basisgegevens
gestandaardiseerde naam kamer:
De Transfiguratie
spelwijze in bron(nen):
'de Rethorycke binnen de stad van Hulst, dienende Gods waerlichste Transfiguratie voor onsen patroon, met mijnen heere Sinte Gummaer’ (1483)
varianten:
'De Rethorycke binnen de stad van Hulst, dienende Gods waerlichste Transfiguratie voor onsen patroon, met mijnen heere Sinte Gummaer’ (1483); 'prince ende ghuldebroeders van de Heylighe Transfiguratie' (1585); 'retoricken van de H. Transfiguratie' (1614)
zinspreuk:
gebruikte code:
HUL2
patroonheilige:
H. Transfiguratie en H. Gummarus (1483)
vroegste bronvermelding:
1478
gedoopt:
geografisch-politieke situering van de kamer
plaats:
Hulst
(stad/dorp/vrijheid):
Stad
district:
Kasselrij Vier Ambachten
gewest:
Vlaanderen
korte geschiedenis
In 1478 voerden de 'jonghen ghesellen van der Retoryke' een spel van de Drie Koningen op op de Dertiendag. Er is dan sprake van de 'ghesellen van den houden Retorike' en de 'ghesellen van der jongher Retorike' of 'jonghen ghesellen van der Retorike'. De laatsten hadden de H. Gummarus als patroon. Vanaf 1481 wordt ook de H. Transfiguratie als patroonheilige genoemd. Wellicht is deze kamer dan nog als enige actief in Hulst. De kamer nam deel aan het landjuweel in Leuven in 1478. In 1483 organiseerde ze zelf een wedstrijd, als pendant van een schutterswedstrijd. De kamer nam ook deel aan het landjuweel in Antwerpen in 1496. De kamer kreeg een uitnodiging voor de wedstrijd in Gent in 1539, maar nam niet deel.
In 1564 organiseerde de kamer een wedstrijd waarop de kamers van Vlaanderen en Brabant uitgenodigd werden en waaraan De Goudbloem uit Antwerpen deelnam. De kamer bleef actief tijdens de bezetting door de Gentse calvinisten (vanaf 1578). In 1583 werd de stad door Parma heroverd. In 1585 bestond de kamer nog, maar na de inname van de stad door prins Maurits in 1591 werd beslist de kamer geen subsidies of presentwijnen meer toe te kennen. In 1596 werd de stad opnieuw door de Spanjaarden ingenomen. In 1614 kreeg de kamer opnieuw een subsidie. De laatste aantekening over de kamer is te vinden in de stadsrekening van 1618-1619.
In 1645 kwam Hulst definitief in handen van de Staten-Generaal. Jacob van Lansberghe wees er in zijn geschiedenis van Hulst op dat de kamer toen (1687) niet meer bestond, maar dat een intern berijmd reglement uit 1621 bewaard gebleven was.
documenten
reglementen:
ledenlijsten:
rekeningen:
inventarissen:
processtukken:
rekwesten:
rentetitels:
correspondentie:
literaire productie:
historische nota's:
andere nota's:
- Kaart voor een rederijkerswedstrijd in Hulst in oktober 1483, uitgeschreven door De Transfiguratie (7 september 1483): origineel verloren (bevond zich vorige eeuw in het Rijksarchief te Gent): editie: 1. Willems 1840 (a); 2. Brand 1961, 114-19 (naar Willems).
verantwoording
broncitaten:
Gemeentearchief Hulst, SA nr. 103, stadsrekeningen Hulst 1477-1478, n.g.:
'Item betaelt den jonghen ghesellen van der Retoryke dat hemlyeden toe gheleyt was in hulpen tharen costen waert van den spele dat zij spelden up den Dertiendach van den Drie Coninghen, bij scepenen 2 s.gr.'
Gemeentearchief Hulst, SA nr. 104, stadsrekeningen Hulst 1478-1479, 42v:
'Item ghepresenteert up den tweeden paesdach den ghesellen van den houden Retorike die doen speelden, also sij jaerlixs pleghen te doene 2 port kannen Rijnsch wijns te 12 d. elke kanne. Comt 2 s.gr.
