Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 6

[Francisous Fabricius]

FABRICIUS (Francisous), zoon van Johannes Fabricius, laatstelijk predikant te Nieuwkerk, in de nabijheid van Meurs, en van Katharina Felbier, werd geboren te Amsterdam den 10^den April 1663 ten huize van zijnen moederlijken grootvader Johannes Felbier, onder wiens opzigt hij kwam toen hij op vijfjarigen leeftijd zijne ouders verliezen moest. Door dezen werd hij te Amsterdam naar de Latijnsche school gezonden, en ofschoon hem ook dezen zijnen voedstervader spoedig door den dood werd ontnomen, gaf hij toch gehoor aan diens wensch, om zich tot het predikambt bekwaam te maken. Na te Amsterdam aan de Doorluchtige school het voorbereidend

onderwijs te hebben genoten, vertrok hij in 1681 naar de Leidsche Hoogeschool, waar hij gedurende vijf jaren de lessen van de beroemdste mannen waarnam, en zich met het beste gevolg op al die kundigheden toelegde, die hem als predikant tot nut en sieraad zouden strekken. In 1687 tot de predikdienst toegelaten, werd hij nog datzelfde jaar tot predikant te Velzen beroepen, en van daar in 1696 naar Leiden, waar hij den 7den Mei van dat jaar werd bevestigd.

Als zoodanig, en ook als geleerde, verwierf hij zich zoo groote achting, dat Curatoren der Hoogeschool, in 1705, geraden vonden hem tot gewoon Hoogleeraar in de godgeleerdheid te benoemen, in plaats van Jacobus Trigland, toen overleden. Hij aanvaardde die betrekking, met behoud van zijne halve dienst als predikant, op den 16den December van laatstgenoemd jaar, met eene redevoering de Christo unico ac perpetuo Ecclesiae fundamento, (Lugd. Bat. 1717. 4^o.) Met ijver en trouw nam hij, tot de Coccejaansche rigting behoorende, zijne betrekking waar, en legde zich vooral er op toe, om zijne leerlingen in de predikkunde te onderwijzen. Hierdoor kwam men er toe om hem eenen toen nog niet verleenden titel op te dragen, en wel dien van Hoogleeraar in de gewijde welsprekendheid. Als zoodanig deed hij op den 17den Junij 1722 zijne intrede met eene redevoering de oratore sacro. Als aftredende Rector Magnificus, welke waardigheid hij vier malen bekleedde, hield hij bij de viering van den honderd vijftigsten verjaardag der Hoogeschool, op den 8^sten Februarij 1725, eene redevoering die door den druk is bekend gemaakt. Hij vierde den 24^sten November 1737 zijn vijftigjarig jubilé als predikant, en volhardde in de getrouwe waarneming van zijne ambtspligten tot aan zijn dood, die te Leiden den 27^sten Julij 1738 plaats had. Zijn ambtgenoot, Johan van den Honert, T.H. Zoon, hield den 16^den September van gemeld jaar eene lijkrede op hem, die in het licht werd gegeven. In het bijzijn van dezen en zijne vrouw was Fabricius overleden, en de woorden, waarmede hij van hen afscheid nam, zijn door van den Honert opgeteekend en wel waardig hier herhaald te worden. Zij luidden: ‘Ik sterve in dat geloove, dat ik altijd gepredikt heb. Ik verzoeke u, zoo ik iets op u vermag, en gebiede het u, dat gij dit aan allen zegt, die iets van mij begeeren te weten. Ik hebbe in dit jaar, de synode niet kunnen bijwonen, maar zeg mijnen broederen, dat ik henen ga naar de Hemelsche Synode, en dat ik hen daar afwachte.’

Fabricius was gedurende zijn verblijf te Velzen op den 20^sten Februarij 1690 gehuwd met Anna van Teylingen, eene vrouw vermaard om hare deugd en aanzienlijk geslacht. Uit dit huwelijk werd hun een zoon, Johannes, geboren, die op vier en twintig-jarigen ouderdom overleed, en een jongman van groote verdiensten was. De afbeelding van Fabri-

cius ziet, naar C. de Moor, door P. van Gunst fraai gegraveerd, in folio het licht, en komt ook voor in de Efflgies bij van der Aa. De Engelsche Koninklijke Maatschappij ter voortplanting van het Evangelie in de overzeesche gewesten nam hem in 1726 tot haar medelid aan.

