Nieuwsbrief

Vernieuwde DBNL-nieuwsbrief

Vandaag is de nieuwe maandelijkse nieuwsbrief van de Digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren (DBNL) gelanceerd. Die moet de rijkdom van de DBNL-collectie onder de aandacht brengen en de bekendheid van de DBNL in Vlaanderen en Nederland vergroten.

Behalve het ontwerp is ook de inhoud van de nieuwsbrief opgefrist: die is vanaf nu aantrekkelijker en informatiever. We vermelden niet langer alleen welke teksten deze maand zijn toegevoegd, maar vestigen ook de aandacht op bijzondere titels uit de collectie. De vertrouwde lijst met nieuwe werken is overigens nog steeds terug te vinden op de website.

Met jaarlijks vier miljoen raadplegingen is de DBNL uitgegroeid tot een bijzonder populaire dienst met literaire en cultuurhistorische bronnen, secundaire literatuur en aanvullende informatie zoals biografieën en naslagwerken. De initiatiefnemers achter de DBNL (de Taalunie, de Vlaamse Erfgoedbibliotheek en de Koninklijke Bibliotheek) onderstrepen met de vernieuwde nieuwsbrief het belang van het project.

Het doel is om zoveel mogelijk literatuur- en taalwetenschappers, historici, studenten en docenten en liefhebbers van de Nederlandse taal en cultuur, uit Nederland, Vlaanderen en daarbuiten, deze collectie te laten ontdekken.

Veel leesplezier!

Nieuwe titels van mei

‘De grondlegger van de literaire journalistiek’ werd hij genoemd in de Volkskrant van afgelopen zaterdag: M.J. Brusse. Deze maand verschijnt zijn werk Landlooperij. Zwerftocht van een dagbladschrijver onder stropers en schooiers uit 1906 op de DBNL, waarin hij over zijn ervaringen als vermomde zwerver vertelt.

In Ik ben een echt genie kan de lezer meegenieten van de roddels die de schrijvers Max de Jong en Hans van Straten uitwisselden over andere auteurs in hun brieven tussen 1942 en 1951: ‘Ook Aafjes verkoopt desnoods zijn ziel voor geld’.

De Antwerpse humanist Marcus Antonius Gillis van Diest biedt ons levenslessen in woord en beeld in zijn vertaling van de Emblemata van Hadrianus Junius.

Verder publiceert de DBNL deze maand onder andere de driedelige reeks prentenboekjes Nederlandsche kleederdragten, de twee delen van Om de oude wereldzee van oud-minister-president van Nederland Abraham Kuyper, en vijf nieuwe jaargangen van het tijdschrift West-Vlaanderen, dat hiermee zijn voltooiing nadert.

Bekijk de nieuwe titels

Parels uit de DBNL

‘Hij zal niet fluiten, noch neuriën, noch met handen of voeten de maat slaan, verloofde paren e.d. zullen zich als het donker is precies zóó gedragen als gedurende den tijd, dat het licht aan is, kortom: men geve geen aanstoot.’ Aan het woord is mevrouw Amelie Jeanne ten Have over de wijze waarop een bioscoopganger zich dient te gedragen. Mevrouw Ten Have is beter bekend als Amy Groskamp-ten Have (1887-1959) en het citaat stamt uiteraard uit haar beroemde etiquetteboek Hoe hoort het eigenlijk?

De eerste druk verscheen in 1939 en was een groot succes: binnen een maand verscheen de derde druk. Het boek werd jarenlang met grote regelmaat herdrukt. Pas toen de revolutionaire maatschappelijke omwentelingen van de jaren zestig plaatsvonden, raakten de adviezen van mevrouw Groskamp enigszins uit de tijd, vooral waar het de rollen van de seksen betrof (‘Een jong meisje van onbesproken gedrag zal bijv. nimmer een vrijgezel, die op kamers woont bezoeken zonder chaperonne.’)

Toch is de vraag naar de juiste gedrags- en omgangsvormen nooit verdwenen en misschien de laatste jaren zelfs wel sterker geworden, getuige bijvoorbeeld Reinildis van Ditshuyzen. Zij trad vanaf 2007 in de voetsporen van mevrouw Groskamp met een nieuwe versie van Hoe hoort het eigenlijk?, later de Dikke Ditz genoemd. Ook Beatrijs Ritsema is een veel bevraagd expert in haar rubriek ‘Moderne manieren’ in dagblad Trouw. Zij bracht in 2010 voor het eerst het eveneens succesvolle Grote Etiquetteboek uit, met als ondertitel: Hoe het eigenlijk hoort in de 21ste eeuw.

Amy Groskamp-ten Have, Hoe hoort het eigenlijk? H.W.J. Becht, Amsterdam 1939

Tijdschrift in beeld

De versmelting van de twee tijdschriften Dietsche Warande en Belfort gebeurde omstreeks 1900, toen een aantal katholieke flaminganten hun krachten bundelden om meer invloed te krijgen in het sociale en culturele leven van die tijd. Nochtans was de oprichter van de Dietsche Warande geen Vlaming, maar de Nederlander Jozef A. Alberdingk Thijm. Al in 1855 liet Alberdingk Thijm het eerste nummer van het tijdschrift verschijnen met de bedoeling te berichten over ‘Nederlandsche oudheden, en nieuwere kunst & letteren’ dat zowel sprekers van het Noord- als het Zuid-Nederlands moest interesseren. Die grootneerlandistische gedachte biedt meteen een verklaring voor het woord ‘Dietsche’ in de titel van het tijdschrift.  Jozef Alberdingk Thijm kon toen nog niet vermoeden dat zijn blad later sterk geassocieerd zou worden met het Vlaams-nationaal gedachtegoed, eerst door het te laten uitgeven bij de in Gent gevestigde Heeren S. Leliaert, A. Sifer & Co., en vervolgens door de samenvoeging met het Vlaamse Belfort.

Vandaag, en ook al enige tijd daarvoor, snuffelt Dietsche Warande & Belfort aan alle mogelijke genres en onderwerpen: het brengt poëzie, proza en essay, bevat werk van beeldende kunstenaars en kenmerkt zich in elk nummer door een doordachte en veelzijdige artisticiteit. Van de oorspronkelijke Vlaams-conservatieve signatuur is intussen nog maar weinig te merken. Het is daarom niet verwonderlijk dat de redactie sinds 1972 voor de afkorting DW B heeft geopteerd en de welluidende maar ietwat archaïsche voluitgeschreven naam wegliet.

DW B is bijna volledig beschikbaar in de DBNL. Te beginnen met de eerste jaargang van Dietsche Warande in 1855 en met als voorlopig einde de publicaties uit het jaar 2013 van DW B. Die 158 jaar literaire geschiedenis geven een indrukwekkende evolutie weer van de Nederlandse letteren. Van de meer religieus-ideologische teksten uit de beginjaren, langs de eerste probeersels van Gerard Walschap, tot de laatste verhalen van de Vlaamse experimentele prozaïst Ivo Michiels. DW B presenteert zich in haar historie met verve als een laboratorium van en voor de literatuur.

Dietsche Warande (1855-1899)

Het Belfort (1886-1899)

Dietsche Warande en Belfort (1900-)