Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[Willem van Blois gezegd Treslong]

BLOIS gezegd Treslong (Willem van), Heer van den Oudenhoorn, Grysoort en Petegem in Vlaanderen, de jongere broeder van den voorgaande en even als deze hoogstwaarschijnlijk te Brielle geboren, vertoefde in zijne jeugd aan het hof van Maximiliaan van, Bourgondië, Markgraaf van Vere, en trad in 1556 in zeedienst; volgde Keizer Karel V naar Spanje en den Admiraal Boshuizen naar Denemarken; streed tegen de Franschen en Turken, en voegde zich, in het Vaderland terug gekeerd, bij Brederode en het verbond der Edelen, ofschoon hij bij het overgeven van het verzoekschrift aan de Landvoogdesse niet tegenwoordig was. Met zijne geheele ziel aan de zaak der Hervorming en vrijheid verkleefd, was hij deelgenoot van den aanslag te Amsterdam om aan den Secretaris de la Torre zijne papieren te ontnemen. Hij moest de stad ontwijken, en kwam in 1567 gelukkig te Emden aan.

Toen diende hij onder Graaf Lodewijk van Nassau, zegepraalde mede bij Heiligerlee, en ontkwam naauwelijks, zwaar gewond, uit de nederlaag bij Jemmingen. Daar hem, bij vonnis van Alva van 26 October 1568, het Vaderland ontzegd was, diende hij te Emden Edzard Graaf van Oost-Friesland, als Edelman, en nam eindelijk bestel aan van Oranje, om ter zee te dienen. Dit gelukte niet spoedig. Terwijl zijn Luitenant Roobol twee schepen van oorlog toerustte werd hij zelf gevangen genomen door Graaf Edzard en veertien weken in hechtenis genomen. Op borgtogt ontslagen en te vergeefs op de afdoening zijner zaken wachtende, ontvlugtte hij uit Emden met zijn schip, hetgeen hij ten dienste van den Prins van Oranje gekocht had, en voegde zich bij de Watergeuzen. In het begin van 1572 was hij, met zijn schip uit het Vlie naar Texel zeilende, door het ijs gedwongen naar Wieringen te loopen, en werd daar door Kapitein Jan Simonszoon Rol met vier vendels over het ijs aangevallen, waarschijnlijk door de Wieringers tot hulp ingeroepen, die reeds zeventien van Treslongs moedwillig scheepsvolk hadden dood geslagen. Hij verdedigde zich onversaagd en dwong den vijand tot wijken. Het schip van het ijs ontslagen, zeilde weg naar Engeland, maar vond er den toegang gesloten. Gebrek aan levensmiddelen dwong Blois en vele zijner spitsbroeders Douvres te verlaten. Men wendde den steven naar Brielle, en het moet bovenal aan

hem worden toegeschreven, dat men er heen zeilde gelijk door zijn beleid die stad gewonnen werd. Hoewel gekozen tot Gouverneur en Kapitein-Generaal van Brielle, was het hem onmogelijk in die stad te blijven. Spoedig had hij tweehonderd man verzameld, monsterde ze op stroom, en bragt ze naar Vlissingen, dat de vrijheid 5 April 1572 had ingeroepen. Daar had men den Spaanschen Ingenieur Pacieco reeds gevangen, en zijn treurig uiteinde wordt voornamelijk aan Blois geweten, als die hem, uit weerwraak over de dood zijns broeders, had laten ophangen. De magt der Geuzen nam te Vlissingen sterk toe, hetgene Blois bewoog een aanval te doen op Middelburg, die echter mislukte. Die stad werd dus door hem belegerd en ingesloten, doch hij werd drie dagen daarna door Sancio d'Avila, met verlies van 400 man, geslagen. Deze ongelukken schijnen hem toen reeds gebragt te hebben in den haat der Zeeuwen, dien hij later zoo bitter moest bezuren. Evenwel was hij nog eenige tijd Admiraal van Vlissingen en had deel aan de zege op de vloot van Medina Celi bevochten, doch verliet Zeeland en trok weder naar Brielle, nadat hij zijn Admiraalschap aan Ewout Pieterszoon Worst had overgegeven. Te Brielle scheen hij meer vreedzame posten te zullen aanvaarden en werd Baljuw en Dijkgraaf van den Lande van Voorne; maar in 1573 aangesteld tot Admiraal van Holland, had hij deel in de verschillende zeeslagen der Zeeuwen tegen de Spanjaarden, doch, kon, ofschoon hij den 22sten April de vloot van d'Avila zware schade toebragt, het spijzigen van Middelburg niet beletten. Hij wijdde verder zijn dienst aan Oranje, hielp Goeree versterken, en werd op nieuw in 1576, na de dood van Lodewijk van Boisot, Admiraal van Zeeland en Superintendent van het Waterkwartier van Vlaanderen. In deze hoedanigheid lag hij met zijne vloot op de Schelde, en wantrouwende den Hertog van Aerschot, den bevelhebber van Antwerpen, legde hij inzonderheid het er op toe, om de plannen en gevoelens van dien Hertog te kennen, zoo zelfs dat hij nu en dan bij hem ter maaltijd ging. Ook dit werd hem later ten kwade geduid. Niet altijd bekroonde de voorspoed zijne voornemens. Een plan om in 1578 Spanje op zijne eigene kusten te bestoken met achtentwintig schepen, zoowel als een ander, om zijnen vriend den gevangen Kapitein la Noue uit de handen van Parma te verlossen, liep te niet. Hij bleef echter met moedige getrouwheid waken voor de belangen des Vaderlands, en te vergeefs poogde Anastro, medepligtige aan den voorgenomen moord van Oranje te Antwerpen, in 1582, hem tot afval te verleiden met het valsche berigt dat Oranje dood was. Parma zelf zond hem een brief met het zelfde doel; de Gouverneur van Grevelingen, Valentin Pardieu de la Motte, beproefde het zelfde, hij bleef getrouw, en zag, juist door Oranje van die aanslagen berigt te geven, zijne pogingen slagen, om in het dringend gevaar van afval het wegens geldgebrek muitend zeevolk te doen betalen. Evenwel werd hij nog van verraderij beschuldigd, van

