Het bosken en Het theatre

Venus spreect tot Cupido om sommighe oorsaken.

Het is wel waer dat ghy verscheyden laghen ¹

Hem hebt gheleyt, en v netten ghespreyt, ²

Maer ghy en hebt alst al wel is gheseyt, ³

Niet eerst ghemerct wat vrouwen hem behagen: ⁴

Weer een rycké of een edele van maghen, ⁵

Oft een die heur gheerne dickmael vermeyt ⁶

T alder feesten, oft die de digniteyt ⁷

Soekende is doer costelycke baghen: ⁸

Weer een seeghé, wysé ende ghestichte, ⁹

1 laghen: hinderlagen

2 hem: nl. de jongeman over wie Venus met Cupido spreekt; v: uw

3 alst al wel is gheseyt: als het alles goed is gezegd, alles wel beschouwd

4 ghemerct: nagegaan

5 weer.... of: óf... óf; een edele van maghen: een van edele afkomst

6 heur vermeyt: zich vermaakt

7 t alder feesten: op ieder feest; de digniteyt: haar waardigheid

8 costelycke baghen: kostbare kleinodiën

9 weer.... oft: zie aant. bij reg. 5; seeghe: zedige; ghestichte: gelovige

[p. 80]

10

Oft een wilt dier, oft woeste Venus nichte: ¹⁰

 

Oft een die is seer deuchdelyck van leuen.

 

^*Dees' ionghé man is van goeder nature,

 

En yeghelyck soect gheerne syn parture, ¹³

 

Dus moet ghy hem een syns ghelycke gheuen.

10 dier: (in deze tijd vaak voor) meisje; Venus nichte: bloedverwante van Venus (in ongunstige zin; vgl. Venus-dochter: lichtekooi)

* D.6.v^o

13 parture: evenbeeld.

Sonet. ^*

Een hiende reyn sach ick wit van colure ¹

In een groen bosch lustich in een valleye, ²

(Wandelen gaen int soetste vanden Meye) ³

Gheleghen fraey by een riuire pure,

Neffens een bosch seer doncker van verdure: ⁵

Des morghens vroech deur der sonnen beleye ⁶

Sach ick soo soet en fierkens het ghereye ⁷

Heurs schoons ghesichts, dat ic van dier ure ⁸

Heur volghen moet latende alle saken.

Niemant en roer my, sach ic staen gheschreuen, ¹⁰

Om heuren hals met fyne Diamanten

Int gout gheset. Ick wil gaey slaen en waken ¹²

Nam ick voor my, want yemant straf van leuen ¹³

Mocht dese leet aen doen in vremde canten. ¹⁴

* een (vrije) vertaling naar Sonnet 157 van Petrarca

1 hiende: hinde; colure: kleur

2 lustich: liefelijk (behoort bij bosch)

3 wandelen gaen: uit wandelen gegaan (slaat op ick in reg. 1)?

5 verdure: (blad)groen, loof

6 deur der sonnen beleye: door toedoen van de zon

7 fierkens: schoon; ghereye: (hier voor) sierlijkheid

8 heurs schoons ghesichts: van haar schone verschijning; van dier ure: van dat ogenblik af

10 niemant en roer (= beroere) my: dit is de tekst van het opschrift

12 gaey slaen: oplettend zijn

13 nam ick voor my: nam ik mij voor; straf van leuen: bars van aard

14 in vremde canten: in vreemde landstreken, in een haar onbekende omgeving.

Petrarca.

Vna candida cerua sopra l'herba

Verde m'apparue con duo corna d'oro

Fra due riuere à l'ombra d'un alloro

Leuando 'l sole à la stagion' acerba.

Era sua uista si dolce superba;

Ch'i lasciai per seguirla ogni lauoro;

Come l'auaro; che'n cercar thesoro

Con diletto l'affanno disacerba.

Nessun mi tocchi al bel collo d'intorno

Scritto hauea di diamanti, & di topati;

Libera farmi al mio Cesare parue:

Et era 'l sol gia uolto al mezzo giorno,

Gli occhi miei stanchi di mirar non sati;

Quand' io caddi ne l'acqua, & ella sparue.

(Vellutello, fol. 119 recto)

[p. 81]

Sonet.

Heur ooghen syn als twee schoon Esmerauden, ¹

Blinckende claer gheensins om te verlichten ²

Fraeykens gheset voor alle mans ghesichten, ³

In tweé peerlen de schoonste die bedauden ⁴

Aurora oyt alssy d'Oosten verlauden: ⁵

^*Schoonder dan gout syn die my dick beuichten, ⁶

Heur wynbraukens ende heur suyuer vlichten, ⁷

Soo schoon gheueruft dat sy my dick benauden: ⁸

Dan out yuoir syn witter heur schoon tanden,

Neerstich bewaert met twee coralen randen. ¹⁰

Dees' veruwen al, heur soo suyuer vertoonen

In heur aensicht, wel weerdich om te croonen, ^11-12

Dat sy my ghants van herten en van sinne

Verandert nou hebben deur heur reyn minne. ¹⁴

1 Esmerauden: smaragden (bedoeld worden de oogappels)

2 gheensins om te verlichten: zodanig dat zij niet nòg stralender kunnen worden gemaakt

3 voor alle mans ghesichten: voor het oog van alle mensen

4 in tweé peerlen: nl. het wit der ogen; bedauden: bedauwde (gedacht wordt aan de vochtigheid van het oog)

5 verlauden: lauw maakte, tot warmte (en leven) begon te brengen

* [D.7.r^o]

6 die my dick beuichten: zij (nl. de in reg. 7 genoemden), die mij vaak (het hart) bestormen

7 wynbraukens: wenkbrauwtjes; vlichten: vlechten

8 gheueruft: van kleur; dick: dikwijls

10 neerstich bewaert met: zorgvuldig beschermd door

11-12 dees veruwen al.... aensicht: al deze kleuren vertonen zich zo zuiver in haar gelaat

14 verandert: buiten mijzelf gebracht; heur reyn minne: zuivere liefde voor haar.

Ode.
[Voor versregels in bedoelde volgorde: aant.]^*

Inden April als Flora heur gaet spoeyen, ¹
Om lieffelyck het eertryck t'amallieren, ²
Met verscheyden bloemkens die sy doet groeyen,
Sprack ick aen, heur die my t'hert doet verteiren. ⁴

* een vrije bewerking naar Ronsards ode ‘A sa Maistresse’ (Odes I, 17)

1 Flora: godin van de bloemen en van het voorjaar; heur gaet spoeyen: zich gaat spoeden

2 t'amallieren: veelkleurig te maken

4 verteiren: verteren, wegkwijnen (van liefde)

Ronsard. A sa Maistresse. Ode XVII.
[Voor versregels in bedoelde volgorde: aant.]

Mignonne, allons voir si la rose
Qui ce matin auoit desclose
Sa robe de pourpre au Soleil,
A point perdu ceste vesprée
Les plis de sa robe pourprée,
Et son teint au vostre pareil.

