Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 1

[Robert Hendrik Arntzenius]

ARNTZENIUS (Robert Hendrik), geboren te Amsterdam den 19 December 1777, een zoon van den voorgaande, genoot aan de Latijnsche school zijner geboorteplaats het onderwijs van den Rector Richaeus van Ommeren, daarna oefende hij zich aan het Athenaeum aldaar in de oude letteren, wiskunde en regtsgeleerdheid, onder de leiding van de beroemde Hoogleeraren Daniel Wyttenbach, Joannes Henricus van Swinden en Hendrik Constantijn Cras. Na de uitgave eener regtsgeleerde proeve onder voorzitting van den Hoogleeraar Cras met lof verdedigd De confessione doli in delictis, werd hij in het jaar 1798 tot meester in de regten beverderd.

Hij vestigde zich als Advocaat te Amsterdam, doch werd nog in dat zelfde jaar tot Secretaris van het Departementaal bestuur van den Amstel benoemd; en bekleedde vervolgens nog onderscheidene eervolle posten tot in het begin van 1814 toen hij door den Souvereine Vorst tot Advocaat Fiskaal voor de middelen te lande in Noord-Holland benoemd werd, welke betrekking hij waarnam tot in 1820 toen die post ten gevolge van eene verandering in 's Rijks finantiewezen kwam te vorvallen. De Koning benoemde hem nu tot 's Rijks Advokaat in Noord-Holland; terwijl hij tevens daarbij de bevoegdheid had, om weder als pleitbezorger op te treden.

Twee jaren later werd hij, door de Staten van het gewest zijner inwoning geroepen, om als Lid der Tweede Kamer van de Staten-Generaal de algemeene belangen te behartigen. Veel nuts mogt het vaderland zich, in die gewigtige betrekkingen van zijne kunde, ervarenis en uitstekende talenten, gepaard aan edelaardige gevoelens en beginselen voorspellen, doch deze gegronde hoop werd reeds den 23 November 1823 door zijne vroegtijdige dood op het droevigst teleurgesteld.

De drukke ambtsbezigheden, waarmede Arntzenius zijn geheele leven door bezet was, de pligten, die hij, als vader van een talrijk kroost te vervullen had, de veelvuldige bemoeijingen ten algemeene of bijzonderen nutte, waartoe hij, wegens zijne bekwaamheden werd aangezocht, en zich door zijne welwillendheid gereedelijk liet overhalen, dit alles liet hem weinig of geen tijd ter gezette beoefening der wetenschappen over, en ontzeide hem althans de noodige rust, om naar den roem van geleerde te streven. Niettemin bleven de wetenschappen en inzonderheid de fraaije letteren hem dierbaar, en verschafte de heoefening daarvan, zoo dikwerf hij daartoe eenige uren kon afzonderen, aan zijnen geest de aangenaamste verpoozing en verlustiging, vooral geldt dit ten aanzien der dichtkunst, voor welke de zucht reeds vroeg hem ontvonkte. De schoonste voortbrengselen der Grieksche en vooral der Latijnsche dichteren waren hem gemeenzaam, die der fraaiste

vernuften van het meerdere Europa hem bekend; en inzonderheid waren de schatten der vaderlandsche letterkunde van vroegere en latere tijd geheel zijn eigendom. Hoewel Arntzenius ook de Latijnsche lier bespeelde, deed echter zijne overheerschende zucht tot het vaderlandsche hem ook de dichtkunst, bij voorkeur, in onze moedertaal beoefenen. Reeds in 1801, dus op drie en twintigjarigen ouderdom, zond hij, onder den titel van Dichtlievende uitspanningen, eenen fraaijen bundel gedichten in het licht, waarin stukken voorkomen, welke hij op zijn vijftiende of zestiende jaar vervaardigd had; later verschenen onderscheidene proeven van zijn kunstvermogen in verschillende verzamelingen, onder welke vooral uitmunt het voortreffelijke en van de schoonste beelden in de keurigste taal overvloeijend dichtstuk, hetwelk, onder den titel Menschenkennis bevorderlijk tot volmaking, in het tweede stuk der door Jacobus Kantelaar en Matthijs Siegenbeek uitgegeven Euterpe voorkomt. Behalve vele gedichten van hem in de Kleine Dichterlijke Handschriften, in de Muzen-Almanak en andere verzamelingen geplaatst, zijn een klein gedeelte van een groot aantal handschriften, uit welke volgens bevoegde kunsten nog zonder moeite eene keus kon worden gedaan, die onze Nederlandsche letterkunde tot eer zou verstrekken, door zijnen oudsten zoon Mr. Pieter Nicolaas Arntzenius uitgegeven onder den titel van