De geschriften van Fabricius, door deskundigen met lof vermeld, zijn getiteld:

Redevoering over eens Christens voorzigtigen ouderdom, Leid. 4^o.

Redevoering over de schriftgeleerden, onderwezen in het koningrijk der Hemelen. Leid. 1717. 4^o.

Orator Sacer, Lugd. Bat. 1722. 4^o. herdrukt ald. 1733. 4^o. andermaal, met noten vermeerderd, ald. 1735. 4^o.

Heilige Redevoerder, Leid. 4^o. 4 stukjes.

De sacerdotio Christi juxta ordinem Melchisedeci, 1720. 4^o. In het Holl. vertaald, Leid. 1740. 4^o.

Belijdenis Predicatie, of Christen Godgeleerdheid, ontworpen uijt de woorden van den Heere Jezus Christus, Leid. 1723. 4^o.

Oratio in natalem centesimum et quinquagesimum Academiae Batavae, quae est Lugduni Batavorum, Lugd. Bat. 1725. fol. et 4^o. Door Dirk Smout in het Hollandsch vertaald en te Leiden 1725 4^o. met portretten en 5 platen uitgegeven.

Christologica Noachica et Abrahamica, Lugd. Bat. 1727. 4^o.

Voorbeeld der gezonde woorden, Leid. 1729. 4^o.

Leerrede op de vernieuwde kerk te Hoogmade, Leiden 1730. 4^o.

De Fide Christiana Patriarcharum et Prophetarum, Lugd. Bat. 1730. 4^o.

Leerreden over Num. XX vs. 25-28, ter bevestiging van Ds. J. van den Honert, Leid. 1734. 4^o.

(Met J. van den Honert) Predicatiën en Leerredenen, Leid. en Utr. 1735. 4^o.

Theologia Christiana ex solis Christi verbis, Lugd. Bat. 1735. 4^o.

Leerreden over 2 Chron. V. vs. 11-14, ter opening der Zuid-Hollandsche Synode te Gorinchem, Gorinch. 1736. 4^o.

Kerkelijke Redevoering van Fr. Fabricius over Psalm XXXIV:12-19, openlijk uitgesproken den 24 November des jaars 1737, toen hij zijne jubilé-predikatie deed over zijnen vijftigjarigen dienst in de christen-gemeente, eerst te Velzen, en vervolgens te Leiden, Leid. 1738. 4^o.

Acht Academische en Kerklijke Redevoeringen, Leid. 4^o.

Geschiedenis der oude Israëlitische Kerk, Leid. 1740. 4^o.

Al zijne Latijnsche godgeleerde geschriften kwamen uit onder den titel van:

Opera omnia Philologica, Theologica, Exegetica et Oratoria, Lugd. Bat. 1717. 1738. 4^o. 5 tom.

Zie Boekz. der gel. wereld, 1721. b. bl. 640, 1722. a. bl. 619, 744, 1725. a. bl. 238, 1737. b. bl. 713, 1738, b. bl. 97, 215, 355, 619; Saxe,

Onom. Liter. T. VI. p. 88, 632; van Abkoude, Naamreg. van Ned. Boek. D. I. St. I. III.; Ferwerda, Cat. Univ. D. I. St. II. bl. 338, 339; Arrenberg, Naamreg. van Ned. Boek.; Kok, Vaderl. Woordenb. D. XV. bl. 8-11; te Water, Narrat. p. 200, 201; Siegenbeek, Geschied. der Leidsche Hoogesch. D. l, bl. 265, 292, Toev. en Bijl. bl. 167-169; Schotel, Kerk. Dordr. D. II. bl. 299 noot 7; de kanselontl. in de Ned. Herv. Kerk. bl. 99-103; Glasius, Godgel. Nederl.; Muller, Cat. van Godgel. Werk. bl. 112, 113; dezelfde, Cat. van Portrett. bl. 84.