Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[Adriaan van Blyenburg]

BLYENBURG (Adriaan van), Heer van Schobbeland, of, zooals hij zich teekende, Adbiaen van Blienborch Ariensz., zoon van den voorgaande, geboren te Dordrecht in 1532, werd Waradijn van de Grafelijkheidsmunt van Holland en in 1559 Schepen en Raad zijner geboortestad, welke waardigheid hij in 1560, 1563 en 1564 nogmaals bekleedde.

Hij was een dergenen, die, ten gevolge eene aanschrijving van de vrouwe Regentesse der Nederlanden, den 11den Mei 1566, voor Commissarissen van den Hove geroepen werd, om te verklaren: ‘wat affectie ende genegenheid zij tot den dienst van den Koning hadden; ende of zij gezind waren het met zijne Majesteit te houden, en denzelven tegens een ieder te dienen en hetgeen hun wegens zijne Majesteit zal worden bevolen te gehoorzamen, alles ingevolge de verpligting van hunne Leenen en van den Eed, alsmede om te renunciëren van alle Verbonden, Consideratiën en Obligatiën ter contrarie.’ Daar hij het Verbond der Edelen niet geteekend had, aarselde hij niet om aan die oproeping te voldoen en wist zich volkomen te zuiveren. Dat hij evenwel der goede zaak was toegedaan, bleek later in 1572, toen hij een der voornaamste was, die de omwenteling te Dordrecht hielpen bevorderen, hetwelk volgenderwijze plaats had. De Watergeuzen kwamen, na het innemen van Brielle, zeer onverwacht, met eenige schepen, voor Dordrecht ten anker en deden aan de Regering dier stad eenen brief overhandigen door Prins Willem I uit Dillenburg aan haar geschreven, en in welken zij bedankt werd, wegens hare warmen ijver ter bevordering van de goede zaak, hem bij brief bekend gemaakt; terwijl de Prins beloofde, haar met den meesten spoed te zullen ter hulpe snellen. Deze brief aan den Raad gebragt zijnde, stonden Burgemeesteren, van deze geheele handelingen onbewust, geheel bedremmeld, keken elkander aan, en besloten, na veelvuldig gehoudene redewisselingen, de Oudraad te doen vergaderen. Deze bijeengekomen en opening van de zaak gegeven zijnde, steeg de verbaasdheid van de Spaanschgezinde leden in top, toen Blyenburg openlijk er voor uit kwam, dat hij aan den Prins geschreven had, tevens de kopij van den brief voor den dag halende en die doende voorlezen; zijn vader, die er mede tegenwoordig was, werd daar blijkbaar over ontzet, ofschoon die reeds de zijde der Hervormden was toegedaan, doch voor het oog nog Roomsgezind scheen; terwijl de zoon, die Geneve bezocht had, openlijk voor een Hervormingsgezinde bekend stond. Nadat dit was voorgevallen, begaf Blyenburg zich ongemerkt van het Raadhuis, en werd gevolgd door Jakob Muys van Holy; op den bijstand der Burgerij rekenende, gingen zij aan boord der schepen; weldra bleek het dan ook dat zij geen verkeerde rekening hadden gemaakt, want weder van boord komende, kregen zij een geheelen drom van volgers, die hun naar het

stadhuis verzelde, en een hunner had moed genoeg, om in de raadzaal te treden, en daar stoutelijk zijn verlangen te kennen te geven, dat de Watergeuzen mogten binnen gelaten worden; de toenmalige Schout Jan van Drenkwaard Boudewijnsz. hierop vragende, ‘wie hem zoo stout maakte, om zonder verlof binnen te komen?’ kreeg ten antwoord: ‘Ik mij zelve en die daar buiten staan.’ De vergaderde Raden in het geheel niet eenparig denkende, en de toevloed des volks ziende, hielden zich stil; zoodat de vergadering scheidde zonder eenig besluit genomen te hebben. Daar intusschen de Watergeuzen naderden, gaf de Schout bevel op hen te vuren; waarop een der Schutters hem toebeet: ‘zoo gij naar buiten vuur geeft, zullen wij het naar binnen doen;’ welk antwoord den moed van den Schout geheel bekoelde. Staande die verwarring, voer Cornelis van Beveren, verzeld van de Overlieden der Gilden, naar boord, en trad met Barthold Entes van Menteda in verdrag; zeer spoedig was men het eens, en na het beramen van eenige artikelen, gaf zich de stad aan Oranje over, en verklaarde Alva voor vijand. Deze aanmerkelijke gebeurtenis, waarvan Blyenburg een der voornaamste uitvoerders was, had de gelukkigste gevolgen.

Kort daarop werd Blyenburg weder Schepen, welke waardigheid hij daarna nog vijf malen bekleedde, zelfs werd hij in 1582 Burgemeester. Ook was hij tegenwoordig bij de eerste vergadering der Staten van Holland te Dordrecht, en regelde in 1587, nevens den Prins, het verdrag met die van Haarlem. Hij bleef in achting bij Willem I, werd door deze in onderscheidene bedieningen naar verdiensten gebruikt, en voerde de titels van Commissaris-Generaal van het Krijgsvolk van den Staat en Geheime Raad van den Prins van Oranje. Hij overleed den 28sten Mei 1582 en was gehuwd met Catharina Cooll, bij wie hij verwekt had: Adriaan van Blyenburg, die volgt; Gerard van Blyenburg, geboren in 1562, overleden in 1605; Lucretia van Blyenburg, geboren in 1564, gehuwd met Gerard de Pelgrim, Hoofdschout van Breda, Commissaris van de Monstering enz.; Clara van Blyenburg, geboren in 1566 overleden in 1626, ongehuwd; Christina van Blyenburg, geboren in 1570, gehuwd met Nikolaas Coomans, Commies der Ammunitie van Oorlog, en overleden in 1645 en Adriana van Blyenburg, geboren in 1573, gehuwd met Mattheus van der Goes, Commies-Stapulier, en overleden in 1659.

De beeldtenis van de hier behandelde Adriaan van Blyenburg komt voor bij Balen, Beschr. van Dordrecht, met dit bijschrift van Samuel van Hoogstraten:

Zie Balen, Beschr. van Dordr., bl. 124, 318, 319, 320, 322, 324, 843-845 en 993; van Leeuwen, Bat. Illustr., bl. 873; Halma, Tooneel der Vereen. Nederl.; Wagenaar, Vaderl. Hist., D. VI. bl. 367; Kok, Vaderl. Woordenb., D. VI. bl. 584; de Chalmot, Biogr. Woordenb.; Scheltema, Staatk. Nederl.; Collot d'Escury, Holland's Roem, D. II. bl. 40 en 41 A. bl. 97-99; van Kampen, Vaderl. Karakt., D. I. bl. 357; d'Yvoy van Mydrecht en Beeldsnijder, Verbond en Smeeks. der Nederl. Edelen, bl. 2 en 82, in welk werkje een facsimilé van hem wordt medegedeeld.