[p. 82]

tekstkritische noten

Schoon lief laet ons (sprack ic) gaen sien die Roose
Die desen dach soo schoone stont ontloken. ⁶
Daer comendé stonden wy een goey poose ⁷
Soeckende waer sy nv mocht syn ghedoken. ⁸

Wy en vonden gheen roose, maer alleene
Saghen wy heur bladerkens al ontdaen daer ¹⁰
Ende berooft van heur schoon verwe reene
Die wy t'smorghens seer schoone saghen staen claer. ¹²

^*Ay lief sprack ick, is dit niet groote schade ¹³
Dat dees schoon bloeme aldus is af gheresen ¹⁴
Eer yemanden gheschiet sy de ghenade, ¹⁵
Te ghebruycken heuren reuck weert ghepresen. ¹⁶

Och iaet sprack sy, want het was een schoon bloeme. ¹⁷
Hier om schoon lief doet toch dat ick v rade,
En laet my toe dat ick met recht v noeme ¹⁹
Bermhertich, lief, in eeren vroech en spade. ²⁰

T is nv den tijt wilten toch nemen ware, ²¹
Ghy comt nv recht int beste van v leuen, ²²
Op dat met v oock niet alsoo en vare, ²³
Alst heeft ghedaen met dees bloeme voerschreuen. ²⁴

Las! voyez comme en peu d'espace,
Mignonne, elle a dessus la place
Las las ses beautez laissé cheoir!
O vrayment marastre Nature,
Puis qu'vne telle fleur ne dure
Que du matin iusques au soir!

Donc, si vous me croyez, mignonne,
Tandis que vostre âge fleuronne
En sa plus verte nouueauté,
Cueillez cueillez vostre ieunesse:
Comme à ceste fleur la vieillesse
Fera ternir vostre beauté.

(Laumonier, II, pag. 168)

5. ons (sprack ic) - T ons sprack ic 17. bloeme. - T bloeme, 20. Bermhertich, lief, - T Bermhertich lief

6 desen dach: (hier) vanmorgen

7 een goey poose: een hele tijd

8 mocht syn ghedoken: zich verborgen zou kunnen hebben

10 al: alle; ontdaen: afgevallen

12 claer: heerlijk (een stoplap)

* [D.7.v^o

13 groote schade: erg jammer

14 af gheresen: afgevallen

15 yemanden: aan iemand

16 ghebruycken: genieten; weert ghepresen: waardig om geprezen te worden (behoort bij reuck)

17 iaet: (ja het) ja

19 laet my toe.... noeme: gun het mij, dat ik u naar waarheid (d.w.z. naar de feitelijke toestand) mag noemen

20 bermhertich: nl. omdat gij medelijden met mijn liefde hebt en daaraan tegemoet komt; in eeren: (stoplap) in alle eerbaarheid

21 wilten toch nemen ware: wil hem toch waarnemen, wil er toch gebruik van maken

22 recht: juist

23 op dat met v niet en vare: opdat het met u niet ga

24 voerschreuen: bovengenoemd.

[p. 83]

Sonet. ^*

Waer wilt ghi loopen lief, waer wilt ghi toch al loopen?

Ghy vliet van my scoon lief eer ghy weet wat ick meyne.

Hoe wilt ghi my altyts deen pyn op dander hoopen? ³

Myn liefdé is schoon lief gestadich goet en reyne. ⁴

Waerom vliet ghy van my? waer wilt ghi toch al loopen?

Myn liefde touwaerts is gestadich goet en reyne, ⁶

Dies en wilt my niet meer d'een pyn op dander hoopen

Maer blyft staen lief, vertoeft en verstaet wat ick meyne. ⁸

V schoonheyt suyuer maecht en v goede manieren,

^*V wijsheyt, v verstant en v deucht goedertieren, ¹⁰

V oochskens scoon en claer, en v reyn eerbaer wesen

V suyuer blondich haer, v wynbraukens by desen, ¹²

Behaghen my soo wel, dat ick tot alle tyen,

By v wel wilde syn twaer in vreucht oft in lyen. ¹⁴

* hoewel geen rechtstreekse vertaling of bewerking daarvan, staat dit sonnet toch duidelijk onder de invloed van Ronsards ‘Dittes, maistresse, hé que vous ay-ie fait’ (Continuation des Amours, 11)

3 deen pyn op dander: de ene pijn op de andere

4 gestadich: trouw

6 touwaerts: jegens u

8 verstaet: hoor, luister

* [D.8.r^o]

10 goedertieren: edel

12 wynbraukens: wenkbrauwtjes

14 twaer: het ware, hetzij.

Epigramme.
[Voor versregels in bedoelde volgorde: aant.]

Hoe? meyndy lief dat ick v sou verlaten,
Om gelt oft goet, oft om de hooghe staten? ²
Neen ick voorwaer ick ben anders ghesint:
Want v liefde is soo vast in my gheprint, ⁴
Dat ick als knecht lieuer by v waer, schoone,
Dan sonder v te dragen (fier) een croone

2 de hooghe staten: de hoge ambten, waardigheden

4 gheprint: geprent, gedrukt

Ronsard.

Dittes, maistresse, hé que vous ay-ie fait!

Hé pourquoy las! m'estes vous si cruelle?

Ay-ie failly de vous estre fidelle,

Ay-ie enuers vous commis quelque forfait?

Dittes, maistresse, hé que vous ay-ie fait!

Hé, pourquoy las! m'estes vous si cruelle!

Ay-ie failly de vous estre fidelle,

Ay-ie enuers vous commis quelque forfait?

Certes nenny, car plustost que de faire

Chose qui deust, tant soit peu, vous desplaire,

I'aimerois mieux le trespas encourir.

Mais ie vois bien que vous bruslez d'enuie

De me tuer, faittes moy donc mourir

Puis qu'il vous plaist: car à vous est ma vie.

(Laumonier, VI, pag. 247)

[p. 84]

 

En Cepter oock ouer een ryck verheuen, ⁷

 

Soo wel behaecht my v ootmoedich leuen. ⁸

7 Cepter: scepter; verheuen: machtig

8 ootmoedich: zachtmoedig, vriendelijk.

Viereyn. ^*

O suyuer ieucht wien ick duysent reysen ¹
Hebbe gheseyt, ghy syt alleene lief, ²
Die my behaecht en die ick oyt verhief: ³
Sult ghy altyts van my achterwaerts deysen? ⁴

* viereyn: kwatrijn

1 suyuer ieucht: schone jonkvrouw; duysent reysen: duizend maal

2 syt: zijt het

3 oyt: altijd; verhief: prees, eerde

4 deysen: deinzen.

Een ander.

Een cusken soet, aen v mondeken reyne ¹
Verheughen doet, myn sinnekens ghemeyne: ²
O suyuer ieucht, schoon amoureuse vrouwe, ³
Myn hert verheucht, lief als ick v aenschouwe. ⁴

1 mondeken reyne: schone mondje

2 myn sinnekens ghemeyne: al mijn zinnen

3 suyuer ieucht: schone jonkvrouw

4 verheucht: verheugt zich.

^*Een ander.