het voornemen van moord tegen den Hertog van Anjou en het verkoopen van Duinkerken aan la Motte. Kapitein Bloeq en zekere Chamois, vroeger door hem beweldadigd, werden zijn beschuldigers. Hij wist zich mannelijk te verdedigen, en later werd hem het bevel van Ostende opgedragen, gedurende hetwelk hij meermalen gemoeid was in de handelingen over het openzetten van Ostende en Sluis voor de schepen van Don Antonio Koning van Portugal.

Naauwelijks was Oranje in 1584 vermoord, of hij gevoelde welk een verlies het Vaderland en zijne vrienden in hem leden. Zijn scheepvolk sloeg op nieuw aan het muiten, door Parma tot afval gelokt, en niet zonder levensgevaar werd hij het oproer meester. Van Ostende ontboden tot beraadslaging, hoe men het door Parma belegerde Antwerpen mogt ontzetten, kwam hij den 11den Februarij 1585 te Middelburg, stelde, als opperhoofd der vloot ter ontzetting toegerust alles in het werk, maar vond overal hinderpalen. Dit schijnt den braven Admiraal wrevelig te hebben gemaakt, ten minste hij liet zich heftig uit tegen de Admiraliteitsleden van Zeeland, en ten gevolge daarvan werd hij op eene eervergetene wijze, zonder toegang, gevangen gezet, van alle zijne ambten beroofd, aan den Baljuw van Middelburg, David Zomer, blijkbaar zijnen vijand, overgegeven, van de snoodste misdaden beschuldigd, zonder vorm van regten aangeklaagd, en aan zijne wettige regters, een krijgsraad, onttrokken; zelfs het kostte veel moeite eer een Advokaat en zijne huisvrouw bij hem werden toegelaten. Zijn kapitein Ouwen, een man die zich in den geheelen oorlog tegen Spanje verdienstelijk had gemaakt, werd gepijnigd, ook hem zelven dreigde de pijnbank, toen er een middel gevonden werd ter omkooping van zijnen eipier. Doch deze booswicht spande met den Baljuw zamen, welke laatste de gelden ontving, die zijne erfgenamen naderhand, volgens een vonnis van den Hove van Holland aan Blois moesten terug geven, ter somme van f 1300. 12 st. Zijne vrienden en bloedverwanten, Koningin Elisabeth en vooral de Graaf van Leicester stelden zich voor hem in de bres, hij werd op zijn woord van eer ontslagen, en ontkwam den geregtelijken moord, want de Baljuw had zijn hoofd geëischt en eene tentoonstelling van dit hoofd drie uren lang. Eindelijk werd hij 11 Maart 1591 door het Provinciaal Hof van Holland, zuiver verklaard van alle hem aangetijgde misdaden. Belangrijk is het zijne beschuldigingen en verdediging te lezen. Zij getuigen van den gloeijenden haat tegen Blois, maar te gelijk van zijne braafheid en regtschapenheid. Het is de plaats niet verder te treden in de oorzaken en bedoelingen van deze regtspleging. Van Groningen heeft er in zijne Watergeuzen (bl. 161-165) iets van gezegd, dat nog voor vrij wat uitwerking vatbaar was. Maar de laster hield niet op, zelfs na zijn dood, de geschiedschrijvers hebben dien opgenomen en voortgeplant. Hij had het overige van zijn leven met allerlei aanranding van zijne eer te kampen, en de Staten van Holland schonken

