Het schilder-boeck

T'leven van Domenico Beccafurni, Schilder van Siena.

De selve gave der Natueren, die voor henen in Giotto, Andreas dal Castagno, en meer ander, is geweest, is oock eyndelinge ghesien geworden in Domenico Beccafurni, Schilder van Siena: die in zijn jeught hoedede eenighe Schapen zijns Vaders Pacio, Arbeyder oft Bouwer van eenen Borger van Siena, geheeten Laurens Beccafurni: welcken Laurens desen jonghen Her-

der siende, met eenen scherpen stock wat teyckenen in het effen zant, neffens een cleen rivierken, daer hy zijn beesten hoedde, begeerde hem aen zijnen Vader, en nam hem mede tot eenen Iongen. Laurens liet den Iongen veel zijnen tijt besteden (als t'huyswerck gedaen was) in den winckel van een slecht Schilder zijnen ghebuer, daer hy teyckende naer ander goede Meesters teyckeninghen, die desen Schilder by hem tot zijn behulp hadde. Men sagh wel haest, dat Domenico (die eerst Meccherino hiet) een goet Meester te worden hadde. Doe is binnen Siena gecomen Pieter Perugino, doe ter tijdt een vermaert Schilder: Desen maecte daer twee Tafelen, welcke Domenico seer wel bevallende, conterfeytte en practiseerder so vlijtigh nae, dat hy heel die maniere aengenomen heeft. Hier nae doe seer gheruchtich waren de dingen van Michael Agnolo, en Raphaels te Room, is Domenico, met verlof van Laurens zijn Meester, wiens gheslachts naem hy vercregen hadde, daer henen ghetrocken, door yverighen lust om leeren, en voeghde hem te Room by eenen Schilder in den cost, met welcken hy veel dingen wrocht, en ondertusschen na Michael Angelo, Raphael, en ander fraey Schilders wercken studeerde, oock nae d'Antijcken, so dat niet lang aen en liep, hy en wert een cloeck Teyckenaer, overvloedigh Inventeur, en goet Coloreerder. Doe hy hoorde, dat tot Siena was comen Ioan Antonio van Verzelli, een jongh Schilder die ervaren was, quam hy weder teSiena, en voeghder hem by, studerende op naeckten en Anatomie: maeckten daer na veel dinghen malcander tot trots, daer Ioan Antonio eerst, en nae Domenico d'overhandt behiel: want de Const-verstandige saghen zijn dingen met beter fundament en verstant gedaen, als de dingen van Ioan Antonio: oock was hy om zijn deuchtsaemheyt meer bemint als Ioan Antonio: den welcken ongheschickt en slordich wesende, eenen leelijcken naem gecreegh, hoewel hem sommighe (die sulcke lichtveerdige in grootachtinge hebben) seer presen: want hy hiel in huys groot beslach van alderley ghedierten, Papegaeyen, Apen, en alle vreemt ghedrocht: oock een Rave, die zijn sprake natuerlijck na bootste, alsser yemandt quam cloppen, en antwoorde gaf: oock alsser eenigh Edelman, oft yemandt in huys quam, daer waren al dees Dieren ghewent het bootsichste spel om en om de lieden, en sulck gesangh te maken, dat het te wonderlijcke sot om sien en hooren was, soo dat zijn huys scheen te wesen de Arcke van Noe. Daerenboven hadde hy Knechten en Peerden, en altijts eenigh Barbarisch Peerdt, tot om prijs te loopen, gelijck in Italien somtijts geschiet, dat het te verwonderen was, hoe hy dit al conde becostighen t'onderhouden. Om al dit beslach (niet teghenstaende al zijn mallicheyt) worde hy, wanneer hy yet aensienlijcx maeckte, te meer gheacht van t'gemeen volck, en den Adel hieldt hem voor een uytnemende Meester, onder welcke hy veel Conterfeytsels dede. Nu wederkeerende tot Domenico, hy maecte tot Siena veel wercken, die daer noch gesien mogen wesen: onder ander, een Tafel van Lucifers val, daer hy maecte veel naeckten uyt den Hemel reghenende: hier waren veel schoon naeckten en vercortinghen te wege ghebracht. Dees Tafel, doch onvolmaeckt blijvende, en werdt niet ghestelt daerse toe gheeygent was, want sy docht Domenico te confuys: en maeckte een ander, die ten Carmelijten staet. In dese is boven Godt met den Enghelen in de wolcken: in't midden der Tafel is S. Michiel, die gewapent vliegende, toont Lucifer in den centrum oft afgront der aerden te hebben gheworpen. Daer sietmen een vyerige Meyr, waer in vallen bran-

