het licht. Zijne zinspreuk was: State et Deum redama (Staat in uw geloof en bemint God, die u lief heeft). De onderstaande geschriften zien van hem het licht:

Concordantia Evangelica et ejusdem Concordantiae ratio IV Evangelistarum, Lovan. 1549. fol.

Commentarii in Concordiam ac totam Historiam Evangelicam, Lovan. 1572, 1577, 1617. fol. Lyon 1597, 1606, fol.

Brevis confessio fidei, Lov. 1567. 8^o.

Synodus Dioecesana habita Gandavi 1570, Lov. 1571. Herdr. Gent 1640. 8^o.

Paraphrasis et Annotationes in omnes Psalmos Davidicos, Lov. 1569. 4^o.

Paraphrases in ea veteris Testamenti Cantica, quae per ferias singulas totius anni usus Ecclesiasticus observat, Lov. 1569. ibid. 1575.

Commentarii in Proverbia Salomonis et Ecclesiasticum, Antv. 1589. 4^o.

Annotationes in librum Sapientiae Salomonis. Antv. 1589. 4^o.

Zie Sweertius, Ath. Belg., p. 188; Foppens, Bibl. Belg., p. 203, 204 met portr.; Wagenaar, Vad. Hist. D. VI bl. 64, 110; Glasius, Godgel. Nederl., D. I. bl. 161, 162. D. III. bl. 665; Delprat, Verh. over de broedersch. van G. Groote, bl. 176; De Navorscher, D. IV. Bijbl. bl. XLVIII; Muller. Cat. van Portr., Janssen, de Kerkherv. te Brugge, D. II. bl. 248, 249.