Nieuw leven voor tijdschriften: oude jaargangen digitaal op DBNL

Nieuw leven voor tijdschriften: oude jaargangen digitaal op DBNL

Vanmiddag wordt in Spui 25 in Amsterdam bekend gemaakt dat meer dan zestig bestaande literaire, culturele en wetenschappelijke tijdschriften samen met de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (www.dbnl.org) hun oude jaargangen gaan digitaliseren. Literaire tijdschriften als Tirade, Hollands Maandblad en De Revisor doen mee, naast algemeen culturele tijdschriften als De Gids, DW B en Ons Erfdeel, en wetenschappelijke tijdschriften als TNTL en Spiegel der Letteren. Het maakt onderdeel uit van een nog omvangrijker project waarin uiteindelijk ten minste duizend oudere tijdschrifttitels digitaal worden gemaakt. Het gaat om een van de grootste literaire digitaliseringsoperaties in Nederland en Vlaanderen. Het deel met de lopende tijdschriften omvat bijna anderhalf miljoen pagina’s en wordt binnen drie jaar voltooid.

Dat de digitale tijdschriften in een behoefte voorzien, bewijzen de verschillende jaargangen die nu al op de DBNL-site beschikbaar zijn; ze worden veelal honderden en niet zelden duizenden keren per maand geraadpleegd. Met als gevolg dat vergeten gedichten, verhalen, essays en artikelen weer gevonden worden en een tweede leven beginnen. Niemand overziet nu al welke schatten binnenkort digitaal gedolven kunnen worden, maar dat de opbrengst van culturele digitaliseringsprojecten als deze groot is, staat vast. Nog belangrijker is dat tijdschriften ontdekt worden door nieuwe lezers en daardoor aan vitaliteit winnen.

Enkele cijfers:

• DBNL digitaliseert ten minste 60 lopende tijdschriften: in totaal 1.400.000 pagina's
• daarnaast worden of zijn ruim 900 oudere tijdschriften gedigitaliseerd: 7.000.000 pagina's
• aantal auteurs dat heeft bijgedragen: ten minste 50.000
• gemiddelde vertraging voor online brengen oude jaargangen: 2 à 3 jaar
• het oudste periodiek dat deelneemt is: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (verschijnend sinds 1766)
• meest omvangrijke deelnemende tijdschrift: De Gids, verschijnend sinds 1837, met een totale omvang van 300.000 pagina's
• jongste tijdschriften die deelnemen zijn ZL (verschijnend sinds 2001), Awater (2002) en Het Liegend Konijn (2003)

Verschillende tijdschriften zullen hun recente jaargangen zonder enige vertraging online willen brengen, zoals Lava, Gierik, Brakke Hond, De Zeventiende Eeuw, Tiecelijn en Queeste. Andere tijdschriften kiezen voor een vertraging van vijf jaar, zoals Tirade, Kort Verhaal en Vonk. Veruit de meeste tijdschriften zitten daar tussenin met een vertraging van 2 à 3 jaar.

Voorts hebben diverse tijdschriften (ca. 20%) laten weten graag te willen experimenteren met e-books en printing on demand. Daartegenover is het opvallend dat niet één van de deelnemende tijdschriften serieus overweegt om de papieren uitgave geheel te stoppen. Wel zal ongeveer een derde van de tijdschriften ertoe overgaan om een deel van de actuele inhoud alleen op internet raadpleegbaar te maken.

Het grootste probleem dat bij digitalisering van moderne tijdschriften opgelost dient te worden is het regelen van toestemmingen van de vele auteurs die in de loop van de jaren aan tijdschriften hebben bijgedragen. In het DBNL-project wordt dit in een gecoördineerde actie collectief aangepakt. DBNL vraagt bij iedere auteur in één keer toestemming namens alle tijdschriften. De vooraanstaande tijdschriften De Gids, Hollands Maandblad, Tirade en De Revisor, alle vanaf het begin bij dit initiatief betrokken, onderstrepen deze middag het belang van het project, door belangrijke auteurs de overeenkomst te laten tekenen. Voor de tijdschriften zijn aanwezig: Maarten Asscher, Thomas Rosenboom, Dirk van Weelden, Carel Peeters, Erik Bindervoet, Robbert-Jan Henkes, Gustaaf Peek, Merijn de Boer en Abram de Swaan.

_{Dirk van Weelden, Erik Bindervoet, Robbert-Jan Henkes, Thomas Rosenboom, Carel Peeters en Maarten Asscher tekenen een overeenkomst waarin ze de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren en een 64-tal literaire en wetenschappelijke tijdschriften toestemming geven om hun bijdragen aan oude jaargangen van deze tijdschriften op internet raadpleegbaar te maken (foto Chris van Houts). Het project zal in drie jaar worden uitgevoerd en ongeveer anderhalf miljoen pagina's beslaan.}

Tijdens de bijeenkomst geeft René van Stipriaan (DBNL) een korte toelichting op de DBNL-plannen, waarna Abram de Swaan in gaat op de vraag wat we wel én niet mogen verwachten van het op internet beschikbaar komen van oude tijdschriftjaargangen.

De middag wordt georganiseerd door de Vereniging Literaire Tijdschriften (een samenwerkingsverband van Armada, De Gids, Hollands Maandblad, Kort Verhaal, De Parelduiker, Parmentier, De Revisor, Tirade), de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren en Athenaeum Boekhandel, die de komende week een speciale etalage zal wijden aan het literaire tijdschrift (Spui 14-16, Amsterdam).

zie de websites:

Athenaeum Boekhandel

Vereniging literaire tijdschriften

zie ook het actuele Overzicht van Vlaamse en Nederlandse literaire tijdschriften