Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Eerste stuk

[Jan Hemelaers]

HEMELAERS (Jan) of Johannes Hemelarius, werd omstreeks 1580 te 's Hage geboren. Zijne ouders voedden hem in de Hervormde godsdienst op; doch de jezuit Gillis Schoondonck en de geleerde Justus Lipsius bragten hem tot de Roomsch Katholyke terug. Hij studeerde onder den laatste te Leuven, en de brieven die deze hem schreef, en de getuigenis, die hij in 1600 van hem aflegde, zijn zoo vele bewijzen van de hooge achting die hij voor zijn leerling koesterde. Na groote vorderingen in de oude letteren te hebben gemaakt, keerde hij naar 's Hage terug, en reisde kort daarop naar Italie, waar hij zes jaren te Rome bij den kardinaal Barthol. Cési, aartsbisschop van Conza, inwoonde. Deze kardinaal stelde hem in 1602 in de gelegenheid Clemens VIII

geluk te wenschen, toen deze tien jaren de pauselijke waardigheid had bekleed. De paus was zoo tevreden over de redevoering van Hemelaers, dat hij hem de keuze liet tusschen de betrekking van bibliothecaris van het Vatikaan en eene rijke prebende. Hij vergenoegde zich met een kanunnikaat in de hoofdkerk te Antwerpen, waar hij zich in 1607 vestigde en den 6 November 1655 stierf. Hij was bevriend met Huig de Groot, dien hij na zijn ontsnapping uit den kerker op Loevestein in verzen gelukwenschte. Zijne poëzij was echter zeer middelmatig, groot daarentegen zijne ervarenheid in de oudheid- en penningkunde. Hij was de oom van moederszijde van Jacobus Golius, hoogleeraar te Leyden, dien hij even als diens broeder Petrus, doch te vergeefsch, tot de R.C. kerk trachtte over te halen. Hij schreef:

Gratulatio in Inaugurationem R.D. Christiani Michaelii, D. Michaelis apud Antverpienses Praemonstratensis coenobii Abbatis, Antv. Joan Moretus, 1613.

Imperatorum Romanorum, a Julio Caesare ad Heraclium usque, Numismata aurea, Excellentissimi (2e uitg. nuper dum viveret) Caroli Ducis Croyi et Arschotani etc., magno et sumptuoso studio collecta: nec minorum fide, arte Jacobi de Bye, ex architypis in aes incisa. (2e uitg. operâ autem atque industriâ Joannis Hemelarii, canonici cathedralis Eccles, Antverp) brevi et historico commentario explicata, Antverp., Hieron. Verdussius, 1614 of 1615. 4^o. Editio altera, priore auctior, Ibid., Petrus et Joannes Belleri, 1627. 4^o. pp. 247 (de beste uitg.). It. Post priores editiones insigni Auctuario locupletata. Ibid. Henr. Aertssius. Met lofverzen van Justus de Weerdt, Justus Rycquius, Willem de Bye, Albert Rubens, zoon van den schilder.

Paraeneticon Angeli custodis ad Hugonem Grotium super ejus carcere, Antv., Joan Moretus, 1621. 12^o. Dit gedeelte is in jambische verzen. Paquot meldt dat er op de Leidsche bibliotheek nog twee brieven van Grotius berusten, waaruit het blijkt dat Hemelaers pogingen heeft aangewend om hem tot de R.C. over te halen.

Oratio in funere admodum illustris et Reverendiss. Domini D. Joannis Malderi, S. Theologiae Doctoris, Antverpiensium Episcopi quinti, VIII Kal. Nov. MDCXXXIII. habita a Joanni Hemelario ejusdem Ecclesiae canonico (Antv.) in 4^o.

Ook gaf hij uit:

De sacra antiquitate B. Mariae de monte Carmelo, Tractatus duo, quorum primus originem et laudes ejus recenset: alter ouorundam sequius sentientium objectiones refellit. Auc-

tore R.P.J. Joanne de Carthagenâ, Ord. Minorum de observantia, Antv., Gulielm. à Tongris, 1620. kl. 12^o. herdrukt in de verzameling, welke tot titel voert: De ortu, progressu ac viris illustribus ordinis .... de Monte Carmelo .... Coloniae, Agr. Jodocus Kalckhoven, 1643. in 12^o. pp. 239-368.

Zijne aanteekeningen op de V boeken van Hegesippus over de Joodsche oorlogen zijn niet in het licht verschenen. Zijne gedichten zijn verspreid, één wordt door Paquot medegedeeld.

Zie Lipsius, Ep. 48 primae, et 85 secundae Centuriae ad Belgas; Phil. Labbé, Biblioth. Nummeria, p. 262, 263; Gronovii, Oratio in funere Jacobi Golii, p. 7, 8, 9; Colomies, Mélanges historiq., p. 76; Valerius Andreas, Bibl. Belg., p. 514; Sweertius, Athen. Belg., p. 456, 1201; Paquot, Mém. pour servir à l'hist. lit. des Pays-Bas, T. III. p. 488, seqq.; Bayle, Diction., T. VII. p. 575, seqq.; Peerlkamp, de Poët. Lat. Neêrl., p. 376, 377; Burmanni, Syll. Epist. (zie den Index). Voorts de Woordenboeken van Hoogstraten, Luiscius, Moreri, Kok; van Kampen, Geschied. der Ned. Lett. en Wetensch., D. I. bl. 275.