O cusken soet soo onuerhuts ghestolen, ¹
Hoe hebt ghy nv myn siele ionck verfrayt, ²
Myn hert verheucht en mynen gheest ghepaeyt, ³
Die int wilt bosch van druck pleghen te dolen. ⁴

* [D.8.v^o]

1 onuerhuts: onverhoeds

2 verfrayt: verheugd

3 ghepaeyt: tot rust gebracht

4 druck: verdriet.

Een ander.

Alsser twee herten staen ghants in ghelycken last, ¹
Met reyn liefde beuaen in trouwen vast met luste, ²
Tot gheender tyt en was den weert wilcomer gast,
Want wat deene begheert dat is des anders ruste. ^3-4

1 staen in ghelycken last: hetzelfde in het hart hebben

2 beuaen: bevangen; in trouwen vast met luste: in vaste en vreugdige trouw

3-4 dan was nooit de huisheer een welkomer gast (= dan was nooit de huisheer bij thuiskomst meer welkom aan zijn vrouw), want wat de een verlangt, dat is de vreugde van de ander.

[p. 85]

^*Sonet. ^*

Ick sach myn Nimphe int suetste van den Iare ¹

In eenen beemt gheleghen aende sye

Van heuren hof, alleene als de vrye: ³

Neffens een gracht, waer af het water clare ⁴

Gheboort met lisch, cruyt en bloemen eenpare, ⁵

Lustigher scheen dan alle schilderye, ⁶

Noyt man en sach schoonder tappisserye, ⁷

Soo schoon was tvelt ghebloeyt veer ende nare: ⁸

Ghelyck Flora sadt sy daer op de bloemen, ⁹

Om heur schoonheyt machmense Venus noemen, ¹⁰

Om heur verstant Minerua wys van sinne,

Diana oock om heur reyn eerlyck wesen, ¹²

Bouen Iuno is sy weert t'syn ghepresen: ¹³

Tsynts desen tyt queelt myn siele om heur minne. ¹⁴

* E.j.r^o

* Vgl. Ronsards ‘Ie vy ma Nymphe entre cent darnoiselles’ (Amours I, 114)

1 Nimphe: (hier) geliefde

3 alleene als de vrye: alleen en blij

4 waer af: waarvan

5 eenpare: gelijkmatig, (hier dus:) overal

6 lustigher: liefelijker

7 tappisserye: tapijtwerk

8 was ghebloeyt: stond in bloei; veer ende nare: ver en nabij

9 Flora: godin van de bloemen

10 machmen: kan men

12 Diana: godin van (de jacht en) de kuisheid; eerlyck: eerbaar

13 Iuno: als gemalin van Jupiter de hoogste godin

14 tsynts: sedert; queelt om: smacht naar.

Liedeken.
[Voor versregels in bedoelde volgorde: aant.]

Cvpidos schichte ¹

Is my nu wel bekent,

Door tsuet ghesichte ³

Der schoonheyt excellent, ⁴

Van een maechdeken reene ⁵

Wys, minlyck en seer goet, ⁶

Die my nv dus alleene ⁷

Naer heur verlanghen doet.

1 schichte: pijl

3 tsuet ghesichte: het zoet aanschouwen

4 excellent: verheven

5 reene: schoon

6 minlyck: vriendelijk

7 dus: aldus

Ronsard.

Ie vy ma Nymphe entre cent damoiselles,

Comme vn Croissant par les menus flambeaux,

Et de ses yeux plus que les astres beaux

Faire obscurcir la beauté des plus belles.

Dedans son sein les Graces immortelles,

La Gaillardise, & les freres iumeaux

Alloient volant, comme petits oiseaux

Parmy le verd des branches plus nouuelles.

Le ciel rauy, qui si belle la voit,

Roses & liz & ghirlandes pleuuoit

Tout au rond d'elle, au milieu de la place:

Si qu'en despit de l'hyuer froidureux,

Par la vertu de ses yeux amoureux

Vn beau printemps s'engendra de sa face.

(Laumonier, I, pag. 53)

[p. 86]

tekstkritische noten

^*Heur schoon bruyn ooghen ⁹

Lieffelyck ende claer,

Doen my nv dooghen ¹¹

Pyne groot ende swaer:

Heur wancxkens net en pure,

Blosende als een granaet, ¹⁴

Maken my d'leuen sure,

Ia schier half desperaet.

Heur eerbaer wesen,

En heur manieren soet,

Weerdich ghepresen, ¹⁹

En diemen prysen moet:

En heur seer eerlyck leuen, ²¹

Al heur bedryuen vry, ²²

En heur deuchden verheuen,

Maken myn herte bly.

Weer ick int herte ²⁵

Blyschappe heb' oft pyn,

Weer vreucht oft smerte,

Sy sal de weertste syn: ²⁸

Ick salse oock al' myn leuen

Dienen wt ionsten puer, ³⁰

En heur gheensins begheuen ³¹

Om vreucht oft lyden suer.

God almachtich ^*

Die alle herten voet,

Weest toch ghedachtich

Dees' schoone vrouwe goet,

Wiltse voor schande wachten ³⁷

Nou en tot alder tyt,

Tis al in uwer machten, ³⁹

Die sonder eynde syt.

11. dooghen - T d'ooghen
Soo haest als myn ooghen. 12. duchten - T duchtan

* E.j.v^o

9 bruyn: donker

11 dooghen: lijden

14 granaet: granaatappel

19 weerdich ghepresen: waardig om geprezen te worden

21 eerlyck: eerbaar

22 bedryuen: doen en laten; vry: edel

25 weer.... oft: òf.... òf (ook in reg. 27)

28 de weertste: de liefste

30 wt ionsten puer: uit zuivere liefde

31 begheuen: in de steek laten

* E.ij.r^o

37 wachten: bewaren

39 al: alles.

Sonet.

Soo haest als myn ooghen heur schoon figure

Hebben ghesien soo suyuer ende reyne,

Merckende veel gratien (niet ghemeyne) ³

In dese maghet eerbaer, goet ende pure,

Werde ick ghetreft recht op die selue ure, ⁵

Van Cupidó, en na der minnen treyne, ⁶

Werde ick dienaer van dit maechdeken cleyne: ⁷

Wiens liefdé my dickweruen het sure

Doen prueuen heeft met suchten ende beuen: ⁹

En wederom is my deur heur ghegheuen ¹⁰

Blyschap' en vreucht, maer altyts onghedurich: ¹¹

Hope gheeft troost, maer duchten doet my pyne,

Ick hop' nochtans noch eens vertroost te syne,

Maer vast vinde ick my nv dicweruen treurich. ¹⁴

3 niet ghemeyne: ongewone, ongemene

5 ghetreft: getroffen; recht op die selue ure: precies op hetzelfde ogenblik

6 van: door; na der minnen treyne: volgens de gang van zaken bij de liefde

7 cleyne: fijn, schoon

9 prueuen: proeven

10 wederom: anderzijds

11 onghedurich: onbestendig, kortstondig

14 vast: zeer.

