Logo DBNL
De werken van Vondel. Deel 4. 1640-1645 (1930)

De werken van Vondel. Deel 4. 1640-1645

(1930)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Personagien.

Rey van Engelen.

Joseph.

Voester.

Staetjoffers.

Jempsar.

Potiphar.

Joseph In Egypten. Het eerste bedryf.

REY VAN ENGELEN:
 
Daer schijnt de zon op 't hof, en zijn vergulde tinnen,vs. 1
 
En weckt heel Memphis op, en schiet heur straelen binnen
 
Dit hoffelijcke huis, en alle zalen van
 
Den grooten Potiphar, dien koningklijken man;4
5
Wien Joseph, Jakobs zoon, als een gewenschte zegen,5
 
Weleer lijfeigen wert; toen hy van verre wegen6
 
(In Kanaän van zijn gebroederen verkocht,7
 
Aen Arabiers, en over Nijl te merckt gebroght,
 
En weder opgeveilt) te hoof in dienst geraeckte,9
10
By Pharoos amptenaer, die hem goetwilligh slaeckte,10
 
En zette dien Hebreeuw, geleert, van elck bezint,11
 
En zynen meester trouw, in top van 't huisbewint.12
 
De heer, door 's dienaers trouw, ontlast van alle zorgen,
 
Hecht, nacht en dagh gerust, den avont aen den morgen;14
15
Maer niet zijn gemaelin, vrouw Jempsar, die, ontroert15
 
In haeren geilen geest, zoo schendigh wort vervoert,16
 
Om, buiten spoor van eere en van betaemlijckheden,17
 
Het vier van deze pest (die ziel en lijf en leden18
 
Zoo dootelijck besmet) te koelen met een' kus19
20
Van Josephs schoonen mont, en kuische lippen: dus
 
Verslingert op zijn jeught en deught, en zuivre zeden,21
 
Heeft zy nu, dagh op dagh, den jongeling bestreden;22
 
Die noit op haer geboôn noch lockaes acht wou slaen,
 
En nu den jongsten storm groothartigh uit moet staen.24
25
Het huis van Potiphar wil een tooneel verstrecken25
 
Van 's helts godtvruchtigheit, die wy om strijt bedecken,26
 
Met deze vleugelen, waer meê wy zijn gedaelt
 
Op d'aerde, uit 't eeuwigh licht, dat van Godts aenschijn straelt,
 
In Josephs aengezicht, en elckontvonckende oogen,29
30
Waer uit dees Hofmeestres haer koortsen heeft gezogen.30
 
Heel Memphis recht van daegh een afgodts stacie aen,31
 
En al de stat reedt toe op 't prachtighste uit te gaen;32
 
Maer Ioseph [binnens huis gezint Godts troon te naderen,33
 
En zich vast kleedende] reedt toe den troost der vaderen,34
35
Den eenen waeren Godt te groeten met gebeên,
 
En biddende met hem als in gespreck te treên;36
 
Uit goddelijcke zorgh, voor geen onnutte droomen,37
 
En 't geen hem in den slaep te nacht is voorgekomen:
 
Op dat hy het gemoedt met zulck een voetsel stijf,39
40
't Welck aen het lichaem niet, maer aen den geest beklijf:40
 
Want eene ziel tot Godt en 't goddelijck gedreven,
 
Behoeft, als 't lichaem, spijs en voetsel om te leven;
 
Om onder 't juck van 't vleesch, het welck den geest vermast,43
 
Niet eens te struickelen, maer boven haren last44
45
Te streven naer om hoogh, naer 't eenigh wit der vromen,45
 
Van waer alleen de ziel beginsel heeft genomen;46
 
Dies zy, in 't slijck gespat van 's levens oirsprongk af,47
 
Vast woelt, en hijght naer hem, die 't al zijn wezen gaf.48
 
Maer ziet die Jongeling daer uit zijn kamer stappen.
50
Hoe zweemt hy naer de deught en al haer eigenschappen!50
 