hem een jaarwedde van f 700. Prins Maurits benoemde hem in 1592 tot Luitenant-Houtvester en in 1593 tot Luitenant Groot Valkenaar van Holland. Doch deze posten konden den krijgsman niet bevallen. Hij werd door Koning Karel van Zweden tot Generaal aangesteld, en hem gelast krijgsvolk aan te werven. Ook dit liep te niet, en de uitgeschotene gelden zijn hem nimmer vergoed. Hij sleet zijn laatste levensdagen op het huis te Zwieten bij Leiden, en overleed der moeite en kwellingen zat in 1594 drie kinderen nalatende, Jasper van Blois gezegd Treslong, Willem Karel van Blois gezegd Treslong en Catharina van Blois gezegd Treslong, bij zijne eerste huisvrouw Adriana, dochter van Otto van Egmond van Kenenburg. Zijn tweede vrouw was Wilhelmina Kaarl en bij deze had hij vermoedelijk een zoon Aeneas van Blois gezegd Treslong, die zich den 2den Julij 1600 onderscheidde in den slag bij Nieuwpoort, welke hij als Kapitein bijwoonde. Op Willems nageslacht heeft een rijke zegen gerust, het heeft meer helden voor het vaderland opgeleverd en bestaat nog tot op dezen dag in eere. Hij was een man van moed en trouw, door tegenspoeden, die hij vele gekend heeft, niet nedergeslagen, bekwaam en krijgshaftig, van veel beleid en braafheid, een man wiens nagedachtenis in eere blijft als die van een der bevrijders des Vaderlands en der handhavers van de bevochten vrijheid. ‘Hij was een Hollandsch Edelman van den echten stempel.’

Zie Bor, Nederl. oorl. B. III. bl. 149 (105), 162 (114), B. V, bl. 340 (246), B. VI, bl. 365-370 (264-268), bl. 392 (286), B. IX, bl. 705 (164), B. XII, bl. 993 en 994 (56), B. XIV, bl. 131 (159), B. XVIII, bl. 376 (11) 399 en 400 (31 en 32), B. XIX, bl. 508 (42) 523 (51), B. XX, bl. 559 (4) 570-593 (12-30), B. XXIX, bl. 608 (5); Hooft; Nederl. Hist. bl. 224 en 828, D. II. bl. 44, 83-88; van Leeuwen, Bat. Illustr. bl. 1124; Smallegange, Cronyk van Zeel. bl. 297; (Beaufort), Leven van Willem I, D. II. bl. 631 en 632, D. III. bl. 508; Wagenaar, Vaderl. Hist. D. VI. bl. 325. 340-351, D. VII. bl. 328, 501, D. VIII. bl. 21, 84-87; Bijv. en Nal. op Wagenaar, D. VII. bl. 81-92, D. VIII, bl. 42; Te Water, Tweede Eeuwf. der vrijh. te Vliss. bl. 29; Cleyn, Dankoffer enz. bij het vieren van het Tweede eeuwget. der innem. van den Briele, bl. 70, 72, 73, 75; 's Gravezande, Tweede eeuwged. der Middelb. vrijh. bl. 156, 175, 180, 182, 198, 212, 228, 276, 306 en 495; Te Water, Hist. van het verb. der Ed. St. II. bl. 216-239; Kok, Vaderl. Woordenb. D. XXVIII. bl. 278-303; Collot d'Escury, Holl. Roem, D. II. bl. 45 en 46 A. bl. 115-118; van Groningen, de Watergeuzen, bl. 152-168; (Schuller tot Peursum), de krijgsbev. bij Nieuwpoort, bl. 53; Groen van Prinsterer, Archive de la Maison d'Orange Nass. Tom. IV. p. 90, Tom. V. p. 366, 370, Tom. VI. p. 66 suiv. et 69; De Jonge, Nederl. Zeew. D. I. bl. 138 en 177.