Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1965

[p. 37]

Emile Clément Mathieu Alphonse Batta
(4 september 1883-Maastricht-11 september 1959)

Na de voltooiing van zijn gymnasiale studies te Rolduc studeerde hij rechten aan de Amsterdamse Universiteit, alwaar hij in 1911 promoveerde. Te Leiden bekwaamde hij zich in het Indisch recht, waarna hij in 1914 werd benoemd bij de rechterlijke macht in het toenmalige Nederlands-Indië. Aldaar bleef hij werkzaam tot 1937 toen hij als Referendaris 1ste klasse bij het Departement van Justitie gepensioneerd werd en naar Nederland terugkeerde.

Reeds sinds 1912 was hij lid van Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap. In 1939 werd hij als bestuurslid benoemd tot waarnemend secretaris en bibliothecaris ter vervanging van Dr. A. Kessen, die als reserve-majoor bij het Nederlandse leger gemobiliseerd was. Toen de penningmeester, Mr. P. Müller, in mei 1942 als gijzelaar werd geïnterneerd, nam Dr. Batta bovendien de behartiging der financiële belangen van het Genootschap en diens museum over. Voor een groot deel is het aan zijn onbaatzuchtige toewijding te danken, dat het Genootschap een principiële houding tegenover de bezetter volhield en toch de rampzalige periode van 1940 tot 1945 wist te overleven.

Na de dood van de Voorzitter, de Heer Jules Schaepkens van Riempst, werd Dr. Batta op 9 november 1946 tot diens opvolger gekozen. Onder zijn bezielende en stuwende leiding groeide het Genootschap in de naoorlogse jaren uit tot ongekende bloei. Naast de reeks der ