Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 7

[David Flud van Giffen]

GIFFEN (David Flud van), waarschijnlijk afstammeling van den voorgaande, werd te Sneek in 1653 geboren en aldaar in de eerste beginselen der wetenschappen onderwezen. Ofschoon zijne betrekkingen en vrienden liever gezien hadden, dat hij zich op de regtsgeleerdheid zou toeleggen, was de godgeleerdheid alras de studie zijner keuze aan de Franeker Hoogeschool. Hij verliet haar in 1674 en werd nog in dat jaar beroepen tot predikant te Wijkel in Gaaster-

land. Zijne Coccejaansche predik- en denkwijze, waarin hij door zijne vriendschappelijke betrekking met den Hoogleeraar in de godgeleerdheid te Franeker, van der Waeijen, gesterkt werd, berokkende hem toen reeds afkeuring van het meerendeel zijner ambtsbroeders, die de begrippen van Voetius aankleefden. In 1678 tot predikant te Nieuw-Brongerga of de Knijpe beroepen, steeg die afkeuring ten top, en sloeg in 1680 tot vijandschap over.

Het was toch in dat jaar dat van Giffen, in Januarij, eene leerrede in de groote kerk te Leeuwarden over Ps. VIII:10 hield, en deze deed volgen, den 23^sten Januarij, van eene andere leerrede over Job XIX:25, beiden handelende over Jobs levende Goël en de nog verwachte heerlijkheid der kerke in de laatste dagen (Leeuw. 1680. 12^o.), die hij in de kerkzaal van het vorstelijk paleis Oranjewoud, dat onder zijne gemeente was gelegen, voor Prinses Albertine Agnes van Oranje eu haren zoon Prins Hendrik Casimir II uitsprak.

Door de laatste verwierf hij de goedkeuring der vorstelijke familie, maar door de eerste ‘geraakte de geheele stad en provintie in opschudding en de broederen in groote alteratie.’ Op verzoek der vorstelijke familie gaf hij beide leerredenen, met eene uitvoerige voorrede en een opdragt aan de Prinses, voorafgegaan door een brief van zijn vriend van der Waeijen, in het licht, doch zonder kerkelijke approbatie. De classis van Zevenwouden, die hem reeds vroeger van Brownisterij verdacht had gehouden, nam dit euvel op, en verklaarde, den 1^sten September 1680, nadat van Giffen zijn boek aan derzelver visitatie onderworpen had, ‘dat het niet geapprobeerd maar geimprobeerd moest worden, wegens eenige onregtzinnigheden en dwalingen tegen de leere en eenige aanstotelijke redenen en uitdrukkingen tegen de liefde en zeden.’ Inmiddels was van Giffen te Sneek beroepen en de classis van Zevenwouden, die hem het geven van satisfactie bevolen had, weigerde nu hem zijn ontslag te verleenen. Daarentegen bekrachtigden die van Sneek het op hem uitgebragte beroep, en de kerkeraad van Nieuw-Brongerga gaf van Giffen een eervol ontslag. De classis zelve ontsloeg hem evenwel niet, hetgeen van Giffen niet belette den 23^sten October 1681 te Sneek zijne intrede te doen. Het lust ons verder niet over het vervolg dezer zaak uit te weiden. Ofschoon van Giffen door de afgevaardigden der Friesche Synode in het gelijk werd gesteld, was de classis van Zevenwouden daarmede niet tevreden, en voorzeker zouden er nog vele onaangenaamheden voorgevallen zijn, indien de Gedeputeerde Staten van Friesland genoemde classis niet gelast hadden, noch kerkelijk noch wereldlijk verder met of over van Giffen iets te ondernemen.

Deze genoot intusschen de liefde zijner gemeente en de hoogachting en toegenegenheid der vorstelijke familie, die hem

tot haren hofprediker aanstelde, en zonder twijfel had van Giffen vuriglijk gewenscht het verdere van zijn leven in zijne vaderstad door te brengen, ware het niet, dat de gemeente te Dordrecht hem tot haren leeraar verkozen had. Noode verliet hij zijne geliefde Sneeker gemeente en verbond zich den 21^sten Augustus 1688 aan die van de Merwestad. Ook hier handhaafde hij zijnen roem als voortreffelijk prediker, en toen hij zijne gemeente in het midden van 1701 ontviel, werd hij diep betreurd, en was zijn dood een groot verlies voor de vaderlandsche kerk in het algemeen, ‘die in hem een man van veel kunde, oorspronkelijk denker en een ijverig prediker der godzaligheid’ derfde.

Met de vermaardste mannen van zijnen tijd was van Giffen bevriend, of hij hield er eene geleerde briefwisseling mede. Niet alleen toch als godgeleerde en prediker, maar ook als beoefenaar en kenner van meest alle vakken van wetenschap, muntte hij uit. In de schriften der ouden was hij bijzonder ervaren, en zijne uitgegevene werken getuigen, naar het oordeel van Dr. Schotel, van zijne oordeelkundige beoefening der klassieke schrijvers, en eischen voor hem eene plaats onder de verdienstelijke letterkundigen zijner eeuw.

De afbeelding van van Giffen, door Arnold Houbraken geschilderd, en door A. Haelwegh gegraveerd, ziet het licht, behalve met een Latijnsch bijschrift van Hermanus Neuspitzer, met het volgende vers van zijn ambtgenoot te Dordrecht Abraham Leonard:

Van Giffen liet eene hoogst belangrijke verzameling autographen en eene uitmuntende bibliotheek na. Zijne van tijd tot tijd uitgegevene leerredenen bij bijzondere gelegenheden en andere geschriften, zijn door den Hoogleeraar Albertus Voget verzameld en uitgegeven onder den titel van:

Verzameling van alle de werken, nagelaten en uitgegeven van den hooggeleerden en godvruchtigen heer David Flud van Giffen, in zijn weleerw. leven, laatst seer waardig en getrouw dienaar des H. Evang. te Dordrecht met een voorrede en aanhangsel van bijbelsche keurstoffen door Alb. Voget, enz. Gron. 1735. 4^o; 2^de druk vermeerderd met een kerkreden over Markus IX vs. 49 en 50. Gron. 1753, 4^o: 3^de druk Amst. 1767. 4^o.

Zie Engelsma, Volglijst van Predik. onder de Class. van Zevenwoude. bl. 168-173; Reinalda, Naamreg. der Pred. onder de Class. van Sneek, bl. 44, 51; van Abkoude, Naamreg. van Ned. Boek. D. I. St. I. V; Ypeij, Kerk. Geschied. van de 18^de eeuw. D. VIII. bl. 333, 334, 593-599; Ypeij en Dermout, Geschied. der Herv. Kerk in

Nederl. D. II. bl. 516-524; Aanteek. bl. 341-348; Schotel, Kerk. Dordr. D. II. bl. 63-87, 105; Diest Lorgion, de Nederd. Herv. Kerk in Friesl. enz. bl. 166-17; Glasius, Godgel. Nederl.; Muller, Cat. van Portret.; Dezelfde, Cat. van Godgel. Werk. bl. 124.