[p. 87]

^*Sonet. ^*

Isser iemant onder des hemels ronde

Die gheproeft heeft Cupidos tyrannie, ²

Dat ben ick wel, die met herten onblye ³

Ghequetst ben met een dootelycke wonde

Die hy my ghaf door d'ooghe van de blonde,

Stellende heur soo in de heerschappye ⁶

Ouer myn hert en sinnen t'allen tye,

Beruerende myn siele tot den gronde.

Nacht ende dach en doen ick niet dan claghen, ⁹

Suchten, kermen, ende myn herte cnaghen,

Biddende hem dat hy myn leuen eynde.

Maer laes hy neempt in myn smerte behaghen, ¹²

Want hoe ick hem roepe en smeeke by vlaghen,

Hy en vertroost my niet waer ick my weynde. ¹⁴

* E.ij.v^o

* Vgl. voor het octaaf: Baïfs ‘O Brinon, si quelcun a senty la rigueur’ (Amour de Francine I, 107), voor het sextet: Ronsards ‘Dame, depuis que la premiere fleche’ (Amours I, 47)

2 gheproeft: ondervonden

3 onblye: bedroefd

6 heur: nl. de blonde schone uit reg. 5

9 en doen ick niet: doe ik niets

12 laes: helaas

14 weynde: wend.

Sonet.
[Voor versregels in bedoelde volgorde: aant.]^*

En ist de liefde niet, wat ist dan dat my quelt?

En ist de liefdé ooc, wat mach de liefde wesen? ²

Is sy soet ende goet, hoe valt sy hert in desen? ³

Is sy quaet, hoe is dan soo suete heur ghewelt?

Brande ic met mynen danc, hoe ben ic dan ontstelt? ⁵

Ist teghen mynen danc, sal tsuchten my genesen?

* Vgl. Baïf: ‘Si ce n'est pas Amour, que sent donques mon coeur?’, dat weer vertaald is naar Petrarca, sonnet 102: ‘S'amor non è....’ (Baïf, Amour de Francine I, 22)

2 mach: kan

3 hert: hard, wreed

5 danc: wil (ook in reg. 6 en 9)

Baïf.

O Brinon, si quelcun a senty la rigueur

D'amour, celuy ie suis, & n'ay peu l'échaper:

Le cruel iusqu'au vif mon coeur a sceu fraper,

Dont encores la main i'en estan sus mon coeur.

En mon costé ie sen vne si grand' douleur,

Que i'en atten la mort, qui s'en vient me haper:

De l'estat où ie suis, nul ie ne puis tromper,

Qui verra mon maintien, mon parler, ma couleur.

(Marty-Laveaux, I, pag. 136)

Ronsard.

Ny nuit ne iour ie ne fay que songer,

Limer mon coeur, le mordre & le ronger,

Priant Amour qu'il me trenche la vie.

Mais luy qui rit du tourment qui me poind,

Plus ie l'appelle & plus ie le conuie,

Plus fait le sourd & ne me respond point.

(Laumonier, I, pag. 24)

Baïf.
[Voor versregels in bedoelde volgorde: aant.]

Si ce n'est pas Amour, que sent donques mon coeur?

Si c'est Amour aussi, pour dieu quelle chose est-ce?

S'elle est bonne, comment nous mét elle en detresse?

Si mauuaise, qui fait si douce sa rigueur?

Si i'ars de mon bon gré, dou me vient tout ce pleur?

Si maugré moy, que sert que ie pleure sans cesse?

[p. 88]

tekstkritische noten

O vreucht van pynen vol, pyne vol vreucht geresen

^*O droefheyt vol ioleyts! o blyschappé verfelt! ⁸

Leuende doot hoe moecht ghy teghen mynen danck ⁹

Dus velé ouer my? maer ben ick willens cranck, ¹⁰

My claghende tonrecht, de liefde ick tonrecht blame. ¹¹

Liefde goet ende quaet, my leet en aenghename, ¹²

Gheluck en ongheluck, suer en soet ick gheuule: ¹³

Ic suke vryicheyt, en om slauen ick wule. ¹⁴

En ist de liefde niet. 7. vreucht - T vreuch // vol, pyne - T vol pyne 14. slauen - T flauen
Noyt en is v minlyck wesen. 9. (sweer ick v op myn trouwe) - T sweer ick v op myn trouwe 12. mont - T mout

* E.iij.r^o

8 vol ioleyts: vol blijdschap; verfelt: wreed geworden

9 moecht ghy: vermoogt gij

10 dus velé: zoveel

11 dan laster ik, mij ten onrechte beklagende, ten onrechte de liefde

12 leet: onaangenaam

13 gheuule: gevoel

14 suke: zoek; om slauen ick wule: om slaaf te worden span ik mij in.

Sonet.

Noyt en is v minlyck wesen gheweken ¹

Wt myn verstant, maer sie altyts present ²

V wesen soet, v schoonheyt excellent, ³

V aenschyn claer, ende de soete treken ⁴

Vwer oochskens die machtich syn te breken

De strafficheyt van een hert dat ghewent ⁶

Tot quadé is, en in wreetheyt verblent, ⁷

Doende t'selfdé virighe tranen leken. ⁸

V suyuer haer (sweer ick v op myn trouwe) ⁹

Dunct my gemengt syn met draykens van gouwe. ¹⁰

V wynbraukens syn boochskens van Hebenen: ¹¹

Den mont corael, de borstkens van albaste,

De tanden van yuoir als de ghepaste, ¹³

Ermkens massyf, en wel ghemaecte schenen. ¹⁴

O mal plein de plaisir! o bien plein de tristesse!

O ioye douloureuse! o ioyeuse douleur!

O viue mort, comment peus-tu tant sur mon ame,

Si ie n'y consen point? mais si ie m'y consen,

Me plaignant à grand tort, à grand tort ie t'en blame.

Amour bon & mauuais, bon gré maugré, ie soufre:

Heureux & malheureux & bien & mal ie sen:

Ie me plain de seruir où moy mesme ie m'ouffre.

(Marty-Laveaux, I, pag. 102)

1 minlyck: vriendelijk

2 sie: (ik) zie

3 excellent: verheven

4 treken: listen

6 strafficheyt: barsheid; ghewent tot quadé: gekeerd naar het kwade

7 verblent: verblind

8 doende.... leken: dit (nl. het hart uit reg. 6) vurige tranen storten doende

9 op myn trouwe: op mijn woord van eer

10 draykens van gouwe: draadjes van goud

11 wynbraukens: wenkbrauwtjes; Hebenen: ebbenhout

13 als de ghepaste: zoals het behoort

14 ermkens massyf: (de) armen wèlgerond; wel ghemaecte schenen: fraai gevormde schenen, (hier wel voor) benen.

[p. 89]

^*Sonet. ^*

Wil iemant sien in een seer ionghé ieucht ¹

Alle schoonheyt, alle suyuerheyt reene,

Ootmoedicheyt, en hoefsheyt niet ghemeene, ³

Alle eerbaerheyt, wysheyt, verstant en deucht?

