Groot lied-boeck

[p. 579]

tekstkritische noten

CLXXXIII Aendachtigh Liedt

Vermaledyden¹
Gelt-honger snoot,²
Die nu dus byden³
Mensch is soo groot,
Want d'eygen baet
Blijft onversaet,
Altijt
Door 't gierigh begeeren die hun 't hert verbijt,⁸
Nootdruft en maet⁹
Hy gantsch versmaet,
En mijdt,
Tot hem de gierigheyd recht kastijt.¹²

't Verdoemt begeeren
Alsmen 't verwerft,¹⁴
Gaet sich vermeeren,
Dus die 't niet sterft¹⁶
Die quelt // syn hert
Verselt // met smert¹⁸
En siet,¹⁹
Sijn volkomen wenschen verkrijght hy niet,
Hy is te vart²¹
In 't gelt verwart,
't Geschiet
Dat dan noch 't geldt zijn Meesters gebiet.²⁴

CLXXXIII
In 1622 blz. 37-38. In vs. 1 grotere sierletter V.

1 Vermaledyden: vervloekte.

2 snoot: boosaardige.

3 dus: immers; of enkel versterking van nu.

8 verbijt: verscheurt.

9 Nootdruft en maet: wat nodig is en maathoudt.

12 gierigheyd: hebzucht; recht: terdege; kastijt: tuchtigt.

14 Alsmen 't verwerft: als men verworven heeft wat men begeert.

16 die 't niet sterft: die er geen afstand van doet.

18 Verselt met smert: wat gepaard gaat met smart.

19 siet: zie; geb. wijs.

21 vart: ver, diep.

24 dan noch: toch, nochtans.

[p. 580]

25

't Ellendigh leven,²⁵

 

En vervloeckte vrucht,²⁶

 

Van die haer geven²⁷

 

Tot dese gelt-sucht.

 

Diens hert // derft // rust,²⁹

30

Door smart // sterft // lust³⁰

 

Hen af:

 

En dese gelt-sieckt helpt heur in 't graf,³²

 

Mits giericheyt³³

 

Hun haest bereyt³⁴

35

Een straf,

 

Want sy haer dienaers noyt de kost en gaf.³⁶

 

 

 

Fy onbedochte³⁷

 

Gierige lien!³⁸

 

Die korts verkochte³⁹

40

So men heeft gesien,

 

U kindt vermaart,⁴¹

 

Aen een Rijckaart

 

Soo 't scheen,⁴³

 

't Geldt berooft de mensch van alle re'en;⁴⁴

45

Hebt ghyse gespaert⁴⁵

 

Hier toe bewaert

 

Voor een,

 

Die u met goudt de oogen sou bekleen?⁴⁸

25 't Ellendigh: dit vs. en het volgende moeten een aanroep zijn: o ellendig leven.

26 vrucht: gevolg, resultaat.

27 haer geven Tot: zich begeven naar; zich overgeven aan.

29 Diens: hun.

30 sterft... af: gaat verloren; lust: vreugde, geluk.

32 heur: hen.

33 Mits: omdat.

34 haest: spoedig, na korte tijd.

36 de kost... gaf: goed in leven hield.

37 Fy: foei; onbedochte: onbezonnen.

38 Gierige: geldzuchtige.

39 korts: onlangs; deze strofen slaan kennelijk op een rijk huwelijk dat kort tevoren had plaats gevonden.

41 vermaart: te goeder naam en faam bekende.

43 Soo 't scheen: zoals gebleken is.

44 re'en: redelijkheid.

45 ghyse: gij haar; nl. de dochter.

48 bekleen: verblinden.

[p. 581]

 

U blintheyt blinde,⁴⁹

50

Blinder dan blindt

 

Sult ghy bevinden,⁵¹

 

Ghy die voor u kindt

 

Haer voordeel niet⁵³

 

Te recht insiet⁵⁴

55

Om 't gout.

 

Siet dat het namaels u niet berout,

 

Als haer 't verdriet

 

Van hem geschiet⁵⁸

 

Vertrout,⁵⁹

60

Dat ghy dan geen beklagers hebben sout.⁶⁰

 

 

 

Wie sout beklagen⁶¹

 

Die 't sijn selfs doet?

 

Door 't snoot behagen⁶³

 

Van 't valsche goet:

65

Ghy socht veel meer

 

Het geld, als eer

 

En deughd,

 

Ghy waenden in 't geldt den grootsten vreughd,

 

Maer als dit weer⁶⁹

70

Eens neemt zijn keer,

 

Soo meught

 

Ghy dit beschreijen met veel ongeneucht.

49 blinde: hetzij bijv. bep. bij blintheyt, hetzij vocatief, aanduiding van de vader.

51 bevinden: ervaren; hierbij is vs. 49 lijd. vw. en vs. 50 bepaling; dus: gij zult uw blindheid als blinder dan blind ervaren.

53 Haer voordeel: dat wat voor haar het beste is.

54 Te recht: op de juiste wijze.

58 Van hem: door hem nl. de Rijckaart (vs. 42).

59 Vertrout: denk eraan, geloof maar.

60 Dat ghy enz.: dat niemand u dan zal beklagen.

61 Wie sout enz.: wie zou iemand beklagen om wat deze zichzelf heeft aangedaan wegens enz.

63 't snoot behagen: de boosaardige verlokking.

69 dit: wschl. het geldt (vs. 68); dus: maar als dit geld zich eens weer van die Rijckaart afwendt; of algemener: maar als je eens tot andere gedachten komt.

[p. 582]

 

't Sijn ware Princen,⁷³

 

Jae Heeren groot,⁷⁴

75

Die niet veel winschen,⁷⁵

 

En die verstoot⁷⁶

 

Den overvloet

 

Van 's werels goet

 

En pracht,

80

Die heeft een Princelijck gedacht,⁸⁰

 

Die sich matelijck voet⁸¹

 

Nae zijn honger soet,⁸²

 

Ick acht⁸³

 

Dat sulcken Prins 's werelds doen belacht.⁸⁴

73 Princen: vorsten; dit woord is tevens een rederijkerstraditie bij de laatste strofe.

74 Heeren: heersers.

75 winschen: begeren; na dit vs. denke men een punt.

76 die: hij die, degene die.

80 Princelijck gedacht: een vorstelijk levensinzicht; na dit vs. denke men een punt.

81 matelijck: matig.

82 Nae: overeenkomstig; soet: aangename.

83 acht: ben van mening.

84 belacht: uitlacht.