Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 1

[Georgius Aportanus]

APORTANUS (Georgius), of zoo als hij eigenlijk heette Jurjen van den Dare, was geboren te Zwolle, waar hij, na in het Broederconvent te zijn onderwezen, tot Conrector der Latijnsche scholen werd aangesteld, tevens tot Meester der vrije kunsten bevorderd. Vervolgens door Edsard Graaf van Oostfriesland, tot Leermeester van diens kinderen beroepen, vertrok bij derwaarts. Tot nogtoe de Roomsch Katholijke belijdenis toegedaan, doch eenige smaak in de Hervorming krijgende, nam hij het geestelijk gewaad aan, ten einde in de gelegenheid te zijn het Evangelielicht mede te helpen verspreiden, te dien einde werd hij in 1520, door Graaf Edsard naar Emden gezonden; doch als de Priesters hem uit de kerk weerden, predikte hij met goedvinden van den Graaf, en aangezien de Emders hem verlangden te hooren, eerst buiten in het open veld, onder toevloed van eene groote menigte. Kort daarop

leidde hem het volk in weerwil van de Priesters te Emden in de Groote Kerk op den Predikstoel, waarop hij de Evangelieleer alom zoo krachtig verkondigde, dat men de Roomsche leer verzaakte en de Hervormde aannam. Vier jaren predikte Aportanus als eerste Hervormde Predikant alleen te Emden, doch kreeg in het jaar 1524 tot ambtgenoot Hermannus Henrici, die eerst onder de twaalf Emder Priesters was, doch nu mede de Hervorming was toegedaan. In den beginne had hij groote moeite om de Roomsch Katholijke eerdienst uit de Groote Kerk te Emden weg te krijgen. Daarna had hij eenen hevigen strijd met een Jakobijner Monnik of Prior van het Jacobiter klooster te Groningen, Laurentius genaamd, die met groote opgeblazenheid de Hervormde leer te Jengum in Reiderland veracht had, en in 1526 te Oldersum in Oostfriesland een opentlijk twistgeding met Aportanus en andere Hervormde Leeraars aanging. Nadat Aportanus hier, zoo als ook naderhand in een gesprek in 1527 te Norden gehouden, en vervolgens tegen de Wederdoopers, uit den boerenkrijg overgekomen, de Hervormde leer moedig verdedigd had, is hij in 1530 overleden, den roem nalatende, van een man van groote geleerdheid te zijn geweest.

Zie van Hoogstraten en Brouërius van Nidek, Groot Algem. Hist. Woordenb.; Ypeij en Dermout, Geschied. der Nederl. Herv. Kerk, D. I. Aant. bl. 34.