Tiecelijn. Jaargang 2

[p. 72]

Reynaert op pad: beknopt verslag

Er wordt nogal een kilometerke afgewandeld in het Reynaertverhaal. Bruun, Tibeert, Grimbeert en Reynaert himself overbruggen de afstand tussen Malpertuus en het hof van Nobel, vice versa eerwaarde vader, mitsgaders Belijn het in het terugkeren lopend doet, waar Cuwaert uit noodzakelijkheid des levensgebods het met de heenreis moest stellen. Om nog maar niet te gewagen van de vele kromme paden door Reyn bewandeld en de verre tochten van vader vos en de samenzweerders tot in Saksenland toe. Wellicht daardoor aangezet ontlook in Belsele een wandelclub die zich Reinaertstappers heet en die lustig ende welgebeend de Wase en andere regionen doorklieven. Misschien alleen maar met kennis van de naam in het hoofd. Ook de Wase Steinbockvrienden trokken op 16 september Vos Reynaert achterna en wandelden van Sint-Niklaas naar Hulst.

Of de jazzliefhebbers van Hulst zich ook door het verhaal lieten inspireren, durf ik betwijfelen, alhoewel er in het verhaal ook gezongen wordt. Reynaert leert Cuwaert het credo zingen en de felle stelt met intens genoegen vast dat Tibeert een hels gezang aanheft terwijl de strop hem om de keel grijpt. Misschien was dit gezang wel jazzy. In elk geval, de Hulstenaars hielden ook dit jaar hun Reynaertjazzfestival.

En of er in het beroemde epos toneel wordt gespeeld! Is Reyn niet de grootste, de volmaaktste, de meest geraffineerde komediant van de wereldliteratuur? De Sint-Niklase Reinaertorde zal dus terecht Reynaertprijzen uitreiken aan acteurs en medewerkers van het amateurstoneel. Tiecelijn meldt het met vreugde, het moet niet altijd taart of bier zijn.

Maar rozen mag nog. Na de fluweel-innige Reynaertroos denkt Rozenkwekerij Delforge nu ook aan een gitzwarte of kaas-gele Tiecelijnroos. Wij glunderen van genoeglijke fierheid. Maar zetten we de feiten en de plannen op een rijtje. Dinsdag 1 augustus verzamelde de Wase pers in de rozenkwekerij Select Delforge. Voorgesteld werd een beeldhouwwerk van A. de Smedt: een heuse Tiecelijn in zwart-blauwe raventint. Nog niet het definitieve beeld, want dit moet naast het Reynaertbeeld in de Reynaertrozentuin verschijnen, gezeten op een galg, zo het Tiecelijn past. Voorlopig werd het Stekense exemplaar uit een

[p. 73]

schuilhoek gehaald. Rik van Daele doorpeilde de figuur van Tiecelijn en beeldhouwer De Smedt ontvouwde zijn concept. Rozenkweker Wilfried Delforge wordt een echte Reynaertfanaat, want voor de verenigde letterschuivers werd het fikse plan geopperd een volledige Reynaerdeske dierenriem op te stellen in voornoemde rozentuin. Albert de Smedt zet alvast een beginnende hand aan haas Cuwaert.

Ook de BRT - wij roeien steeds breder - laat zich niet onbetuigd en scherpt de Reynaert-revival aan. In september en oktober programmeert BRT3-Schoolradio o.l.v. Wim Ganzemans en in een realisatie van Ward Dhont een aantal uitzendingen over het beroemde dierenepos. Aanleiding: de Jo van Eetvelde-opname (cf. dit nummer p. 76 e.v.). Thema's: hoe Van Eetvelde ertoe kwam het epos op CD en cassette te versassen, handschriften, auteur, tijdskader, bronnen (allemaal in september), inhoudelijke aspecten (commentaar J. Janssens en R. van Daele).

Telkens op zaterdagvoormiddag, BRT3: Reynaert internationaal. Oftewel: Avec le renard, on renarde door Jean-Pierre Rondas. Willem vertelde ons wel dat hij Madocke maakte, maar wat later van zijn beroemd verhaal allemaal zou worden gemaakt, dat zal de grote onbekende bijlange niet hebben vermoed.

[M.R.]

Openluchtspel Van den vos Reynaerde door toneelclub Keskenoate

Aan de al zeer rijke traditie van dramatische bewerkingen van Van den vos reynaerde is onlangs weer een versie toegevoegd. Een zeer mooie versie overigens. De toneelclub Keskenoate uit Oostel-, Westel- en Middelbeers (omgeving Eindhoven-NL), vierde onlangs haar tienjarig bestaan met een groots opgezet openluchtspel over Van den vos reynaerde.

Het stuk werd opgevoerd rondom de ongeveer 700 jaar oude kerktoren van het vroegere Oostelbeers. Deze toren staat, omringd door enkele bomen, geheel in het vrije veld. Maïsvelden en hooilanden omringen hem. Een prachtig decor voor het Reynaertspel!

