Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Derde en vierde stuk

[Leenaert Bouwensz]

BOUWENSZ, (Leenaert), een Zeeuw van geboorte, was vroeger Rederijker geweest, doch vlugtte, wegens het aankleeven van het gevoelen der Doopsgezinden, naar Emden, waar hij in 1551 Oudste bij die gezindte werd, na aldaar reeds eenigen tijd het ambt van Vermaner bij de gemeente te hebben bediend. In zijne betrekking van Oudste bezocht hij dikwijls onderscheidene gewesten en doopte aldaar meer dan 1000 personen. Hij was een man van gestrenge beginselen, bezat veel ijver in zijne werkzaamheden en was een welsprekend redenaar.

Na het overlijden van Menno Simonsz. in 1561 bleven Bouwensz. en Dirk Philips de aanzienlijkste mannen in het genootschap der Doopsgezinden. Maar Bouwensz. daalde te Emden in de achting der gemeente, waartoe niet weinig bijdroeg zijne gestrenge denkwijze, die vooral uitkwam in een geval met zekere Swaantje Rutgers, door hem gebannen, omdat zij haren geban-

nen man niet wilde verlaten. Ook maakte men aanmerking, dat hij zoo dikwijls naar Friesland reisde. Deze oneenigheid rees zoo hoog, dat hij (misschien in het jaar 1566) afgezet werd en zich genoodzaakt zag, zijne bediening te Emden neder te leggen. Hij vertrok van daar en ging kort bij Harlingen wonen. Hier bleef hij nog veel toeloop houden en was zoowel bij de Friesche als bij de Vlaamsche vlugtelingen zeer gezien. Misschien is hij wel weder Oudste bij de Friezen geworden, welke partij hij bij de scheuring tusschen de Friesche en Vlaamsche Doopsgezinden gekozen had, hoewel hij zich in deze twistzaak veel zachter schijnt gedragen te hebben, dan hij zich bij het leven van Menno Simonsz. wel eens betoond had, zooals toen hij, in de tijd van verdeeldheid over den ban, Menno zelven eens met den ban durfde bedreigen. Later ziet men hem telkens als bevorderaar des vredes optreden. Zoo deed hij herhaalde vredespresentatiën aan de Vlamingen, doch te vergeefs. Later begaf hij zich met der woon naar Hoorn, waar hij in 1578 overleed.

Bouwensz. was niet van scherpzinnigheid en gezond verstand ontbloot. Voornamelijk heeft hij zich doen kennen door zijne gestrenge beginselen, die hij voor zich zelven uitoefende en aan de verkondiging van het Evangelie wijdde; welke beginselen voor die tijd van heroering heilzaam schenen, maar, waardoor hij zich wel eens te ver liet vervoeren.

Zie Brandt, Hist. der Reform., D. I. bl. 179, 180, 182; Blaupot ten Cate, Geschied. der Doopsgez. in Friesl., bl. 59, 60, 61, 87, 88, 102, 103, 109, 110, 111 noot, 115 noot; de zelfde, Geschied. der Doopsgez. in Gron. enz., D. I. bl. 23, 50, 52, 111-113, D. II. bl. 122, 323, 134; de zelfde, Geschied. der Doopsgez. in Holl., Zeel. enz., D. I. bl. 22-24.