Wil iemant sien (compt te wyl ghyt sien meucht) ⁵

Twee ooghen claer, en een godheyt niet cleene? ⁶

De glorie oock van onsen tyt alleene? ⁷

Come besien die my 't herté verheucht: ⁸

Hoe Cupido byt en lacht sal hy leeren, ⁹

Hoe hy gheneest, en hoe hy ooc doorwont,

Dan sal hy heur siende segghen terstont

Gheluckich is, die een vat soo vol eeren,

Wysheyt, verstant en deucht, aenschouwen mach,

Maer salich hy, die heur noch trouwen mach. ¹⁴

* E.iij.v^o

* Vgl. Ronsards ‘Qui voudra, voir dedans vne ieunesse’ (Amours I, 63)

1 ieucht: jonkvrouw, meisje

3 ootmoedicheyt: vriendelijkheid; hoefsheyt niet ghemeene: ongemene wellevendheid

5 te wyl: terwijl

6 godheyt: goddelijkheid

7 alleene: (behoort bij glorie)

8 come: hij kome

9 byt en lacht: zowel kwetst als gunst betoont

14 noch: daarenboven.

Sonet.
[Voor versregels in bedoelde volgorde: aant.]

Soo langhe mynen gheest dees leden sal doen ruren ¹

(Sweere ic v suete lief) en sal nemmermeer vrouwe ²

Dan ghy, ouer myn ieucht (in des werelts landouwe) ³

Heerschappyé hebben, want myn liefde sal duren

Ghestadichlyck altyts, wat leet ick moet besuren.

V alleene (schoon lief) sal ick blyuen ghetrouwe,

Want veel lieuer wil ick v dienaer syn in trouwe,

Dan eens anders dienaer wat vreucht my mocht ghebeuren.

^*V schoonheyt is soo hooch in mynen gheest verheuen,

1 ruren: roeren, bewegen

2 nemmermeer: nooit

3 in des werelts landouwe: op aarde

* [E.4.r^o]

Ronsard.

Qui voudra voir dedans vne ieunesse

La beauté iointe auec la chasteté,

L'humble douceur, la graue maiesté,

Toutes vertus & toute gentillesse:

Qui voudra voir les yeux d'vne Deesse,

Et de nos ans la seule nouueauté,

De cette Dame oeillade la beauté,

Que le vulgaire appelle ma maistresse:

Il apprendra comme Amour rit & mord,

Comme il guarit, comme il donne la mort,

Puis il dira, Quelle estrange nouuelle!

Du ciel la terre empruntoit sa beauté,

La terre au ciel a maintenant osté

La beauté mesme, ayant chose si belle.

(Laumonier, I, pag. 31)

[p. 90]

10

En v liefde is soo vast in myn herte gheschreuen,

 

Dat noch den langen tyt, noch Atropos geruchten ¹¹

 

Niet keeren en sullen, ick en sal 't allen daghen ¹²

 

In myn herte geprint ende gheschildert draghen, ¹³

 

V ooghen, uwen mont, v lachen, v versuchten.

11 Atropos geruchten: de faam van Atropos, de Schikgodin die de levensdraad der mensen afsnijdt. Of staat hier geruchten onder invloed van het rijm voor gerichten, zodat de zin zou wezen ‘de beschikkingen van Atropos’?

12 niet keeren en sullen, ick en sal....: niet zullen beletten, dat ik zal....

13 geprint: gedrukt, afgebeeld.

Sonet.

V suet ghesichte en v seer eerlyck wesen ¹

Reyn suyuer maecht, so suyuer van aenschyne,

Doen lancx soo meer vermeerderen myn pyne: ³

Nochtans worden van my altyts ghepresen

V aenschyn claer, v bruyn oochskens by desen, ⁵

V blondich haer waer deuré ick ten fyne, ⁶

Hopende ben volcomen medecyne,

En soo deur v noch te worden ghenesen.

Versmaeyt ghy my, myn leuen sal haest eynden, ⁹

Deur pyne swaer in droefheyt onghemeten,

Maer seght my lief en sou v dit niet deeren,

Dat ghy alsoo myn schaduwe soudt seynden ¹²

Naer Lethes vloet om te blyuen vergheten? ¹³

God (hope ic) sal die wreetheyt van v weeren.

1 suet: zoet; eerlyck: eerbaar

3 lancx soo meer: hoe langer hoe meer

5 bruyn: donkere, glanzende; by desen: bovendien

6 ten fyne: uiteindelijk

9 versmaeyt: versmaadt; haest: spoedig

12 schaduwe: schim; seynden: zenden

13 Lethe: de rivier der vergetelheid in het dodenryk; te blyuen vergheten: definitief vergeten te worden.

Sonet.
[Voor versregels in bedoelde volgorde: aant.] ^*

Had ic tverstant so grof, so plomp en onbesneden ¹

Als vele die int velt spitten, grauen en spayen,

* Vgl. voor het eerste kwatrijn het sextet uit Ronsards ‘Petit barbet, que tu es bienheureux’ (Amours I, 78)

1 onbesneden: onbehouwen

Ronsard.

Ie voüdrois estre vn pitaut de village,

Sot, sans raison & sans entendement,

Ou fagoteur qui trauaille au bocage:

Ie n'aurois point en amour sentiment.

Le trop d'esprit me cause mon dommage,

Et mon mal vient de trop de iugement.

(Laumonier, I, pag. 38)

[p. 91]

tekstkritische noten

^*Oft waer ick als sy syn die als weerhanen drayen,

Soo en sou v schoonheyt, noch v verchierde leden, ⁴

O weerde suyuer maecht my niet houden tonvreden ⁵

Noch ic en sou altyts niet staen t'uwer genaeyen, ⁶

Maer sou nv hier nv daer vast myn ghenuchten maeyen, ⁷

Die ick ghisteren sach sou syn vergeten heden:

Bouen dese acht ic my nochtans gheluckich t'syne,

En bouen alle goet acht ick myn bitter pyne

Die ic om v reyn lief lyde nachten en daghen:

Want sonder liefde lief sou ick sonder ghenuchten

Leuen gelyck sy doen (al moet ic nv dick suchten) ¹³

Die na eere noch deucht, noch reyn liefdé en vraghen. ¹⁴

4. leden, - T leden. 5. niet - T met 12. ghenuchten - T gbenuchten O suet ghepeys. 7. weerwenken! - T weerwenken? 8. stryen! - T stryen?

* [E.4.v^o]

4 verchierde: fraaie

5 tonvreden: in onrust

6 staen t'uwer genaeyen: tot uw beschikking staan, geheel van uw wil afhankelijk zijn

7 vast: snel; ghenuchten: genoegens

13 dick: dikwijls

14 na: naar.

