Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[Ernst Willem Jan Bagelaar Bagelaar]

BAGELAAR (Ernst Willem Jan), geboren te Eindhoven den 16^den September 1775, een zoon van Mr. Jan Otto Bagelaar en Maria Dorothea Arpeau, trad in 1789 als Kadet in de krijgsdienst, werd in 1795 Tweede Luitenant, in 1798 Eerste Luitenant, in 1807 Kapitein bij het Eerste Regiment Hollandsche Jagers, in 1814 Chef de Bataillon en in 1815 gepensioneerd als Majoor, op naauwelijks veertigjarigen ouderdom, zeer naar zijn genoegen, daar hij voor de kunsten leefde, doch tot schande van het toenmalig Ministerie van Oorlog, alleen om voor jongeren plaats te kunnen maken. Van 1792 tot 1814 had hij de veldtogten in Vlaanderen, Zeeland, Noord-Holland, Duitschland, enz. medegemaakt, de inneming van Straalsond bijgewoond en was met vele andere Nederlandsche Officieren uit het belegerde Hamburg ontvlugt.

Niettegenstaande die onrustige loopbaan, legde hij zich met ijver op het teekenen toe; inzonderheid werd zijne lust tot die kunst opgewekt, toen hij, in 1798 te Alkmaar in bezetting zijnde, met eenige liefhebbers kennis maakte, en gelegenheid kreeg, om teekeningen van eenige voorname oude meesters te zien, welke hij bestudeerde en navolgde. Ofschoon van toen af, tot in het jaar 1814, de openbare omstandigheden hem bijkans geen tijd ter beoefening van zijne zoo geliefkoosde bezigheid overlieten, wijdde hij echter de weinige uren, die hem overbleven, daaraan geheel toe; en toen hij in 1802 het werkje, getiteld: A. Bosse, Manier om op rood koper te snijden of te etsen, Amst. 1662, in handen had gekregen, begon hij het etsen te beproeven. Na een groot

gedeelte van Duitschland doorreisd en vele grootsche en schoone natuurtafereelen met een opmerkzaam oog beschouwd te hebben, bekwam hij in het jaar 1811 gelegenheid om Parijs en den toen aldaar opgehoopten kunstschat te beschouwen.

Zijn eigen geëtst werk, meest bestaande uit boschrijke landschappen, studiën en beestjes, waaronder enkele naar Adriaan van de Velde, Jacobus Janson en Jan Kobell, bedraagt meer dan driehonderd stuks, doch er zijn weinige volledige exemplaren van voorhanden: want daar hij de kunst alleen uit liefhebberij beoefende, schonk hij dit werk slechts aan eenige goede vrienden, en sleep vele platen gedurig weder uit; hetgeen er echter van over is, getuigt zeer gunstig voor 's mans kunstverdiensten, onvermoeide werkzaamheid en gedurige vorderingen; alles is op eene hem eigene manier behandeld. Een volledig exemplaar van 's mans etswerk, gelijk ook zijn Album, waarin zoo vele kunstenaars hunne schatting aan den waardigen kunstbroeder bragten, berust bij zijnen vollen neef, den Hoogleeraar P.O. van der Chijs, te Leiden.

In 1816 behaalde hij bij de Nederlandsche Huishoudelijke Maatschappij eenen zilveren eerepenning, wegens het vervaardigen van prentteekeningen op eene nieuwe manier, en het bereiden van drukzwart uit inlandsche voortbrengselen. De daartoe betrekkelijke verhandeling is door gemelde Maatschappij in het licht gezonden. Onder de twaalf stuks prentteekeningetjes, door hem naar zijne uitvinding vervaardigd, zijn sommigen als met roet of spijkerinkt omgetrokken, en andere als met Oost-Indische inkt gewasschen; eenige daarvan naar Jan Luyken, komen de oorspronkelijke teekeningen al zeer nabij. Bagelaar heeft ook fraaije teekeningen vervaardigd en in latere jaren mede met olieverw geschilderd. In 1820 werd hij benoemd tot Lid der Koninklijke Maatschappij van Beeldende Kunsten te Gent. Hij overleed den 8^sten Februarij 1836 op een klein landgoed te Son bij Eindhoven, waar hij de laatste jaren zijns levens heeft doorgebragt.

Als een blijk van zelfbeheersching diene het volgende: Eens aan eene speelbank te Parijs een vijftranestuk inzettende, trok hij 800 francs en speelde nu niet meer, tot groote verwondering van den bankier en vele aanwezigen, die zeker verwacht hadden dat zulk een goed begin hem tot verder spelen zou uitlokken.

Zijn welgelijkend portret, werd door hem zelven naar dat, hetwelk Pieneman vervaardigd had, gegraveerd.

Zie van Eynden en van der Willigen, Geschied. der Vaderl. Schilderk., D. III, bl. 188-192; Immerzeel, Levens en Werken der Kunsts.