Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 6

[Jacob Hendrik Floh]

FLOH (Jacob Hendrik) werd in 1758 te Crefeld geboren, en na zijne studien aan de Amsterdamsche kweekschool voltooid te hebben, in 1783 tot Predikant bij de Doopsgezinde gemeente te Enschedé beroepen. Deelnemende aan de staatkundige gebeurtenissen van zijnen veel bewogen tijd, werd hij in 1796 tot volksvertegenwoordiger op de nationale vergadering te 's Gravenhage gekozen. Als zoodanig was hij een der werkzaamste en verdienstelijkste leden, en verdiende ten volle het vertrouwen hem door zijne medeburgers geschonken. Aan zijne

eerlijkheid, werkzaamheid en bruikbaarheid werd tevens hulde gebragt door de vereerende aanstelling tot den post van secretaris bij de eerste Kamer van het vertegenwoordigend ligchaam des Bataafschen volks. Ruim een jaar nam hij denzelven waar, toen hem zijne politieke loopbaan meer en meer begon tegen te staan, en de lust tot vorige stille letteroefeningen zoodanig de overhand kreeg, dat hij besloot van zijne aanzienlijke betrekking vrijwillig afstand te doen, en naar zijn geliefd Enschedé terug te keeren, om daar ongehinderd aan zijne zucht tot de studie te voldoen. Hij werd er met opene armen door zijne gemeente ontvangen, en zag zich in 1800 vereerd met den post van schoolopziener in het derde district van Overijssel en later met dien van secretaris der provinciale commissie van onderwijs. Herhaalde malen kwamen hem beroepen van andere gemeenten toe, doch hij bedankte er voor en bleef het leeraarambt te Enschedé bekleeden tot aan zijn dood, die den 25^sten Maart 1830 aldaar plaats had.

Floh was bij zijne gemeente en stadgenooten algemeen geacht en stond bekend als een eerlijk, opregt en gemoedelijk voorstander van regt en geregtigheid. In vele opzigten was hij een hoogst nuttig en werkzaam mensch. Inzonderheid heeft het schoolwezen veel aan hem te danken, welks belangen hij door woord en pen ijverig behartigde. Als godgeleerde toonde hij zich van zeer vrije denkwijze te zijn, gelijk uit zijne geschriften is op te maken. Als volksvertegenwoordiger kenmerkte hij zich door schranderheid en onpartijdigheid, en liet hij geene middelen onbeproefd om de belangen zijner medeburgers te bevorderen. Ten blijke hiervan vermelden wij, dat hij het was, op wiens aansporing wetten gemaakt en gepaste maatregelen genomen werden om de binnenlandsche fabrieken in bloei te doen toenemen. 's Mans denkbeelden over de emancipatie der slaven in onze kolonien, zouden voorzeker in onze dagen weinig bijval vinden, want toen de volksvertegenwoordiger Vreede in 1797 de aanmerking maakte, dat in de artikelen der Staatsregeling geen woord gerept was omtrent het gebruik maken der slaven in de kolonien en den daarmede verbonden afschuwelijken slavenhandel, durfde Floh diens redevoering eene Bloemrijke Redevoering noemen, ‘die welligt van de rampzaligste uitwerking zou kunnen zijn, dat misschien de uitvoerende magt in de noodzakelijkheid zou worden gebragt, om eenige duizenden gewapende manschappen meer dan gewoonlijk naar onze kolonien te moeten zenden, om de rust en goede orde aldaar te bewaren, en om de bezittingen en het leven der planters te beveiligen.’

Nog meer is den naam van Floh bekend geworden toen hij, den 23^sten Augustus 1797, in zeker advies, op de vraag in verschil, of men de joden in Nederland het burgerregt mogt toekennen, als zijne meening uitsprak, dat men aan

niemand dat regt billijkerwijs kon ontnemen; en deed men dat aan de joden, dat men zulks dan ook aan de Hervormden moest doen, in wier Catechismus geleerd wordt, ‘dat wij menschen van natuur geneigd zijn om God en onzen evenmensch te haten.’

De gevolgen, van het openlijk uitspreken dezer bewering lieten zich niet lang wachten. Ewaldus Kist, destijds predikant te Arnhem, trok in een uitmuntend geschrift de partij voor den aangevallenen Catechismus. Doch Floh, hoe ook daartoe van velen aangezocht, heeft zich in den strijd, dien daarover verder tusschen Kist en den geleerden Jan Brouwer Doopsgezind predikant te Leeuwarden (zie diens artikel in het 2de deel bl. 1442) gevoerd is, niet meer gemengd; welligt omdat hij later had ingezien dat zijn onberaden uitval in de dagen die hij beleefde, bij verderen strijd, groot onheil zou verwekt hebben. Floh behoorde mede tot de commissie uit de volksvertegenwoordigers, die in 1796 het besluit nam om Kerk en Staat van elkander te scheiden.