Sonnet.
[Voor versregels in bedoelde volgorde: aant.] ^*

O suet ghepeys, o sware fantasyen! ¹

O groote vreucht! die my comt deur t'gedencken

Van v minlyck wesen het welck my schenken ³

Can een eerlyck ende salich verblyen. ⁴

O droefheyt bly', ô ghenuchelyck lyen! ⁵

O ghesontheyt, ô daghelycx vercrenken! ⁶

O scherp verbot, ô lieffelyck weerwenken! ⁷

O suren peys, ô aldersoetste stryen! ⁸

T is my al vreucht, al goet ende bequame: ⁹

* Naar zijn vorm herinnert dit sonnet aan Petrarca's ‘O passi sparsi, ò pensier uaghi, & pronti’, dat zowel door Clement Marot, Louise Labé als Baïf werd vertaald. Daar slechts van Baïf invloed op Het Bosken vaststaat, wordt hier met diens sonnet ter vergelijking volstaan (Amour de Francine II, 44)

1 sware fantasyen: droeve mijmeringen

3 minlyck: vriendelijk

4 eerlyck: eerbaar

5 ghenuchelyck lyen: vreugdevol lijden

6 vercrenken: verzwakken

7 weerwenken: terugwenken

8 suren peys: onaangename vrede

9 al: alles; bequame: aangenaam

Baïf.

O pas en vain perduz! ô esperances vaines!

O trop puissant desir! ô par trop foible coeur!

O trop flatteuse amour! ô trop apre langueur!

O mes yeux, non plus yeux, mais de pleurs deux fontaines!

O soulas peu certains, tristesses trop certaines!

O pour si claire foy trop aueugle rigueur!

O graces, ô beautez, dont la belle vigueur

En vigueur entretient tousiours fraiches mes peines!

O souhets, ô soupirs, ô pensers, ô regrets!

O prez, campagnes, eaux, ô roches, ô forets!

O deesses, ô dieux de la terre & de l'onde!

O ciel, ô terre, ô mer! O Dieu qui luis le iour,

Deesse qui la nuit, Voyez vous autre amour

Qui face qu'en Amant tant de tristesse abonde?

(Marty-Laveaux, I, pag. 161)

[p. 92]

tekstkritische noten

^*T is my al lief, wilcome en aenghename,

Wat ick deur v liefde (reyn lief) ontfanghe: ¹¹

Tsy suer oft suet, alst v wel mach behaghen:

Maer nochtans is al myn vlieghen en iaghen,

Naer uwen troost, en naer v ick verlanghe.

13. vlieghen - T vlieghen
Ghy en syt my niet wreedt. 5. verachtich - T verachttch 10. noorden - T noroden 12. ontbeyt - T ontheyt
Ghelyck den dagheraat. 6.troosten: - T troosten. 18. valleye: - T valleye.

* [E.5.r^o]

11 v liefde: de liefde voor u.

Sonet.

Ghy en syt my niet wreedt, niet hert, noch ongenadich, ¹

Maer vriendelick sydy, beleeft en goedertieren: ²

Seer minlyck en seer goet, soet en seech van manieren: ³

Ghy en syt oock gheensins wilt, straf noch onghestadich: ⁴

Ghy en syt my ooc niet verachtich noch versmadich ⁵

En ic en sueck' ooc niet dan v deucht te verchieren ⁶

Waerom doet my dan nv v liefde dus crayeren? ⁷

Segget my toch scoon lief, en weest my toch beradich: ⁸

V eeré en v deucht, en v manierlyck wesen, ⁹

Gaen als den noorden wint d'oneerbaarheyt veriaghen.

En ic heb ooc altyts in dorperheyt mishaghen: ¹¹

Ontbeyt lief ic verstaet, ic sueck' de deucht gepresen ¹²

En die en is toch hier beneden niet te vinden,

So veelé als in v dees' doet my touweerts winden. ¹⁴

1 hert: hard

2 sydy: zijt gij; beleeft: vriendelijk

3 minlyck: vriendelijk; seech: zedig

4 wilt: bandeloos; straf: bars; onghestadich: wuft

5 ghy en syt.... versmadich: gij veracht mij ook niet noch versmaadt mij

6 sueck': zoek; verchieren: versieren, (hier) verheffen

7 v liefde: de liefde voor u; dus: aldus; crayeren: (klagend) roepen

8 beradich: behulpzaam

9 manierlyck: zedig, bescheiden

11 dorperheyt: onbetamelijkheid

12 ontbeyt: wacht eens; ic verstaet: ik begrijp het

14 so veele.... winden: in zo sterke mate als in u zij bewerkt dat ik mij tot u wend = in zo sterke mate als zij in u mij aantrekt (Of is tussen v en dees' een komma weggevallen?).

Liedeken. ^*

Ghelyck den dagheraet
Hem lustich openbaert ²

Des morghens inden oosten,

En compt vry onueruaert ⁴
Die tsnachts waren beswaert, ⁵

Deur syn claricheyt troosten:

Alsoo word mynen gheest
Oock verfraeyt aldermeest, ⁸

Deur v reyn minlyck wesen: ⁹

En v bruyn oochskens claer, ¹⁰
En v schoon blondich haer,

Cunnen myn pyn ghenesen.

Ghelyck den suyden wint
Die Flora seer bemint, ¹⁴

Int suetste vanden Meye

De bloemkens groeyen doet
Diemen siet ouervloet ¹⁷

In bosch, berch en valleye:

Alsoo can uwen sanck ^*
En v schoon aenschyn blanck

Myn swaricheyt verdryuen,

En doen my met iolyt ²²
In desen sueten tyt

V gratien beschryuen.

* [E.5.v^o]

2 hem: zich; lustich: schoon

4 vry onueruaert: zonder vrees

5 beswaert: bedroefd

8 verfraeyt: verheugd

9 minlyck: vriendelijk

10 bruyn: donker, glanzend

14 Flora: godin van de lente en van de bloemen

17 ouervloet: overvloedig

* [E.6.r^o]

22 iolyt: vreugde.

[p. 93]

Sonet. ^*

Hoe sou ick van v (lief) scheydende connen spreken

Dat druckich woort Adieu, oft God moet v bewaren ²

Ghemerct my het gepeys alleene can beswaren? ³

Voorwaer tsceyden van v doet myn tranen als beken

Seer oueruloedelyck ouer myn wanghen leken:

Nv god beware v lief alst dus met v moet varen, ⁶

Myn leuen, mynen troost, alder liefste der charen: ⁷

Adieu ghy die myn pyn cunt meerderen of breken

Adieu reyn suete lief: vaert wel schoone meestersse, ⁹

Die my dic suchten doet, en weerom meucht verheughen, ¹⁰

Ghy die ic dienen sal altyts na myn vermeugen. ¹¹

Bewaren moet v God, myn vreucht en bitter persse, ¹²

Die my dic branden doet en ooc dicmael doet vrisen ¹³

Leeft met my soo ghy wilt, ken sal gheen ander kiesen. ¹⁴

* Vgl. Ronsards madrigaal ‘Comment au departir adieu pourroy-ie dire’ (Amours II, 48)

2 druckich: droeve; moet: moge

3 ghemerct: aangezien; het gepeys alleene: de gedachte alleen al; beswaren: bedroeven

6 alst dus met v moet varen: als het zo met u moet gaan

7 alder liefste der charen: allerliefste vriendin

9 meestersse: geliefde

10 dic dikwijls; meucht: kunt

11 na myn vermeugen: zo goed ik kan

12 persse: kwelling

13 vrisen: bevriezen

14 ken: ick en = ik (+ ontkenning).