Nagelaten Gedichten Haarlem 1825, 2 deelen 8^o.

Bijzonder muntte Arntzenius als dichter uit, wanneer hij voor liefde, vriendschap, vaderlijke en kinderlijke teederheid en huwelijkstrouw de snaren stemde, of wanneer menschen- en vaderlandsliefde, deugd en godsvrucht zijn dichtvuur ontgloeiden. Zijne verzen zijn zachtvloeijend en getuigen hoe gemakkelijk zij door hem werden zamengesteld. De zachte en gevoelige stemming zijner ziel, die hem doorgaans kenmerkt, is allerwege in zijne gedichten te herkennen en vervult ons met de teederste gewaarwordingen, welke ons den mensch soms nog meer doen beminnen, dan den dichter bewonderen. Hij paarde aan de gave van vernuft, gevoel en verbeeldingskracht. welke meer den dichter vormen, eene ongemeene vlugheid van bevatting, levendigheid van geest, helderheid van verstand en scherpzinnigheid van oordeel. Met regt mogt hij een man van uitgebreide kundigheden heeten en muntte hij niet slechts als Regtsgeleerde, zoo wel door grondige kennis, als schitterende begaafdheden uit, maar handhaafde ook in andere betrekkingen, als Correspondent van het Koninklijk Nederlandsch Instituut, Secretaris van Teylers stichting, Curator der Latijnsche scholen en Lid van den Raad der stad Haarlem, Lid der Maatschappij van Nederlandsche Letterkunde te Leyden en der Hollandsche Maatschappij van Wetenschappen te Haarlem, welke hij meermalen over belangrijke onderwerpen voorlichtte, den letterkundigen roem van zijn geslacht.

Bij Anna Elizabeth Tideman, met wie hij in 1799 gehuwd was, liet hij zes zonen en twee dochters na, zijnde: Ida Johanna; Mr. Pieter Nicolaas, Advocaat Generaal bij den Hoogen Raad der Nederlanden; Bruno Lid van de Faktorij der Nederlandsche Handelmaatschappij te Batavia; Diederik Johannes Agathus, reeds vroeger door ons vermeld; Gulian Cornelis, Fabrikant te Goor; Anna Elizabeth, later getrouwd met J.G. Spanjaard, Commies bij het Provinciaal Gouvernement van Noord-Holland; Robert Hendrik, Geëmploijeerde bij de Nederlandsche Handelmaatschappij te Batavia, thans Leeraar bij de Koninklijke Akademie te Delft, en Jan Otto Hendrik, Luitenant ter zee der 2e klasse.

Zijne beeldtenis is geplaatst voor het eerste deel zijner Nagelaten gedichten.

Zie van Kampen, Geschied. der Nederl. Letteren en Wetensch. D. II. bl. 471 en 472, D. III. bl. 209; Biographie Nationale; Collot d'Escury, Hollands Roem in Kunst- en Wetensch. D. IV. bl. 360-363; Nieuw Woordenb. der Nederl. dichters ten vervolge op Witsen Geysbeek; Aanh. op het Woordenb. van Kunst. en Wetensch. door G. Nieuwenhuys; Biographie Universelle; en vooral M. Siegenbeek in de Hand. van de Jaarl. Vergad. der Maats. van Nederl. Letterk. te Leyden gehouden den 29 Junij 1824, bl. 23-35, overgenomen in de Algem. Konst. en Letterbode voor 1825, D. I. bl. 34-37 en 50-54, welken wij hier hoofdzakelijk gevolgd zijn.