De werken door Floh in het licht gegeven zijn getiteld:

Proeve eener beredeneerde verklaaringe der Geschiedenissen van 's Heilands Verzoekinge in de woestijne, voor denkende en waarheidlievende Christenen, Deventer, 1790. 8^o.

Vertrouwelijke gesprekken over verlichting, vrijheid, gelijkheid, Amst. 1795.

(Zonder naam.) Iets over de Bedestonden.

Onderrigtingen, raadgevingen en wenken, voor schoolonderwijzers, Gron. 1808, 8^o, 2de vermeerderde druk aldaar 1821. 8^o.

Gesprekken over de pokken en inënting van dezelze, Amst. 1811. 8^o.

Iets over de ondoelmatigheid der voornaamste weeshuizen in het voormalig Koningrijk Holland, Amst. 1811. 8^o.

Handleiding tot het oprigten en instandhouden van de industrie scholen, Zutph. 1813. 8^o.

Kerkelijke Redevoering ter gelegenheid der Godsdienstige viering van het 3de Eeuwfeest der kerkhervorming, Zwolle 1818. 8^o.

Volksgeluk is zonder volksdeugd onbestaanbaar, Zwolle, 1822. 8^o.

Verhandeling over de geschiktste wijze om het school-onderwijs ten platte lande te doen strekken tot verbetering van gewoonten en begrippen bij den boerenstand, Amst. 1823. 8^o.

Behalve deze werken vielen aan Floh de navolgende bekrooningen ten deel. Bij de maatschappij tot Nut van 't Algemeen werd hij met goud bekroond voor zijne Verhandeling over de vraag:

Het onwraakbaar verband dat er is tusschen de deugd en het waarachtig geluk, op de duidelijkste en meest treffende wijze, voornamenlijk door eenvoudigen en ongeoeffende verstanden aan-

getoond, en ter betrachting van allerlei Burgerlijke en Godsdienstige pligten, op de gemoederen der menschen, bijzonderlijk in den lageren Burgerstand geplaatst, toegepast en aangedrongen. Amst. 1793. 8^o.

De tweede bekrooning, mede met goud, bij de zelfde Maatschappij, had plaats voor zijn antwoord op de vraag:

Welke is de beste Theorie van straffen en belooningen in de scholen? Amst. 1794. 8^o.

De derde bekrooning, mede met goud, bij de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen te Haarlem, waarvan hij in 1806 corresponderend lid werd, geschiedde voor zijne:

Verhandeling over de ziekte der vruchtboomen, Haarl. 1809. 8^o.

De vierde bekrooning, mede met goud, bij de Maatschappij ter bevordering van den landbouw te Amsterdam opgerigt, voor zijne:

Verhandeling over de geschiktste wijze om het gewoon schoolonderwijs ten platten lande te doen strekken tot verbetering van gewoonten en voorouderlijke begrippen bij den boerenstand, Amst. 1822. 8^o.

Zie Algem. Konst. en Letterb. in 4^o. D. VI. bl. 35, D. IX. bl. 58. D. XI. bl. 58, 76, 1830, D. I. bl. 212-214; Vaderl. Hist. ten verv. van Wagenaar, D. XXXIV. bl. 413, D. XXXV. bl. 66, 90. 106, 119, 124, 138, 358, 361, D. XXXVII. bl. 47, 176, 213, 323, D. XXXVIII bl. 313; Ypeij, Kerk. geschied. van de achtt. eeuw, D. VII. bl. 461-463; Ypeij en Dermout, Geschied. der Ned. Herv. Kerk. D. IV. bl. 206-209; Aant. bl. 40; Brinkman, Alphab. lijst van Boek. bl. 172, 651, 680, Supplem. bl. 41; Blaupot ten Cate, Geschied. der Doopsgezind. in Gron. enz. D. I. bl. 173-175; Dezelfde Geschied. der Doopsgezind. in Holl enz. D. II. bl. 17, 129; Schotel, Kerk. Dordr. D. II. bl. 659-663; Glasius, Godgel. Nederl. D. I. bl. 467-469.