Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 5

[Constantijn l' Empereur van Oppijck]

EMPEREUR VAN OPPIJCK (Constantijn l'). Zijn naam wordt ook l'Empereur van, de, of ab Opwijck, of ook alleen slechts l'Empereur geschreven. Hij werd te Bremen uit een deftig geslacht in Julij 1591 geboren, werwaarts zijn vader Antonius Caesar geheeten, om de godsdienst uit Brabant gevlugt was. Constantijn kwam reeds vroeg in ons land, en werd den 8^sten April 1614 als student aan de Franeker Hoogeschool ingeschreven, waar hij zich niet alleen op de Godgeleerdheid, maar ook op de Oostersche talen en Joodsche Oudheden onder Johannes Drusius toelegde, en den 24^sten Maart 1617, na het verdedigen eener Dissertatio de Originis

Peccato, tot Doctor der Godgeleerdheid bevorderd werd, welk geschrift te Franeker 1618 in 4^o. het licht zag.

Niet lang na zijne promotie, den 7^den October 1619, werd l'Empereur tot Hoogleeraar in de Godgeleerdheid en in de Hebreeuwsche taal aan de Harderwijksche Hoogeschool aangesteld. Ofschoon hij als zoodanig veel werk maakte van de eerste bediening, was echter de hoofdinrigting zijner studie de Oostersche taalkunde. Na ongeveer acht jaren te Harderwijk beide vakken met roem onderwezen te hebben, werd hij naar Leiden beroepen als Hoogleeraar der Hebreeuwsche en Chaldeeuwsche taal, onder den titel van gewoon Hoogleeraar, en aanvaardde zijnen post met eene redevoering de Linguae Hebraeae Dignitate et Utilitate. (Lugd. Bat. 1627 4^o.) In 1633 werd hem bij het onderwijs der genoemde talen, nog de taak opgedragen om tegen de Joden te schrijven, van waar hij den zonderlingen titel van Hoogleeraar der Joodsche verschilpunten zal verkregen hebben. Niet lang mogt echter de Leidsche Hoogeschool zich in zijn licht verheugen, daar hij reeds den 1^ste Julij 1648 overleed, nadat hem kort te voren het Professoraat der Godgeleerdheid tevens was opgedragen. In 1639 werd hij door Graaf Johan Maurits, Gouverneur van Brazilie, tot Raad aangesteld, welke eervolle benoeming evenwel geene andere invloed op zijne bedieningen aan de Hoogeschool uitoefende, dan dat hij er in meerdere of mindere mate door belemmerd werd in zijne overige bezigheden.

l'Empereur was in 1622 gehuwd met Weintgen de Witt van Amsterdam. Eene voortreffelijke afbeelding van hem hebben wij aan J. Suyderhoef te danken. Zijn broeder Johannes, die met Abigael Thijssen, eene dochter van den Hoogleeraar Anthony Thijssen, gehuwd was, was eerst predikant te Leiderdorp, later te Brielle, eindelijk te 's Gravenhage, waar hij den 22^sten Augustus 1637 overleed in den ouderdom van 42 jaren en begraven werd in de klooster kerk, in welke tegen den noordmuur aan de oostzijde van den predikstoel een gedenkteeken ter zijner eere is opgerigt.

De geschriften van Constantijn l'Empereur, zoo wel eigene als door hem bezorgde, zijn behalve de genoemde:

Erpenii Grammatica Chaldaeica, Syra et Aethiopica, Talmudis Babylonici codex Middôth, Amst. 1628 12^o. herdrukt, Lugd. Bat. 1630, 4^o, 1659, 8^o.

Sjomari Lyra Davidis, Lugd. Bat. 1628, 4^o.

Tractatus Middoth, sive de mensura templi, Lugd. Bat. 1630. 4^o.

Abranielis et aliorum commentatio in Jesaicum Hebr. et Lat. Lugd. Bat. 1631, 8^o. Fran. 1685, 8^o.

Mosis Kimchi, Introductio ad scientiam etc. Lugd. Bat. 1631, 8^o.

D. Josephi Jachiadae paraphrasis in Danielem, Amst. 1633, 4^o.

Itinerarium D. Benjaminis a Tudela, Hebr. et Latin.

Lugd. Bat. 1633, 8^o. ibid. 1663, 8^o. In het Hollandsch overgezet en met aanteekeningen voorzien door S. Keyzer, Leid, 1846 8^o.

Clavis Talmudica, complectens formulas, loca dialectica et rhetorica priscorum Judaeorum, Lugd. Bat. 1634, 4^o. herdrukt 1715.

Dit werk stond in verband met zijne betrekking van Hoogleeraar om de waarheid van het Christendom tegen de Joden te handhaven, en daartoe kon hij niet beter doen, dan in hetzelve eene inleiding tot de beoefening van den Talmud te leveren, ten einde dien beter te doen kennen, en tevens de wijze bekend te maken, op welke de Joden gewoon waren, hunne leeringen te verdedigen; waardoor hij zich den weg tot hunne wederlegging baarde. Aan zijne genoemde betrekking was niet alleen eene aanzienlijke jaarwedde verbonden, maar men verschafte hem ook alle Handschriften en gedrukte werken, welke men oordeelde, dat hem dienstig konden zijn. l'Empereur heeft dezen post tot aan zijn dood waargenomen, maar na zijn overlijden is zijn leerstoel niet weder vervuld geworden.

De legibus Ebraeorum forensibus, Lugd. Bat. 1637, 4^o.

Disputationes theologicae Hardervicenae sive systema theologicum, Hard. 1626. 8^o. herdr. Lugd. Bat. 1648. 8^o.

B.C. Bertramus, de Republica Ebraeorum, Lugd. Bat. 1651 12^o.

Bovengenoemde werken leveren het bewijs welk een uitmuntend Oostersch taalgeleerde l'Empereur was en welke diensten de Oostersche letterkunde aan hem te danken heeft. Mogt hij al als Godgeleerde bij anderen achterstaan, in de Talmudische en Rabbijnsche Letterkunde had hij de zeldzaamste ervarenheid, en, naar het oordeel van den grooten Samuel Bochart, in de Hebreeuwsche Letter- en Oudheidkunde weinigen zijns gelijken.

Zie Jacobi Triglandii, Orat. funeb. in obit. D. Const. l'Empereur in Symb. litt. T. I.; Paquot, Mem. T. III. p. 411-419. Saxe, Onom. Lit. T. IV. p. 336, 337; Ferwerda, Cat. Univ. D. I. St. 2. bl. 306, 307, St. VII; bl. 99; Timareten, Verz. van Gedenkst. D. II. bl. 198, 199; Collot d'Escury, Holl. Roem, D. V. bl. 103, 104; Koenen, Geschied. der Joden in Nederl. bl. 259, 260; Siegenbeek, Geschied. der Leidsche Hoogesch. D I. bl. 136, 157, 166, D. II. Toev. en Bijl. bl. 105, 106, 408; Kist en Royaards, Arch. voor Kerk. Geschied; D. IX bl. 386, 387, 490 met het facsimilé van zijne handteekening; Dezelfden, Ned. Arch. voor Kerk. Geschied. D. IX. bl. 90; Bouman, Geschied. der Geld. Hoogesch. D. I. bl. 48-50 108, D. II. bl. 605, 643, door ons voornamelijk gevolgd; Glasius, Godgel. Nederl. D. I. bl. 405-417; Muller, Cat. van Portr. bl. 78.