Ronsard.

Comment au departir adieu pourroy-ie dire,

Duquel le souuenir tant seulement me pâme?
Adieu ma chere vie, adieu ma seconde ame,
Adieu mon cher souci, pour qui seul ie souspire:

Adieu le bel obiet de mon plaisant martyre,

Adieu bel oeil diuin qui m'englace & m'enflame.
Adieu ma douce glace, adieu ma douce flame,
Adieu par qui ie vis & par qui ie respire:

Adieu belle humble hanneste & gentille maistresse,

Adieu les doux liens où vous m'avez tenu
Maintenant en trauail maintenant en liesse:
Il est temps de partir le iour en est venu.

Le besoin importun non le desir me presse.

Le desir ne sçauroit desloger de son lieu:
Le pied vous laisse bien, mais le coeur ne vous laisse.

Ie vous coniure ici par Amour nostre Dieu

De prendre ce pendant mon coeur: tenez maistresse,
Voy-le-là, baisez-moy, gardez-le, & puis adieu.

(Laumonier, I, pag. 157)

[p. 94]

^*S. Pierre Dentieres, Gentilhomme Tournisien, a Monsieur Vander Noot. ^*

Monsieur, quand i'apercois tant d'espris en la France ¹

Lesquels le blond Phebus a pour siens adopté ²

Estre en sçauoir pareils, ie suis en verité

Confus, ny pouuant voir aucune difference, ⁴

Ronsard par ses escrits se veut la preference

Du Bellay sy oppose, & Greuin d'vn costé ⁶

Chemine en mesme reng comme ayant merité

L'honneur d'auoir casse la teste à l'ignorance:

Mais quand è toy Monsieur, des Germains l'ornement, ⁹

Et le Belgique harpeur en vers liriquement, ¹⁰

Qui te secondera? certainement personne. ¹¹

Tu as tout le premier de Rome ramené,

Et Petrarque & Dantes tant heureusement né,

Illustrant richement ta langue Brabançonne.

* [E.6.v^o]

* S.: Seigneur; Pierre Dentieres: een Doorniks dichter, die Van der Noot blijkbaar in Londen had ontmoet; in de Poëticsche Werken van 1581 komt dit sonnet (met een kleine wijziging) eveneens voor en is het gedateerd: De Londres 1e 6. de May 1567 (vgl. Vermeylen, pag. 161) In de Franse versie van Het Theatre (fol. A. iij, r^o) is een lofdicht van hem opgenomen, in welks titel hij zich noemt ‘Sr. Pierre Dennetieres’. De Biographie Nationale de Belgique VI (1878) vermeldt hem niet, maar kent uit de 16de eeuw drie andere leden ‘de la famille si lettrée des d'Ennetières de Tournai dont l'histoire fasse mention’; Tournisien: de Tournay

1 espris: esprits

2 Phebus: Phebus Apollo, de god der dichtkunst

4 ny: n'y

6 sy: s'y; Greuin: Jacques Grevin (1538-1570), medicus en dichter uit de school van Ronsard; costé: côté

9 quand è: quant à; Germains: Germanen, (hier) Nederlanders

10 le Belgique harpeur: de Nederlandse harpenaar

11 qui te secondera: wie zal u evenaren.

Responce de l'Auteur, au precedent. ^*

Le Roy François premier a amené en France ¹

Le blond Phebus auecq' ses neuf pudiques soeurs, ²

Et maint gentil esprit des lettres amateurs,

Qui ont per leurs escrits acable l'ignorance, ⁴

Mais Dentieres tu dis que sous bonne cadance

Des Neuf' suis l'ornement des gens de bonnes meurs, ⁶

Et le Belgicq' harpeur, pour tous mes successeurs,

Disant que persus tous ie tiens la preferance. ⁸

Las, ie voy rondement pinsant ma douce lire ⁹

D'vn stil' pour nous noueau, qu'ay bien voulu elire, ¹⁰

Pour monstrer clerement & donner bon courage

A tous ceux de Brabànt qu'on peut en leur langage, ^12-13

Si bien tout ce qu'on veut escrire, & tant des fois

Qu'en Romain, qu'en Tuscan, qu'en Grecq ou qu'en François. ¹⁴

* [E.7.r^o]

1 le Roy François premier: Frans I, koning van Frankrijk van 1515-1547, was een vurig bewonderaar van kunst en letteren. Hij staat bekend als ‘Père et Restaurateur des lettres’

2 Phebus auecq' ses neuf pudiques soeurs: Phebus Apollo, de god der dichtkunst, met de negen Muzen

4 per: par

6 des Neuf': nl. van de negen Muzen; suis: je suis

8 persus: par-dessus

9 las: hélas; ie voy rondement: ik zie (de waarheid) duidelijk in

10 qu'ay: que j'ai

12-13 qu'on peut écrire en leur langage tout ce qu'on veut aussi bien et autant de fois....

14 Romain: Latijn; Tuscan: Italiaans.

Guillaume de Poetou, A l'Auteur. ^{* *}

Tes vertus Vander Noot, & Poëtiq' fureur

Qui scintille dans toy, & qui honneur t'apporte

Et le bening vouloir qu'aux bons esprits tu porte,

* [E.7.v^o]

* Dit sonnet is overgenomen uit De Poëtou's bundel Suite du Labeur en Liesse (zie Bijlage I)

[p. 95]

 

Ioint à ta probité, & bramée valeur, ⁴

5

Te promettre me point de sincere & vray ceur, ⁵

 

Que (tant que la mienne ame imbecille & peu forte

 

Sera de mes cinq sens ta nourrissiere acorte, ⁷

 

Per le vouloir de cil qui en est Redempteur) ⁸

 

Libre, i'animeray d'abile main & preste ⁹

10

Le gentil naturel qui ferme en toy s'arreste, ¹⁰

 

A mes chants immortels, & Lut Betunien: ¹¹

 

Dont pour te faire voir quand ma promesse est bonne, ¹²

 

Genereus Vander Noot, pour arre ie te donne ¹³

 

Ce liure ourdy desous le ciel Antuerpien. ¹⁴

4 bramée: alom verkondigd, befaamd

5 te promettre me point: prikkelt mij u te beloven

7 ta nourrissiere acorte: uw vriendelijke voedster (‘uw’, door de invloed die van Van der Noot uitgaat; of is ta wellicht een drukfout voor la?)

8 per: par; de cil qui en est Redempteur: van Hem, die er de Verlosser van is, nl. Christus

9 i'animeray.... a: zal ik aanzetten .... tot

10 le gentil.... s'arreste: de bevallige natuurlijke aanleg, die stevig in u rust (mijn aanleg, die door u tot ontwikkeling is gebracht)

11 Lut Betunien: Bethunooise luit (De Poëtou kwam uit Béthune, ten N.W. van Atrecht)

12 quand: quant, hoezeer

13 pour arre: als waarborg

14 ce liure: nl. de Suite du Labeur en Liesse; ourdy: ontworpen.