De hertaler-bewerker Anton Deering heeft de tekst van Van den vos reynaerde omgewerkt in hedendaagse spreektaal. De tekst is op enkele plaatsen geactualiseerd en aan de directe omgeving van de

[p. 74]

Kempen aangepast. Reynaert deelt bijvoorbeeld mee dat hij niet met koning Nobel kan meegaan om de schat bij de Krekelput, (ergens in de omgeving van Eersel) te halen, omdat hij naar Rome moet gaan op pelgrimage om daar bij de paus vergiffenis te vragen van al zijn misdaden, tenminste als hij (d.i. de paus) thuis is. De oorspronkelijke tekst wordt vrij nauwkeurig gevolgd. Speciaal voor deze voorstelling is de figuur van een verteller-nar toegevoegd, die de proloog uitspreekt en tussen de scènes commentaar geeft. Het spel wordt door zesendertig personen opgevoerd. In totaal werkten ruim tachtig personen aan deze produktie mee.

Nagenoeg alle figuren zijn bekenden voor de Reynaertliefhebbers en -kenners. Maar er zijn enkele nieuwelingen bij. Eko de eekhoorn, een hoveling met o.a. als taak de opdringerige dieren op een afstand te houden en Sita de gier. Dit beest was een toneeltechnische ‘vondst’. De gier zegt gedurende het hele spel niets maar is wel gedurende het ruim twee uur durende spel steeds aanwezig, -geen enkel ander dier is continu op het speelvlak. In alle scènes komt zij voor, ze loopt meestal een beetje rond op de achtergrond, soms, als bijv. Coppe wordt getoond aan de koning, als Reynaert ter dood wordt veroordeeld, als Bruun een stuk vel uit zijn rug verliest, etc. komt ze klapwiekend met haar vleugels naar voren. Deze gier verbindt alle speelscènes met elkaar.

Fraai was ook dat op het speelterrein een kippenhok was geplaatst met echte bruine kippen erin; een aantal malen, -heel terloops bijna-, haalt Reynaert er eentje uit en neemt deze dan mee naar Malpertuus; zeer tevreden lachend. De kleding van de diverse dieren was prachtig. Alle dieren waren zeer herkenbaar en hadden vaak mooie Reynaerdiaanse maskers. De koningin was een waar voorbeeld van iemand met een uitgesproken huichelachtig, potsierlijk, inhalig en ook zeer dom karakter. Het spel van twee vosjes, twee welpjes en enkele hennetjes, door kleine kinderen, overtuigend gespeeld gedurende twee uren, getuigde van een groot enthousiasme, acteertalent en meer nog van goed gevoel voor regisseren. Door dergelijke details; de kleine kinderen, de levende kippen, de gier, en vooral ook door de prachtige kostuums, moet deze dramatisering beschouwd worden als een zeer geslaagde Reynaertinterpretatie en een goede prestatie voor dit jubilerende amateurgezelschap. Het stuk werd geregisseerd door Peter van Gestel.

[E. Verzandvoort]

[p. 75]

8e Internationaal Reynaertcongres

Van 17 tot 21 juli 1989 lagen Reynaerts paden heel even op de universitaire campus Dorigny te Lausanne in een prachtig kader aan het meer van Genève. Gedurende deze dagen werd door de Section de français médiéval (o.l.v.E. Hicks, J.R. Scheidegger en D. Billotte) en de Letterenfaculteit van Lausanne het 8e congres van de Société internationale renardienne gehouden.

Ruim tachtig wetenschappers uit een tiental landen, waaronder een vrij omvangrijke Japanse en Amerikaanse delegatie, stelden hun onderzoeksresultaten voor. De deelnemers konden een keuze maken uit bijna vijftig lezingen. Zo werden o.a. verschillende branches van de Roman de renart besproken, de moderne naleving van onze Van den vos reynaerde, Duitse Reynaertverhalen, Reynaertthema's in het werk van belangrijke middeleeuwse auteurs als Chrétien de Troyes, Boccaccio, Dante en Jean Gerson, thema's als de wijn, het spel, de kleding en de obsceniteit in de Franse fabliau en het leven en werk van een aantal fabeldichters. Een ruime selectie van de gegeven lezingen zal worden opgenomen in de jaargangen 3 en 4 van Reinardus. Yearbook of the International Reynard Society (respectievelijk in 1990 en 1991).

Tijdens de algemene vergadering werd besloten om het volgende congres van de Société te organiseren te Groningen eind juli 1991. Voor de organisatie van het tiende congres stelde Orléans zich kandidaat, terwijl er gepleit werd om het congres in 1995 ergens in Duitsland te organiseren. Verder werden de statuten van de Société vastgelegd. De internationale zetel van de vereniging komt te Nijmegen en het secretariaat te Hull. Vermeldenswaard tenslotte was nog de aankondiging van een Arbeidsstelle Reineke Fuchs te Düsseldorf en de voorstelling van een Vlaamse Reynaertmusical (Stuer en Ditmar) Dear Fox. J.-P. Rondas zorgde ervoor dat men op BRT3 een aantal deelnemers aan dit zeer geslaagde congres aan het woord kon horen.

[R.V.D.]