Tiecelijn. Jaargang 10

[p. 80]

Reynaert op pad: beknopt verslag

Mooie Streuvelstentoonstelling te Hulst

Op zaterdag 12 april 1997 werden in de centrale hal van het stadskantoor te Hulst tegelijkertijd twee expo's geopend: op de verdieping van het Hulsterse stadhuis stond de selectie van de Internationale Exlibriswedstrijd Reynaert de vos opgesteld; in het Streekmuseum, het oude refugium van Ten Duinen, in de Hulsterse Steenstraat stond een tentoonstelling over Streuvels en Reynaert. Het aantal Reynaerdianen en Streuvelianen (waaronder de dochter en kleindochter van de vermaarde West-Vlaamse dichter en de voorzitter en penningmeester van het Stijn Streuvelsgenootschap) dat de weg naar deze dubbelexpositie had gevonden, was zeer groot.

Gezien er over de exlibriswedstrijd in dit tijdschrift reeds genoeg aankondigingen zijn geweest, zouden wij ons verder willen limiteren tot de Streuvelstentoonstelling en de fraai uitgegeven catalogus.

De eigenlijke aanleiding tot en zelfs het vertrekpunt van de overzichtstentoonstelling Stijn Streuvels en Reynaert de Vos was de studie De vos en het Lijsternest (red. R. van Daele en P. Thomas). Voor bibliofiel Wim Gielen, mede-auteur van het boek en sinds jaren Reynaerttentoonstellingenmaker te Hulst (o.a. de uitstekende tentoonstelling Johann Wolfgang von Goethe en Reineke Fuchs naar aanleiding van de 200ste verjaardag van Goethes Reynaertbewerking) was de studie omtrent Streuvels ook het sein om zijn eigen rijke collectie Reynaertboeken en die van antiquaar Peter Everaers, aangevuld met andere zeldzame exemplaren, te tonen. Als voorzitter van de heemkring De Vier Ambachten week Gielen met zijn tentoonstelling uit naar het Streekmuseum, waar een kleine ruimte zorgvuldig werd omgebouwd voor een prestigieuze en uiterst volledige tentoonstelling. Geen enkel item uit de lange lijst Reynaertboeken van Streuvels ontbrak. Maar ook het volledige Reynaertboekenbezit van Streuvels - zoals nu nog bewaard in het Lijsternest te Ingooigem, stond uitgestald. Verder foto's en een borstbeeld van Streuvels en een opmerkelijke kast als illustratie bij de letterproef van A. van der Vossen uit Enschedé. Ruime aandacht werd ook besteed aan het Reynaertwerk van illustrator Gustave van de Woestijne. Op de tentoonstelling verscheen bij de opening één en later zelfs een tweede tekening van Gustave. Ongetwijfeld het hoogtepunt van de tentoonstelling waren de litho's van Bernard Wierink, de illustrator van de luxe-uitgave van 1910 bij Veen. Een tiental litho's, waaronder een zelfportret, werden voor het eerst in hun geschiedenis in bruikleen gegeven door het Rijksprentenkabinet van Amsterdam. Andere pareltjes waren de proefaquarellen in verschillende staten van groei als model voor de litho's. De litho's vormen een uitste-

[p. 81]

kende aanvulling op de publicatie De vos en het Lijsternest, net zoals de hele tentoonstelling.

Nog iets over de catalogus. Deze is zeer rijkelijk geïllustreerd met foto's van een uitzonderlijke kwaliteit op mooi papier. De acht pagina's kleurenfoto's zijn uitstekend. Hoewel de samensteller van de tentoonstelling en de catalogus in zijn ‘Voorwoord’ enigszins geagiteerd opmerkt dat hij liever de tentoonstelling en boekpublicatie zou hebben zien samenvallen, delen wij deze mening niet. Het boek enerzijds en de tentoonstelling en de catalogus anderzijds hebben recht op een eigen leven, ook al vullen ze elkaar in een aantal opzichten uitstekend aan. Waren beide boeken terzelfdertijd verschenen, dan ware het opvallend dat de teksten uit de catalogus toch wel erg sterk aansluiten bij de boekteksten en dat de inleiding in de catalogus vrij los staat van de tentoonstelling. De lange bijdrage van Gielen is een langere versie van zijn artikel in het Streuvels-jaarboek; Van Daeles korte tekst, werd eveneens op een artikel uit het boek geïnspireerd, ook al werd daar extra onderzoek verricht en werden de bronnen per Reynaertversie geordend. Jammer is wel dat niet alle onderzoeksresultaten uit het jaarboek nog verwerkt konden worden in de catalogus en dat ook geen extra studie is besteed aan het nieuwe beeldmateriaal van Wierink. Voor de gebruiker die het Streuvels-jaarboek niet ter beschikking heeft, geeft Gielens inleiding een verdedigbaar beeld over Streuvels en zijn Reynaertbewerkingen. Kleinere foutjes en lange uitweidingen die weinig vandoen hebben met de tentoonstelling, moet hij er maar bijnemen. Eén voorbeeldje van inprecisie: p. 47 meent Gielen dat Isidor (i.p.v. Isidoor) Teirlinck Streuvels' ‘spellingwijze’ Hijftegem vergeet op te nemen. Teirlinck echter stopte zijn corpus bij de volksboeken. Hijftegem zou echter als een dialectvorm voor Ingooigem geïnterpreteerd kunnen worden: het ‘-gem’-suffix wijst op een verwestvlaamsing van de toponymie, net als de invoegingen ‘Becelaere’ en ‘de Schelde’.

De tentoonstellingscatalogus is op een aantal plaatsen vergelijkbaar met zijn voorganger uit 1994 (zie de recensie van P. Wackers in Tiecelijn, 1995, p. 36-41): in het eerste deel erg technisch; de tentoonstelling en de teksten zijn weinig op elkaar afgestemd; het catalogusdeel is niet altijd consequent. Enkele malen ontbreekt in de teksten precisie en het zetduiveltje speelde meermaals parten, maar dit is niet ongewoon in extreme tijdsnood, zoals dit gebeurt bij vele vernieuwende tentoonstelling. Het los inlegblad met het overzicht van de illustraties in de inleidende tekst en de catalogus is een noodzaak voor het boekje.

De slotsom is positief. De kleurencatalogus, die voor de spotprijs van 400 frank wordt aangeboden, is een kleinood voor de geïnteresseerden. De tentoonstelling was af. Wellicht ware een grotere ruimte overzichtelijker en beter geweest. Maar wat er stond

[p. 82]

of lag, werd goed en didactisch gepresenteerd. Het ware dan ook te hopen dat dit project nog een staartje zou krijgen. Misschien kan de tentoonstelling gaan reizen? Wij hopen in elk geval dat Wim Gielen in Hulst nog vele jaren kwaliteitsvolle en vernieuwende Reynaerttentoonstellingen wil maken.

De tentoonstellingscatalogus Stijn Streuvels en Reinaert de Vos. Overzichtstentoonstelling ingericht door W.N.Th.M.B. Gielen. Tentoonstelling in het Museum De Vier Ambachten. Hulst 29 maart-19 mei 1997, uitgegeven in eigen beheer, kost 400 BF of 20 gulden en is verkrijgbaar bij de samensteller (Markt 21 te Hulst), in het Hulsterse museum en in de Hulsterse boekhandel.

Rik VAN DAELE

STIJN STREUVELS Lijsternest
REINAERT DE VOS Malpertuus