Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Eerste stuk

[Gillis de Haes]

HAES (Gillis de) was, in het midden der zeventiende eeuw, een Nederlander in dienst van de Venetiaansche republiek. Tijdens den door deze met Turkije gevoerden oorlog hadden vele Nederlanders een werkzaam deel aan den worstelstrijd tegen de ongeloovigen. De Venetianen namen een groot aantal schepen in hunne dienst, en duizende Nederlanders voegden zich bij hunne land- en zeemagt. Gedurende dien oorlog bewees de Haes, in hoedanigheid van kolonel, aan Venetië gewigtige diensten. Onder alle anderen onderscheidde hij zich bijzonder door zijne dapperheid en bekwaamheid. Hij muntte vooral uit bij twee uitvallen, door de bezetting der stad Kandia tot verdrijving des vijands ondernomen. Hij was daar in 1649 aangekomen, en werd, tot belooning van zijne heldhaftigheid, onder de toejuichingen van het krijgsvolk en der inwoners, tot eersten bevelhebber der troepen onder den opperbevelhebber Mocenigo benoemd. Ook hielp hij Mirabello vermeesteren. Doch de gewigtigste dienst, die hij bewees, bestond daarin, dat hij eenmaal de stad Kandia

door zijne geestkracht voor eenen bijkans wissen val bewaarde. De door hem verworven roem maakte hem hoogmoedig en onhandelbaar, zoodat hij voor allen, die zich in de stad bevonden, ondragelijk werd. Welligt nogtans verwekten zijn lof en zijne verheffing den nijd bij sommigen, zoo als maar al te dikwerf het geval was onder de zee- en legerhoofden der republiek. Hoe dit ook zij, de bevelhebber oordeelde het noodig hem te verwijderen en hem naar Venetië te zenden om zich te verantwoorden. De senaat sprak hem nogtans vrij, dewijl het gebleken was, dat hij zich niet zoo zeer aan eenige misdaad had schuldig gemaakt, dan wel aan het voeren van onvoorzigtige gesprekken. Hij werd evenwel niet meer naar Kandia teruggezonden, maar naar Dalmatie verplaatst, waar hij eenigen tijd doorbragt. Hij woonde later een zeetogt bij onder Leonardo Foscolo, en was aan het hoofd van het Venetiaansche krijgsvolk, dat Canea trachtte te overrompelen, doch die onderneming slaagde niet naar wensch. Zijne moeijelijke geaardheid of zijne benijders berokkenden hem daarna nieuwe bezwaren, die voor hem onaangenamer gevolgen hadden. Hij werd in 1653 naar Corfu gebannen en verliet kort daarop de Venetiaansche dienst. Er wordt bij den eersten hier aangehaalden schrijver eene Beschrijvinge van Candia en desselfs Belegh, in 12^o vermeld, waarvan zekere de Haes de schrijver zou zijn. Wij kunnen alzoo nu aannemen dat zulks Gillis de Haes zal geweest zijn. Wanneer en waar dat werk het licht zag wordt niet vermeld.

Zie van Abkoude, Naamreg. van Ned. Boek. D. I. St. III. bl. 87; de Jonge, Nederl. en Venetië, bl. 234, 235, hier door ons gevolgd.