Nu luistert wat die wyze en heldre mont ons zeit,51
 
En hoe voorzichtigh 't hart zich tot den strijt bereit.52
Ioseph:
 
Zijt wellekom, herbore straelen,
 
Die schemering en duisternis
55
Het hooft beschaemt doet onderhaelen;55
 
Vertoont ons al wat zichtbaer is,
 
Paleizen, naelden, lanen, stroomen;57
 
En weckt het al wat adem schept.58
 
O zon, die, met uw goude toomen,
60
Den hemel tot een renbaen hebt;59-60
 
Van waer ghy al des weerelts oogen61
 
Bekoort, met dat bekoorlijck licht,
 
Welx ondergang wy noo gedoogen:63
 
O alverquickende aengezicht,
65
Wanneer zal uwe fackel baeren65
 
Den dagh, dien lang gewenschten dagh,
 
Dien ick geheele twalef jaeren,
 
Verdaghvaert heb met mijn geklagh;68
 
Den dagh, die mijn verdriet koom slaecken,69
70
En vaders vrolijck aenschijn toon;
 
My kussen doe der broedren kaecken,71
 
Oock Benjamins onnoosle koon,72
 
En och den gront van mijn geboorte;
 
En zet my op mijn grootvaêrs erf,74
75
Vernoeght voor Mambre en Hebrons poorte,75
 
Eer d'oude man van hartzeer sterf:76
 
Terwijl ick hier worde aengevochten77
 
Van Jempsar, 't heete en dartle dier;78
 
't Welck, raezende van minnetoghten,79
80
Niet blussen kan dat heiloos vier,80
 
't En zy in mijn bederf en schennis.81
 
O blinde ô breidelooze vrouw!
 
Hoe breng ick uw gemoedt tot kennis,83
 
Voor dat vergrijp, vol naberouw?84
85
Wat zwarigheden of'er naecken?85
 
Wat of die nare droom beduit?86
 
't En zy Godts Englen my bewaecken,
 
'k Raeck zonder schipbreuck hier niet uit.88
 
'k Was, docht my, in een schip getreden,
90
En stack van lant: een storm stack op,
 
Een kille schrick beving mijn leden,
 
En gaf de vrolijckheit de schop:92
 
Dan scheen my d'afgront te verslinden:
 
Dan zwichten wolcken voor den mast,94
95
Gesolt geslingert van de winden:95
 
De kiel raeckte op een zantplaet vast:
 
Daer zat ick eenzaem en verlaten,
 
En klaeghde vast mijn' noodt de zee:98
 
Maer klaght noch kermen moght hier baten:
100
De zee voelt niemants hartewee.
 
O hemel, zoo die norsse buien,
 
Waermede ick droomende overvoer,102
 
Al weder strijt en ramp beduien;
 
'k Beveel, ô stuurman, u het roer104
105
Van mijn gemoedt: ghy kunt my stuuren
 
Behouden aen een stille kust;
 
En of ghy 't onweêr lang liet duuren,107
 
Noch slaep ick in uw' schoot gerust.
 
Mijn Godt, mijn toevlught, uw geboden
110
Gaen my ter harte in dit geschil:110
 
U eere ick, maer geen valsche Goden,
 
Noch os, noch hont, noch krokodil,
 
Gelijck dees domme Egyptenaren:
 
Behoe mijn ziel in deze baren.114
VOESTER. STAETJOFFERS.
Voester:
115
Wie klopt hier aen de kamerdeur?
Staetjoffers:
 
Doe op, de Joffers staen 'er veur.116
Voester:
 
Och raeckt aen grendels noch aen sloten,
 
Ick koom u by.118
Staetjoffers:
 
Hoe, slaept mevrouw?
Voester:
 
Haer oogen, effen wat beschoten
120
Van vaeck, my, vol van angst en rouw,119-20
 
Vast houden waeckende, en verlegen.121
 
Zy heeft te nacht een koorts gekregen,122
 
En niet een oogenblick gerust.
 
