Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Derde en vierde stuk

[Johan Breugel]

BREUGEL (Johan), om de fijnheid en zachtheid van zijn penseel bekend onder den naam van de Fluweele Breugel, een broeder van den voorgaande, geboren te Brussel in 1568, leerde, bij zijne grootmoeder de weduwe van Pieter Coucke te Aalst wonende, de behandeling der waterverw, en werd in het schilderen met olieverw, onderwezen door Pieter Goekind, een kunstoefenend liefhebber te Antwerpen, wiens kabinet van goede voorbeelden wel voorzien was. Eerst legde hij zich uitsluitend op het schilderen van bloemen en vruchten toe, waarin hij bijzonder slaagde. Naar Italië gereisd en verrukt door de schoone natuur, welke die schoone streken hem aanboden, viel zijn smaak op land- en watergezigten, en bediende hij zich van zijne bekwaamheid in het schilderen van bloemen, vruchten en wat tot veld- en tuingewassen behoort, om er zijne landschappen mede te stofferen; doch als hij met zijne figuren zich op

het gebied der geschiedenis begaf, dreef hij de dichterlijke vrijheid wel eens wat ver in de voorstelling der landstreken en wat verder tot het kostuum behoort. Eene menigte kleine stukjes van zijne vernuftige hand zijn, ten bewijze van zijne naarstigheid, in de meeste kunstkabinetten voorhanden, onder welke velen, waarin eene molenhof, een dorpje of een gehucht aan den kant van een riviertje of ander water is afgebeeld, het welk hij dan verder heeft opgesierd met kleine zeil- en roeischuiten en op het land met karren, wagens, paarden en allerhande beeldjes, welke hij bij uitnemendheid kunstig en uitvoerig wist te schilderen. Hierom werd hij ook wel door Jodocus Momper en andere zijner tijdgenooten, gebruikt, om hunne landschappen met beeldjes, paardjes enz. op te sieren; terwijl Pieter Paulus Rubbens, die hem om zijne talenten en deugden hoogachtte, daarentegen, wel eens behagen vond om de kunstig geschilderde landschappen van Breugel te stofferen. Ook strekt, al wat men van hem ziet, ten bewijze, dat hij een groot meester in de kunst was. Nadat hij uit Italië was teruggekeerd ging hij te Antwerpen wonen, waar hij met Isabella de Jode in den echt trad en in 1602 een der Dekens van St. Lucasgilde was. Zijne tweede vrouw was Catharina van Marienburg. Hij overleed in het jaar 1625, twee dochters nalatende. Breugel was een man van heuschen omgang en godvruchtigen wandel, die de achting en vriendschap van aanzienlijken en kunstenaars genoot. Hij was ook zeer in aanzien bij Keizer Rudolf en de Aartshertogen Albert en Isabella, die hem onder hunne Hovelingen opnam.

's Rijks Museum te Amsterdam bezit van hem:

Een boomrijk landschap, waarin men Latona ziet, de boeren in kikvorschen herscheppende.

Een Landschap met figuren en beesten.

Een Landschap met eenige vreemde reizigers, aan den kant van eene rivier.

Een Boschgezigtje, gestoffeerd met eene rust in Egypte.

Het Koninklijk Kabinet te 's Gravenhage:

De Doop van den Moorman.

De Ontmoeting van David en Abigaël.

Het Paradijs (de figuren zijn van Rubbens), wordende dit voor een der uitmuntendste stukken van Breugel gehouden.

Het Museum Boymans te Rotterdam:

Christus en Maria in den hof (de beelden zijn geschilderd door Jan Baptist Franken).

Het Museum van Brussel:

De Prediking van St. Norbert.

Zijne beeldtenis komt voor bij Houbraken, Schoub. der Schild. en Schilder., D. I. bl. 84 plaat E. en bij Immerzeel, Levens en Werken der Kunsts.

Zie, behalve die beide werken, van Mander, Leven der Schild., D. I. bl. 189 en 190; Saxe, Onom. Liter., Pars VI. pag. 224; van

Hoogstraten en Brouërius van Nidek, Groot Algem. Hist. Woordenb.; Luïscius, Algem. Hist. Woordenb.; Nieuwenhuis, Algem. Woordenb. van Kunst. en Wetens.; Biogr. Nation.; Aanw. der Schilder. van het Museum te Amsterd.; Notitie der Schilder. van het Koninkl. Kabin. te 's Gravenh.; Catal. van Schilderijen enz. in het Museum te Rotterdam; Wonder, Alphab. lijst van Kunsts. en Beeldh.; Algem. Konst- en Letterb. 1854, D. I. bl. 178.