Tiecelijn. Jaargang 10

[p. 83]

Uit boek en tijdschrift

Voor de Reynaertbibliografie

J. Goossens, De moderne Nederlandse Reinaert-bewerkingen, in: Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 1996, 1, p. 17-39.

Tekst van de bijdrage die ooit bedoeld was voor het aangekondigde boek van het Mercatorfonds, dat thans definitief begraven lijkt. De tekst uit 1988 werd niet geactualiseerd, maar in zijn oorspronkelijke vorm afgedrukt. De bijdrage is niettemin uiterst informatief en boeiend en geeft een goed overzicht van de recente Reynaertproductie. De grote bloei van de Reynaertverhalen heeft een drievoudige reden: in de romantische fase hebben Vlaamse auteurs van de vos een Vlaamse held gemaakt met een ontembare vrijheidsdrang; vervolgens kreeg Reynaert ook libertijnse trekjes in de strijd tussen vrijzinnigen en clericalen en tot slot verklaart Goossens het succes van de Reynaertverhalen door middel van het geringere leesniveau in Vlaanderen, waar men zich veel langer met volksboekjes moest behelpen. Een interessante visie, die om verder onderzoek vraagt.

Uit deze bijdrage blijkt nog maar eens dat de wetenschappelijke Reynaertstudie de moderne Reynaertnaleving als een volwaardig onderzoeksthema beschouwt. Dit valt vanzelfsprekend toe te juichen. Om de bibliografie van Goossens up to date te brengen - durven wij met enige overmoed stellen - is het wenselijk voornamelijk tussen de bibliografische notities en de artikels in Tiecelijn te speuren.

P. Coran, Le Roman de Renart. Casterman, 1996. ISBN 2-203-14251-0.

Heerlijk boekje met prettige tekeningen van Gabriel Levebvre waarin Paul Coran twaalf verhalen over Renart vertelt, waaronder bijna alle ‘klassiekers’: het putavontuur, de diefstal van vis op de wagen, de visvangst met de staart, Renart en de mees, Renart en Tiécelin, het rechtsgeding, de belegering van Maupertus, het duel met de wolf en de dood van Renart. De moderne dichter heeft de octosyllabische verzen behouden, maar het verhaal een meer lineaire structuur gegeven. Een aanrader.

[p. 84]

W. van Bentum, Het oog van Tybeert, in: Madoc, 11 (1997), april, 1, p. 13-19.

Eerste bijdrage in een reeks artikelen over dieren in de Middeleeuwen. De auteur constateert dat de kat in de bijbel nauwelijks voorkomt en wellicht daardoor in de middeleeuwse literatuur geen rol van betekenis speelt (in tegenstelling tot bij de Romeinen). Het is pas in de Roman de Renart dat de kat zich begint te profileren.

De kat in de Reynaertverhalen is bij ons vooral bekend door het avontuur met de ‘pape’. De auteur vraagt zich af waarom de kater precies een oog verliest en waarom dit wordt uitgeworpen met een steen. Bij de middeleeuwse encyclopedisten wordt duidelijk dat katten behendig zijn en slim, maar ook dat ze een verbazingswekkend gezichtsvermogen hebben. Tibeert wordt dus ‘getroffen in datgene waarin hij zo bijzonder is’ (p. 15). Het verlies van een oog was ook een dievenstraf. Tibeert zal bovendien verblind worden wegens zijn gebrek aan temperantia. Het gooien van een steen brengt Van Bentum vragend (en m.i. terecht vragend) in verband met het woord ‘scandalum, figuurlijk de steen des aanstoots’ uit de Vulgaat). Het verlies van een oog wordt tot slot ook verbonden met een winst aan inzicht.

J.P. de Beleyr, Vossen in het Waasland, in: 't Groene Waasland, 16 (1996), nr. 96, p. 11-12 en 17-18.

Een portret van de natuurlijke vos en zijn wereld. Aan bod komen onder andere de vossengewoonten en -problemen. Aangezien de vos in West-Europa aan de top van de voedselketen staat, heeft hij geen natuurlijke vijanden. Die vindt hij wel in ziekten (schurft en hondsdolheid), parasieten, de mens en zijn soortgenoten. Er is volgens de auteur geen sprake van een teveel aan vossen. De vos is nuttig voor land- en bosbouw omdat hij op knaagdieren jaagt. Toch wordt de vos nauwelijks beschermd. In Wallonië is hij heel het jaar bejaagbaar en in sommige delen van België geeft de overheid zelfs een premie van 500 frank per gedood exemplaar. De auteur pleit voor een absoluut jaagverbod op Wase vossen. De aanwezigheid van vossen dient er nog te worden gezien als een occasioneel fenomeen dat een gevolg is van een ruim aanbod aan voedsel. In het Waasland zijn echter nog weinig ruimten die voldoen als vossenterritorium (ca. 1,5 km²). Toch zijn er indicaties dat vossen tegenwoordig nieuwe gebieden koloniseren. De auteur vindt dit verheugend omdat de aanwezigheid van vossen een verrijking is voor de omgeving.

[R.v.D.]