Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Thys, Thysius Anthony]

THYS, Thysius (Anthony), geb. te Antwerpen 9 Aug. 1565, gest. te Leiden 7 Nov. 1640. Zoon van Christoffel Thijs en Martha Gilles, genoot hij onderwijs te Lier, te Dendermonde en tenslotte onder rector Vulcanius te Antwerpen. Hij kwam met dezen 1580 naar Leiden en studeerde er eenigen tijd letteren, wiskunde en theologie, (niet in het Alb. Ac. ingeschreven) o.a. onder den ijverig calvinistischen Daneau, bij wiens rumoerig vertrek in 1582 hij naar Neustadt, vervolgens naar Frankenthal, eindelijk naar Genève ging, om er onder Beza, Causabon e.a. te studeeren. Vervolgens bezocht hij ook de hoogescholen te Lausanne, Bern, Zürich, Basel en Straatsburg, eindelijk die te Heidelberg, van waar hij in 1589 naar Oxford en Cambridge ging. In Augustus 1590 van zijn studiereizen terug te Leiden, nam hij een beroep naar Haarlem niet of voor zeer korten tijd aan maar reisde, ter gelegenheid van den dood zijns 1585 uit Antwerpen geweken vaders te Frankfort a.d. Oder, daarheen en bezocht vervolgens Pruisen, Polen, Saksen en de Oostzeesteden om zich eerst te Stade, daarna te Embden bij de uitgeweken vlaamsche en waalsche gemeenten praktisch voor het predikambt te bekwamen. Met den beroemden embdenaar Menso Alting kwam hij 1594 naar Groningen en werd spoedig daarna op aanwijzing van den amsterdamschen

[p. 924]

predikant Plancius predikant te Emden, nadat hij korten tijd te Amsterdam het predikambt had waargenomen.

Van hier ondernam hij in 1595/6 een reis naar Frankrijk, waar hij te Saumur, Montpellier en Toulouse in hugenootsche omgeving leefde en deelnam aan tal van theologische twisten en besprekingen. Te Leiden terug, werd hij in 1601 hoogleeraar in de theologie te Harderwijk; hij hield er 16 Aug. zijne inaugureele rede en bleef er 18 jaar, gematigd voorstander van de denkbeelden van zijn leidschen vriend Gomarus maar aanvankelijk ook jegens Arminius welgezind, eindelijk lid der reeds 1613 door hem aanbevolen Dordtsche Synode en, als goed hebraïcus, plaatsvervangend medewerker aan de vertaling van het O.T., waaraan hij zich echter, toen hij in 1631 als werkelijk medewerker had moeten optreden, op grond van zijn leeftijd onttrok. Bij de reorganisatie van de theologische faculteit der leidsche hoogeschool in 1619 werd hij, nog steeds gematigd contra-remonstrant, als geleerd kenner van het hebreeuwsch, hoogleeraar in de theologie aldaar, welk ambt hij na er 6 Dec. honoris causa doctor in de theologie geworden te zijn, 10 Dec. 1619 aanvaardde en tot zijn dood met groote onderscheiding bekleedde, steeds in gematigden en verzoenenden zin werkzaam; hij had door zijn persoonlijkheid grooten invloed in den Senaat o.a. in de zaak der oprichting van het concurreerende Athenaeum te Amsterdam. Hij was gehuwd met Johanna de Raet en had bij haar een gelijknamigen zoon, die volgt, en een jongeren, François, advocaat te Leiden. Hij schreef Anglicana scripta de praedestinatione (Amst. 1613); Leere ende order der Nederlandsche soo Duytsche als Waalsche Ghereformeerden kercken in een ligchaam vervat (Amst. 1619); Betydenisse der Geref. Nederl. Kercke (uitg. Colonius, Zierikzee, 1617); Paraenesis seu Oratio de Sacra Theologia (L.B. 1620) en werkte mede aan de Responsio in Remonstrantiam (L.B. 1617) en de Synopsis purioris Theologiae (L.B. 1625).

Vgl. over hem: Trigland, Oratio funebris (L.B. 1641); Molhuysen, Bronnen Leidsche Univ. II, passim; Eekhof, De theol. facull. te Leiden, 1921, passim.

Blok