De brant in 't beckeneel gestegen,124
125
Neemt af, maer is noch niet gebluscht.
Staetjoffers:
 
Wy quamen om het hair te poeren,126
 
Te krullen, en met goudt te snoeren,
 
En haer op 't cierelijckst te kleên.
Voester:
 
Verciert u zelfs, en gaet vry heen:129
130
z'Is niet gestelt om uit te komen.130
Staetjoffers:
 
En of dit qualijck wert genomen,131
 
Dat wy, haer latende in dien staet,132
 
Ons durven geven op de straet.133
Voester:
 
'k Blijf borgh, laet my alleen betyen:134
135
'k Weet u van opspraeck te bevryen,135
 
En ken haer luimen al te wel.
Staetjoffers:
 
Zoo durven wy, op uw bevel,137
 
't Gezicht van deze feest genieten?138
Voester:
 
Gaet heen, 'ten zal haer niet verdrieten.
Staetjoffers:
140
Och Isis loone u deze deught,140
 
O oude voester, die ons jeught141
 
Vergunt met andren te vergaren.142
Voester;
 
'k Bedanck als noch mijn jonge jaeren,143
 
Met lust en weelde doorgebroght,144
145
En gun u gaerne dezen toght.
 
De roozen blozen om te pluicken.146
 
Wie tijdt heeft moet haer tijdt gebruicken.
 
Ick draegh de joffren haet noch nijt.
 
Gaet henen, bezight uwen tijdt;149
150
Daer tranen lijckzang en gebeden
 
Zich mengelen met vrolijckheden.
REY VAN ENGELEN.
Zang:
 
Sluit voor Begeerte uw graegh gezicht;152
 
Zy loert, zy loert om in te vaeren.153
 
Sluit d'oogen, vensters van het licht,154
155
Indien ghy wilt uw hart bewaren:155
 
Want zoo Begeerte eens binnen sluipt,
 
Zy zal bederf en jammer baren,157
 
Dat eeuwigh smert, en eeuwigh druipt.158
 
De dingen zijn niet als zy schynen:
160
De worm zit binnen lecker ooft,
 
En levent kleur bedeckt venynen.161
 
Hy doolt zeer licht, die licht gelooft:
 
In paradyzen nestlen slangen:
 
De slangen hangen boven 't hooft,
165
Daer goude en blozende appels hangen:
 
Dies wacht uw vingers, wacht uw hant,
 
Noch vat de Doot niet met uw' tant.167
Tegenzang:
 
't Godtvruchtige geslacht van Seth168
 
Lijt schipbreuck op korale klippen,169
170
Op een albaste en streelend bedt;170
 
En strant op 't zachte strant der lippen,171
 
Die vleien kunnen, als weleer
 
Haer moeder, die met Adams slippen173
 
Den ganschen aertkloot ruckte om veêr.174
175
De voorgang in 't wellustigh Eden175
 
Wort nagevolght van tijdt tot tijdt:176
 
Men schept vermaeck in 't overtreden:
 
d'Oprechtigheit versmelt en slijt.178
 
De hemel, opgeweckt door 't sarren179
180
Van zulck een' opgehoopten spijt,180
 
Verheft tot boven aen de starren
 
Een zee, van geen geberght gestuit:182
 
Een zee wischt alle vlecken uit.183
Toezang:
 
Wat ziet men schoone naeckten zwemmen,184
185
En dryven op den weereltvloet.
 
Al 't water blust en temt dien gloet,186
 
Niet maghtigh om zich zelf te temmen.187
 
Of vrouwelusten veel beloven,188
 
Men ziet hoe dier die lusten staen;189
190
Men ziet de weerelt onder gaen;
 
En komt verbode lust noch boven?191

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs


Over dit hoofdstuk/artikel

lied