Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 1

[Anna van Saksen]

ANNA van SAKSEN, de tweede gemalin van Willem I, Prins van Oranje, was de dochter van den beroemden Keurvorst Maurits van Saksen en van Agnes van Hessen, kleindochter van Filips den Grootmoedige, Landvoogd van Hessen. In 1544 geboren, werd zij, na de dood van haren vader in 1553 en die van hare moeder in 1555, opgevoed aan het hof van Augustus Keurvorst van Saksen, die haar in 1561 ten huwelijk gaf aan Willem I, Prins van Oranje. Daar de Prinses leelijk was en bits van aard, waren haar rijke bruidschat (100000 rijksdaalders) en aanzienlijk geslacht zeker de hoofdredenen, die Prins Willem naar hare hand deden staan. Ofschoon Augustus en de Prinses zelve dit huwelijk zeer genegen waren, vond het echter de grootste tegenkanting. Van den eenen kant verzetten Filips II, de Landvoogdes en Granvelle er zich ten hevigste tegen, niet alleen omdat Anna de Luthersche leer was toegedaan, maar ook daar haar vader en grootvader in den Smalkaldischen oorlog, de grootste tegenstanders van Karel V geweest

waren, terwijl van den anderen kant Filips van Hessen het huwelijk uit gewetensbezwaren zoo lang mogeijk tegenwerkte. Daarenboven kan het gedrag van den Prins in deze zaak niet dan hoogst dubbelzinnig genoemd worden, daar hij te gelijkertijd den Koning schreef, Augustus verzekerd te hebben, dat hij de Prinses niet wilde huwen, tenzij zij Katholiek werd, en deze laatste beloofde, dat hij haar in geenen deele zou trachten te bekeeren maar de vrije uitoefening der Protestantsche Godsdienst toestaan. Na lange onderhandelingen, in October 1559 begonnen, werd het huwelijk eindelijk den 25 Augustus te Leipzig voltrokken. Deze bruiloft is een sterk bewijs van de verkwisting en weelde in die tijden. Er waren ongeveer 5500 gasten met 6000 paarden tegenwoordig, die gedurende zeven dagen 4000 schepels tarwe, 8000 schepels koren, 13000 schepels haver, 3600 emmers wijn en 1600 vaten bier verbruikten. Den Landgraaf van Hessen en zijne zonen hadden echter geweigerd, bij de voltrekking van een huwelijk geheel tegen hunuen zin tegenwoordig te zijn; maar de Koning zond den Heer van Montigni als zijnen vertegenwoordiger, die der bruid, uit zijnen naam een juweel ter waarde van 3000 kroonen aanbood. Na het huwelijk woonde de Prinses gezet de mis bij, bleef echter in hare binnenkamer de Luthersche leer getrouw. In November 1562 beviel Anna van eene dochter en in December 1564 van eenen zoon. Deze kinderen beide zeer jeugdig overleden, werden gedoopt naar den ritus der Katholijke Kerk, het is dus moeijelijk te begrijpen hoe de Keurvorst van Saksen en de Landgraaf van Hessen door vertegenwoordigers doopgetuigen konden zijn.

Intusschen was dit huwelijk van Prins Willem zeer ongelukkig, vooral uit hoofde van het onaangename karakter der Prinses. Somtijds sloot zij zich weken lang in hare kamer af, waar dan het daglicht zelfs door kaarslicht werd vervangen, dan wederstreefde zij haren gemaal in alles, ja, ontzag zich zelfs niet hem in het bijzijn van anderen de hevigste smaadredeneu toe te voegen. Noch het geduld van den Prins, noch de vermaningen van hare bloedverwanten vermogten iets op haar stug gemoed. Men heeft den Prins den schuld van dit haar gedrag willen geven, maar de teedere zorg, die hij, na zijn vertrek uit de Nederlanden, voor haar onderhoud droeg, en de zachte wijze waarop hij haar hare fouten onder het oog bragt, wederleggen deze meening geheel.Ga naar voetnoot(1)

In 1569 vergat zij zich zoo ver, dat zij in Keulen aan hare huwelijkspligten ontrouw werd, en langer dan een jaar weigerde zich tot haren echtgenoot in Nassau te begeven, tot dat de Prins haren minnaarGa naar voetnoot(2) liet opligten en daarop, na de bekentenis der beide schuldigen, zich in 1571 van haar scheidde.

Na dien tijd leefde zij in de grootste afzondering aan het hof van 's Prinsen broeder Graaf Jan, daar hare bloedverwanten haar niet tot zich wilden nemen. Eindelijk, na lang aanhouden des Prinsen, liet de Keurvorst haar in 1576 naar Dresden komen, waar zij den 18 December 1577 overleed. Zij liet drie kinderen na: een zoon en twee dochters, Anna, in het vorige artikel vermeld, en Amelia, getrouwd in het jaar 1597 met Emanuel, zoon van Antonie, Koning van Portugal.

Zie van Hoogstraten en Brouërius van Nidek, Groot Algem. Hist. Woordenb; Luisçius, Algem. Hist. Woordenb.; (L.F. de Beaufort) Het leven van Willem I. D. I. bl. 204, 205, 598. D. II. bl. 562, D. III. bl. 736 en 737. Wagenaar, Vaderl. Hist. D. VI. bl. 69, 228, D. VII. bl. 67; Kok Vaderl. Woordenb.; Chalmot, Biogr. Woordenb; Arend, Algem. Gesch. des Vaderl., D. II. St. IV. pag. 114-117; J.J. van der Horst, Het Huwelijk van Willem van Oranje en Anna van Saksen; Groen van Prinsterer, Archives de la Maison d'Orange-Nassau, Tom. I-V. passim, vooral echter voor de onderhandelingen vóór het huwelijk, Tom. I. pag. 15-115, en voor hare misdaad, Tom. III. pag. 45-51 en 380-400; Gachard, Correspondance de Guilleaume le Taciturne, Tom. I. pag. 430-435; Baron de Reiffenberg, Correspondance de Marg. d'Autriche, pag. 260, 280, 287; Papiers d'Etat du Cardinal de Granvelle, Tom. VI. passim; Arnoldi, Historische Denkwürdigksiten, S. 103-137; von Rommel, Philipp der Groszmüthige, B. I. S. 586-590. B. II. S. 656-661. B. III. S. 314-330 en Böttiger in von Raumer's, Historisches Tassenbuch, fur 1836, S. 78-174.