Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 1

[Frederik Hendrik Ampt]

AMPT (Frederik Hendrik), geboren te Bergen op Zoom den 12 November 1793, trad op zijn tiende jaar in dienst als Kadet op het Instituut voor de Marine, alstoen te Fijenoord, onder directie van den Kapitein ter zee Wolterbeek. Vervolgens diende hij eerst aan boord van het fregat Euridice, later op het linieschip Utrecht. Terwijl dit laatste schip te Vlissingen op stroom lag, trof hem het ongeluk, dat de sloep, waarmede hij, bij eene opkomende windvlaag en holle zee naar Vlissingen voer, omsloeg, De matrozen, die zich met hem daarin bevonden hadden, verdronken, hij redde zich slechts als door een wonder, daar het hem gelukte den kiel van de omgeslagen sloep te bereiken, aan welken bij zich wist vast te houden, tot er redding van boord kwam.

Later wedervoer hem nog een ongeval, waar hij gelukkig zonder veel letsel afkwam. Tot Aspirant bevorderd, bevond hij zich aan boord van een Fransch linieschip, dat voor Antwerpen geankerd lag; bij het schoonmaken van dat vaartuig ontstond er brand, waardoor eenig buskruid ontvlamde, en hij van bakboord naar stuurboord werd geworpen. Hij bekwam eenige kneuzingen, doch herstelde spoedig.

Daar het hem altijd tegen de borst stuitte, onder de Franschen te moeten dienen, bedacht hij zich in 1813 geen oogenblik, om zich op den voorgrond te stellen, ten einde het zijne tot het bewerken van de omwenteling bij te dragen. Hij lag in de laatste maanden van dat jaar met eene brik voor Rotterdam. Den 18 November had de Fransche Commissaris-Generaal van politie die stad verlaten, doch de werf was nog in de magt der Franschen. Ampt was door zijnen broeder Abraham Ampt, die als Commissaris van policie te 's Gravenhage, zoo veel had bijgedragen, om bij de omwenteling de rust en orde te handhaven, onderrigt geworden van de gelukkige gebeurtenissen in laatstgemelde stad. Bekend met den afkeer, die zijn scheepsvolk, meest uit Nederlanders bestaande, tegen de Franschen voedde, riep hij zijne matrozen te zamen en spoorde hen aan het vaartuig te verlaten en zich aan de zijde der Nederlanders te begeven. Hij vond hen allezins bereidvaardig, om

zich met hem naar 's Gravenhage te begeven, ten einde 's lands zaak te helpen ondersteunen.

De Franschen hiervan onderrigt, stelden alle middelen in het werk, om hem in handen te krijgen, doch hij was met niet minder voorzigtigheid dan moed te werk gegaan, waardoor alle pogingen, om hem te vatten, vruchteloos waren. Ampt week, vergezeld van opgemelden broeder, die hem was komen afhalen, naar 's Gravenhage, werd door deze aan het algemeen Bestuur voorgesteld, en bood volijverig den verbondenen zijne dienst aan. Nu werd hem de gewigtige last opgedragen, om, met behulp van andere vaderlanders, de scheepstimmerwerf te Rotterdam in bezit te nemen. Met twaalf der wakkerste en moedigste mannen, door hem voor de goede zaak gewonnen, en die te 's Gravenhage gewapend waren, keert hij naar Rotterdam terug, en, van de aankomst van den Generaal Sweerts de Landas aldaar gebruik makende, volvoerde hij den 22 zijnen last door de werf in bezit te nemen. Den zelfden dag belette hij eene poon, beladen met levensmiddelen, bestemd voor het Fransch eskader te Hellevoetsluis, te vertrekken. De schipper wilde met geweld uitzeilen, doch Ampt verbood hem zulks schriftelijk op doodstraf. Hierom werd Ampt later, te Parijs, bij verstek, door den krijgsraad tot de straf des doods met den kogel verwezen.

Den volgenden dag bemande hij twee kanonneerbooten en zeilde daarmede de Maas op, ten einde de Franschen te bestoken, en was alzoo de eerste, die weder de Nederlandsche vlag van vaartuigen deed wapperen. Ampt bemagtigde al dadelijk in de Pelsert een schip, dat, voor het garnizoen van Gorinchem bestemd, 80000 pond buskruid en 40000 patronen aan boord had. Deze voorraad, welke naar 's Gravenhage werd opgezonden, was van des te meer belang, daar de verbondenen volstrekt van geene krijgsbehoeften voorzien waren. Vervolgens onderscheidde hij zich herhaalde malen in verschillende schermutselingen met de Franschen.