dende rootsen en mueren: oock Enghelen en naeckte Sielen, in dat Meyr liggende, worden gepijnight: daer is wel waergenomen dat schitteren des vyers in die duysternisse, en wort seer gepresen. Hy dede noch verscheyden Salen en Cameren in fresco, daer hy verscheyden historien en sinnekens te wege bracht, bysonder in't Stadthuys, daer veel schoon Beelden zijn, en Romeynsche historien, van eenige die voor t'ghemeen welvaren gheleden hebben, en de Wetten jalourselijck onderhouden hebben. Hy maecte noch om een Triumphe tot des Keysers incomst te Siena, een Peerdt van papier binnen hol, van acht ellen hoogh, springende met de voorbeenen in de locht, daer op s'Keysers beeldt, en onder dry, beteyckenende dry Lantschappen van den Keyser overwonnen. Dit worde op de Marckt te Siena ghestelt, doe den Keyser van Thunis comende daer passeerde. Hier van werdt Domenico seer vermaert, en ghepresen: Des den Prince Doria daer met zijn Majesteyt ghecomen, Domenico versocht te comen voor hem wercken te Genua in zijn Paleys, daer Pierijn del Vaga en ander hadden ghewrocht: maer t'was hem doe onghelegen, om dat hy hadde te voleynden het plaveytsel van den Dom te Siena van Marberen, gelijck op een Ga naar voetnoot* nieu inventie hadde begonnen een Schilder van Siena, geheeten Duccio, daer men weynich van weet te vertellen, wie zijn Ouders waren, en waer oft wanneer hy gestorven is: doch is groote vermaertheyt weerdigh, om so bysonder inventie, als desen vloer te Siena is, van wit en swart, gewrocht met groote stucken steens, waer van d'ommetrecken zijn groefkens oft streken gevult met swart van pick, of dergelijcke: dan dit vintmen, dat Duccio leefde A^o. 1356. aen eenigh werck van hem, van sulcken Datum. Dus heeft Domenicus dit heerlijck wijdt vermaert werck by de handt genomen, en alenskens ghevordert, met grooter Const en goeden gelucke, een groot deel. Ontrent t'hoogh Altaer Ga naar voetnoot* maeckte hy een frijse van viercante Historien: Eerst Adam en Eva uyt den Lusthof verjaeght: Cain en Abels Offerhande, en Melchisedech, en voor den Altaer een groot stuck van Abrahams Offerhande. Rondtom dit is een frijse van halve Beelden, die alderhande Dieren geleyden, als tot der Offerhande. Als men de trappen af gecomen is, vintmen noch een ander groote viercante Historie, van daer Moyses op den bergh Sinai de Wet ontfangt, en beneden daer men om t'gulden Calf danst, en Moyses de Tafelen breeckt. Voorts dweers in de Kercke teghen over den Preeckstoel, is een groot viercant, daer Moyses t'water uyt den steen doet comen, en t'volck Israels op verscheyden actituden drinckt, en beesten te drencken brengen. Onder ander seer aerdige dingen, isser een Kindt, dat eenen Hondt met t'hooft in't water wil steken om te doen drincken, den welcken genoech schijnt te hebben, t'hooft te schudden en wech te trecken. Dit is van al d'ander stucken, die uytnemende zijn, noch het alderbeste. Noch onder den Thoren oft Cupola, is d'Historie van d'Offerhande van Elias van hem ghedaen. Hier naer is hy oock te Genua getrocken, daer hy weynich goets dede, van gelijck te Pisa: want hem docht, dat hy buyten zijn ghewoon locht niet besonders conde doen: des hy niet meer elder wercken wilde als tot Siena, daer hy zijn Huys en buyten zijnen Wijngaert, en vermaken hadde. Hy maeckte noch eenige Tafelen van Eyverwe, seggende, dat gedueriger werck te wesen als Olyverwe, dat de wercken van Lucas van Cortona, van Pollaivoli, en anderen van Olyverwe, meer waren vergaen, als de dinghen, die van Eyverwe waren ghedaen van Broer Ioan, Broer Philips, Benozzo, en ander,

die al voor dese ander zijn gheweest. De tronien, die Domenico maeckte, waren seer wel gestelt, en goet van teyckeninge, maer daer en was so geen groote Ga naar voetnoot* gracelijckheyt in, welcke gracelijckheyt in onse Const, is een bysonder treffelijck goet deel: want door vriendelijcke schoon tronien, menichs werck bevrijdt heeft geweest van gemeenen laster. Ten lesten nam Domenico voor, van Coper te gieten, en maeckte op ses Colomnen ses Engelen, weynich minder als t'leven: dese staen in de Dom-kercke by t'hoogh Altaer. Hier van grooten lof hebbende, soude noch hebben ghemaeckt twaelf Apostelen, hadde hy den tijdt ghehadt om leven: dan de doot heeft het belet. Hy wesende seer inventijf, oft versierigh van gheest, sneedt in hout om drucken van wit en swart, en op coper met t'graef-ijser verscheyden dingen, en oock gebeten dingen, seer bootsige historikens van d.'Alchemia, daer Iuppiter, en ander Goden, Mercurium willen congeleren, en legghen hem ghebonden in't forneys oft smilt-kroes, daer Pluto en Vulcanus t'vyer stoken, en meynen dat Mercurius sal blijven, maer hy vlieght henen, in roock verdwijnende. Hy starf t'zijnen 65. Iaer, A^o. 1549. en werdt in den Dom heerlijck begraven.