Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 7

[Ferdinand Gruiwardt]

GRUIWARDT (Ferdinand) werd den 19 Maart 1627 te Goes geboren en in 1651 te Utrecht, na aldaar in de geneeskunst gestudeerd te hebben, statelijk met de kap gepromoveerd, bij welke gelegenheid hij eene Oratio inauguralis de comparatione Microcosmi cum Macrocosmo (later vertaald en in zijne Medicin. en Chirurg. Observatien opgenomen) uitsprak. Zeventien jaren was hij praktiserend geneesheer te Middelburg geweest, toen hij, ten gevolge van een zwaar proces over eene erfenis, bedragende elfhonderd negen en dertig ponden vlaamsch en vijftien schellingen, die zijne vrouw, Petronella Wilhelmi, door haren vader, gelijk hij meende, op aanstooken van hare stiefmoeder, onthouden werd, en waarin hem de later zoo beroemd geworden, A. van Citters, als advokaat diende, deze stad verliet, en zich als geneesheer te Goes vestigde, waar hij ook de waardigheid van president schepen en burgemeester bekleed heeft. In 1692 was hij, bij de belegering dezer stad door de troepen van Willem III, de voorname tegenstander van den vermaarden Adolf Westerwijk; een man, die na den dood van den koning van Engeland aan het hoofd der Anti-Oranjegezinde partij stond, en wiens gedrag, niettegenstande den lof hem door Wagenaar, Scheltema en anderen toegezwaaid, hoogst dubbelzinnig is geweest. Gruiwardt was in zijn tijd een vermaard geneesheer, wiens schriften zeer gezocht werden; ook beoefende hij de geschiedenis en dichtkunde. Hij stierf d.i. Mei 1701. De afbeelding zijner vrouw vindt men o.a. voor zijn Zeeuwsch-Treurtonneel met dit onderschrift van zijne hand:

Gruiwardt vertaalde de redevoering door Cornelis van de Voorde ter inwijding zijner anatomische lessen gehouden en gaf haar in 1659 te Middelburg, met opdragt aan de Regering dier stad, in het licht. Voorts heeft men van hem:

Apologie of Verantwoordingh tegen den laster en ongehoorde Maximen van syne vriendelicke vyanden, 2^de dr. 's Hage bij J. en P. van Veenhuizen 1661 4^o.

Deductie van Ferdinandus Gruiwardt over 't recht van zijn huysvrou en kinderen A^o 1667, met de Verklaring der Deductie - Ampliatie en Appendix.

Zeeusch Treur-Tonneel, geopent ten dienste van de Nederlantsche Wereld enz. 1680, 1693 in 4^o. In dit werk ‘ter verdediging zijner huisvrouw en kinderen tegen derzelver

Medeburgers, Vaders, Voogden, Regenten enz. opgesteld, vindt men de Deductie voor zijne vrouw Petronella Wilhelmi, in het jaar 1668; - Ampliatie voor dezelve, in het jaar 1670; - Index van de voorgaande stukken in het jaar 1672; - Finis, of Besluit in 1673, en meer andere tot in 't jaar 1685.’

Examen der Chyrurgie, byeenvergadert door Mr. Cornelis Herls, nu doorgaans verbetert en vermeerdert nae de hedendaegsche speculatien en Practyck, gelyck de Voorreden aenwyst, beneffens een Aenhangsel van den omloop des bloeds en kort Examen van de Doses der Purgatien, Vomitorien en Opiaten. Middelburg 1660 8^o.

De eerste oplage van duizend exemplaren werd in het eerste jaar uitverkocht, waarna de uitgever wederom vijftienhonderd exemplaren (met eenige vermeerderingen) onder de pers bragt, terwijl te Amsterdam van de eerste uitgave wederom drieduizend exemplaren werden gedrukt.

Medicinale en Chirurgicale Observatien, aangeteykent in syn ses en dertig jarige ondervindinge en publyk gemaekt tot onderrichtinge van alle jonge Leerlingen. Amst. by ten Hoorn 1688 8^o. Bij zijne nakomelingschap berustte een exemplaar met Verbeteringen en Byvoegselen tot een tweeden druk bestemd.

Mr. P. Boddaert, Griffier van 't Leenhof van Vlaanderen en van den Raad der Admiraliteit, bezat eene kleine eigenhandige verzameling van Latijnsche en Nederduitsche Gedichten door hem en zijn broeder Hieronymus vervaardigd.

Zie P. de la Rue, Gelett. Zeel. bl. 105, 243; 244, Wagenaar, Vad. Hist. D. XVI. bl. 203 volgg: Notulen Zeel. 26 Maart 1692 bl. 116; Scheltema, Staatk. Nederl. D. II. bl. 477. volgg. Paquot, Mémoires pour servir à l' Histoire littér. des Pays-bas, T. 8. p. 145. Heringa, Bijdrage tot de Lijst der Nederl. Dichters bl. 46. J. Koning, Catal. D. I. bl. 171, Kok, Vad. Woordenb. D. XVIII. bl. 758. Nieuwenhuis, Woordenb. van Kunsten en Wetenschappen. Aanh. D. III. bl. 248. Navorscher, 3^e Jaarg. bl. 322. 4^e Jaarg. bl. 270; Muller, Catal. van portretten bl. 103.