Ampt, die door het Algemeen Bestuur, namens Z.K.H. den Prins van Oranje, tot loon van zijne met moed en ijver aan het vaderland betoonde diensten tot Eersten Luitenant ter zee benoemd was, werd bij de organisatie der zeemagt in den rang van Luitenant bevestigd, echter niet als Eersten, wegens zijne ontbrekende ondervinding op zee, welke hij gedurende de Frausche heerschappij niet had kunnen verwerven. Ook zag hij zich bij de instelling der Militaire Willemsorde tot Ridder benoemd.

Vervolgens op de brik de Venus geplaatst, met welk vaartuig de Generaal Daendels naar de kust van Guinea werd overgevoerd, werd Ampt op die kust belast de Ancobar of Goudrivier tot de watervallen, zijnde eenige dagreizen landwaarts in, op te varen; geen Europeër was tot daartoe zoo ver in deze streken doorgedrongen. Hij nam met het beste gevolg bovengenoemde rivier op, en beschreef met veel naauwkeurigheid haren loop en hare diepte.

Aan boord van den zelfden bodem stevende hij later naar Java en de Grooten Oost. Hij nam aldaar een groot deel aan den oorlog, die met de opstandelingen op Amboina en Honimoa gevoerd werd. Zijn moed en zijne onverschrokkenheid blonken op nieuw helder uit, en hij bragt krachtdadig het zijne tot demping van dit rampzalig oproer bij. Na eene afwezigheid van vijf jaren keerde Ampt in het vaderland terug en zag zich tot Luitenant der Eerste klasse bevorderd. Tevens werd hij aan boord van het linieschip Holland geplaatst, op hetwelk hij de Middellandsche zee en de Barbarijsche kust bezocht.

Van deze reis in het vaderland wedergekomen, werd hem, na eene verlangde tijdelijke nonactiviteit, hoezeer hij slechts Eerste Luitenant was, het bevel opgedragen over de brik de Zwaluw, met welk vaartuig hij onderscheidene reizen naar West-Indië deed, en den Graaf van den Bosch, tijdens diens zending tot inspectie der Westindische koloniën derwaarts en weder terug bragt.

Bij de vijandelijkheden met België, werd Ampt het kommando opgedragen over de kanonneerbooten, welke voor Grave tegen de Limburgsche grenzen gestationneerd waren, terwijl hij later het bevel voerde over de flotille, sterk elf kanonneerbooten, welke aan den Helder en het Nieuwe Diep was gestationneerd. In Maart 1831 werd hij, wegens zijne ijverige, aan het vaderland bewezene diensten, tot Kapitein-Luitenant ter zee benoemd.

Zijne gezondheid had inmiddels geleden. Nadat hij tot herstel daarvan eenige rust bij zijne vrouw en kinderen in Gelderland genoten had, werd hem het bevel over het nieuw gebouwde korvet Castor opgedragen. Met dit vaartuig, dat tot het exercitie-eskader in de Noordzee behoorde, deed hij eenen kruistogt en vervolgens de eerste reis naar Marseille, van waar hij den Nederlandschen Consul naar Tanger bragt en laatstelijk naar Java stevende. Aldaar werd hem, ondersteund door eene koloniale oorlogsbrik, de vereerende taak toevertrouwd, om de zuidkust van Java op te nemen, de aardrijkskundige beschrijving van hare baaijen enz. te leveren en hydrographische kaarten van deze kust op te maken.

In October 1837 ter reede van Batavia, deden zich kwade koortsen aan boord van den Castor voor. Ampt werd er mede door aangetast en bezweek den 30 dier maand aan deze ziekte, diep betreurd door zijne wapenbroeders en door zijne onderhoorigen, die in hem een ervaren en verdienstelijken deelgenoot in alle gevaren of nuttige werkzaamheden, eenen minzamen en braven Overste verloren.

Ampt was een van de verdienstelijkste Zeeofficieren en vurigste voorstanders van al wat het vaderland tot welvaart en luister kan strekken. Hij liet bij zijne echtgenoote Everdina Snoek, twee nog jonge kinderen achter.

Zie J. Konijnenburg, Nationaal Gedenkb. der Hernieuwde Nederl. Unie van den jare 1813, bl. 161, 162, 168 en 432;

Chad, Verhaal der jongstgeleden Omwenteling in Holland, bl. 76, 77, 41 en 92; Militaire Spectator, D. VII. bl. 26-29; 's Gravenhaagsche Stads-Almanak voor het jaar 1839, bl. 63-71.