Item ten zelven daghe ghepresenteert den jonghen ghesellen van der Retorike die ooc huut ghenouchten speelden 2 kannen Rijnsch wijns. Comt 2 s.gr.'
45r 'Item ten zelven 25en daghe ghepresenteert den ghesellen van der houden retorike die doen habatementen ende ghenouchte maecten ter heeren van den geboerte van onsen prince 2 port kannen Rijnsch wijns. Comt 2 s.gr.
Item ten zelven daghe noch ghepresenteert den ghesellen van der jongher Retorike die oec ter zelver tijt habatement ende ghenouchte bedreven ter heeren vander gheboerte van onsen prince 2 port kannen Rijnsch wijns. Comt 2 s.gr.
Item ghepresenteert up Sainte Gommaers dach 9en dach in ougst den jonghen ghesellen van der Retorike die doen de feeste hilden van mijn heere Sainte Gommaer, huerlieden patroon, 2 port kannen Rijnsch wijns. Comt 2 s.gr.'
Gemeentearchief Hulst, SA nr. 107, stadsrekeningen Hulst 1481-1482, n.g.:
'Item ghepresenteert den ghesellen van der Retorycke als zij huere feesten hilden van der Transfiguratie 2 kannen Rijnsch. Comt 2 s. 3 d.gr.'
Gemeentearchief Hulst, SA nr. 168, stadsrekeningen Hulst 1563-1564, 33r:
'Item ghepresenteert mijne heeren de prince, hooftman, dekens ende andere van den college en camere van Rethoryck van der Goudtblomme van Antwerpen ghecompareert zijnde binnen dese voors. stede den 3en in meye 1564 achtervolghende zeker quaerte bij die van der Rethorycke deser stede uutghesonden tot zekere esbatement spelen een hame Rijnsschen wijn vrij van assyse ende impost. Comt over den wijn ende imposte betaelt Matthijs Boye, weerdt in de Zwane, 3 lb.gr.'
[In de marge]: 'Transeat up hope dat d' assysen wel zo vele ende meer proffyten innebrenghen zullen ter toecommender Rekeninghe, ghemerct dat men die doet collecteren'
46v 'Item betaelt den guldebroeders van der Rethorycke deser stede zulcx hemlieden bij scepenen ende de ghemeene notabele toegheleyt es gheweest tot hulpe van huerlieder prijsen ende andre oncosten in 't upzetten van zekere prijsen van zilvere van esbatementspelen volghende de quaerten danof uutghesonden in Vlaenderen ende Brabant 8 lb.gr.'
[In de marge]: 'Transeat te deser waerf omme de redenen bij scepenen commissarissen vertoocht ende andere hemlieden daertoe moverende'
Gemeentearchief Hulst, SA nr. 213, stadsrekeningen Hulst 1614-1615, 52r:
'Betaelt Guillaume van Goethem, Marten Haesbaert ende andere huerlieder consorten Retorisieenen sulcx hemlieden bij burgemeestere ende schepenen toegeleyt is tot subsidie van den groote oncosten bij hemlieden gedooght tot maecken van eene stellaige ende leenen van den cleederen omme te speelen de historie van den Rijcken Vrecke mitgaeders spel van Hope, Liefde ende Vrede tot vereeringhe van der kermisse up den 2en Sincxendach 1614, tenderende tot vermeerderinghe van stadts middelen ende accijsen ende omme de selve tencorageren tot continuatie voor dese reyse ende sonder getrocken te worden consequentie toegeleyt par ordonnantie ende quitancie 5 lb.gr.'
literatuur:
Kops 1774, 321; De Laserna Santander 1809, 181; Schotel 1871, 261; Van Elslander 1945 (a), 26; Van Elslander 1968, 36.
Van Lansberghe 1687, 215-20; Willems 1840 (a); Caland 1879; Caland 1882; Adriaanse 1930; Meertens 1943, 122; Brand 1961.
naar bibliografie
Auteursrechtelijk beschermd