^*Responce de l'Auteur, Audit Guillaume de Poetou. ^*

Ton stil mellifluent, ô gentil Betunois, ¹

Marié doctement au luct que doux tu sonne,

Ourdissant ce Sonet françement m'eguillonne, ³

Et me pousse & me point proferer d'haute vois ⁴

Que le doct Coriphée, & cigne Vandomois, ⁵

(Des fortunés esprits Delphienne couronne) ⁶

N'a en tous ces pays qui mieux esmerillonne, ⁷

Et anime ses traits, fors toy, l'honneur d'Artois. ⁸

Ta liesse en labeur me sert de tesmoignage, ⁹

Labeur qui me pregonne & nomme d'haut courage, ¹⁰

Des Pegasins esprits Mecoene & vray fauteur: ¹¹

Or per ce Sonet mien ie te rends le semblable,

Comme du Clarien Chantre & ministre stable, ¹³

Et de ses chastes Soeurs vassal & seruiteur. ¹⁴

* E.8.r^o

* Ook dit antwoord-sonnet is overgenomen uit de Suite du Labeur en Liesse van De Poëtou

1 mellifluent: (honing-)zoetvloeiend; Betunois: zie aant. bij reg. 11 van het vorige sonnet

3 ourdissant: ontwerpend, samenstellend; m'eguillonne: m'aiguillonne

4 me point: prikkelt me

5 cigne Vandomois: de zwaan uit Vendôme, nl. Ronsard, die in 1524 in de nabijheid van die stad geboren was

6 des fortunes.... couronne: de lauwerkrans (= de grootste dichter) van de begenadigde geesten

7 esmerillonne: schittert

8 fors: behalve; l'honneur d'Artois: Béthune ligt in Artois

9 Liesse en labeur: toespeling op de zinspreuk van De Poëtou en op de titel van diens bundel

10 pregonne: (voor préconne? van Lat. praeco = heraut?) uitroept tot(?)

11 des Pegasins esprits Mecoene: beschermer der dichterlijke geesten; fauteur: (Lat. fautor) begunstiger

13 Clarien: Apollo, zo genoemd naar het aan hem gewijde Claros bij Colophon; Chantre: zanger

14 ses chastes Soeurs: nl. de Muzen.

Replique dudit G.D. Poetou, Audit Seigneur I. Vander Noot. ^{* *}

Deux, trois, & quatre fois heureux ie me veus dire,

Vander Noot que i' honnore & tiens pour mon Seigneur,

D'entendre, oyant les tons de ta lirique ardeur, ³

Que mon lut Betunois tu cheris & admire,

Voulut dieu qu'il fut tel comme de hautain dire ⁵

Tu soustiens, que Ronsard des nuef soeurs conducteur, ⁶

N'a en tous ces pays semblable à moy pour l' heur

Qui mieux scait son archet adaptér à sa lire:

Plustost certes pourroy du ciel les feus conter, ⁹

* [E.8.v^o]

* Overgenomen uit De Poëtou's bundel Suite du Labeur en Liesse (zie Bijlage I)

3 oyant: horende

5 voulut dieu: gave God; de hautain dire: met verheven woorden

6 des nuef soeurs conducteur: geleider der negen Muzen

9 pourroy: je pourrais

[p. 96]

10

Qu'es rares & saints pas de Ronsard incister, ¹⁰

 

Ne fut que comme toy i'euse trouué la sente: ¹¹

 

Luy comme Pere il est des Poëtes François, ¹²

 

Tout ainsi Vander Noot des bien-chantans d'Artois,

 

De Flandre & de Brabant tu es le Prince & l'ente. ¹⁴

10 qu'es rares.... incister: dan in de ongemene en heilige voetstappen van Ronsard treden (incister voor: insister, Lat. insistere, zoals SdL ook inderdaad heeft)

11 la sente: het pad

12 luy comme Pere il est des...: comme il est, lui, le père des....

14 l'ente: de ent, (dus:) het begin.

^*Autre Sonet dudit Poetou, Au Poete son Moecene, en luy dediant vn Liure. ^*

Pvis que ce mien labeur, qu'humble & deuot ie liure,

(Vander Noot, serf des Neuf) aux pieds de ton renom: ²

Triumphant porte en teste, & au millieu ton nom,

Ne conuient il aussi qu'il soit au fin du liure?

Vrayment il y sera: car si quelqu'vn luy liure

Parolles sans saueur, sans sel, huyle & rayson,

Ayant dans trois hauts forts hardie guernison,

Magnanimé voudra son aduersaire ensuiure,

Si lors forcé il est quelque argument dresser

Pour courageusement son ennemy presser,

Le vaincre & confuter d'acuite gaillarde,

Ie croy, ó Vander Noot, fauteur des bons esprits,

Qu'à mes labeurs seras dans liesse confits,

Aduangarde, bataille, & preuse ariergarde. ^7-14

* F.j.r^o

* Overgenomen uit De Poëtou's bundel Suite du Labeur en Liesse, welke, zoals uit Bijlage I blijkt, aan het begin, in het midden en aan het einde een lofsonnet op Van der Noot bevatte Titel. vn Liure: nl. de zo juist genoemde bundel

2 serf des Neuf: lijfeigene der negen (Muzen)

7-14 Ayant dans.... preuse ariergarde: dan zal dit (nl. het boek), dat een dappere bezetting heeft in drie trotse forten (nl. de sonnetten op Van der Noot, aan wiens naam zij glans en autoriteit ontlenen), met edele moed zijn tegenstander willen tegemoet treden (lett.: volgen), - als het zich dan gedwongen ziet enig bewijs te leveren om moedig zijn vijand in het nauw te drijven, hem te overwinnen en met kloeke scherpzinnigheid te weerleggen, dan zult gij, o Van der Noot, begunstiger der edele geesten, voor mijn in vreugde samengestelde arbeid (zinspeling op De Poëtou's zinspreuk ‘En Labeur Liesse’) naar mijn vaste overtuiging voorhoede, slagorde en dappere achterhoede zijn (d.w.z. dan zal de autoriteit van uw naam mijn voornaamste wapen zijn).

Een hiende reyn. 10. roer my, - T roer my 13. leuen - T leueu

Hoe? meyndy lief. 6. croone - T croone.

Soo langhe mynen gheest. 2. (sweere ic v suete lief) - T sweere ic v suete lief 3. werelts - T werelt

Hoe sou ick..... 1. (lief) - T lief 7. myn leuen, mynen troost, - T myn leuen mynen troost, 8. meerderen - T meederen

S. Pierre Dentieres. Titel. Pierre - T Pierrc
Guillaume de Poetu. Titel. A l'Auteur - T Al, Auteur

Guillaume de Poetou. 14. Antuerpien. - T Antuerpien,
Responce. 8. Artois. - T Artois 10. qui me - T que me

Replique. 12. François, [naar SdL] - T François.
Autre Sonet. 4. du liure? [naar SdL] - T du liure, 7. guernison [naar SdL] - T guerison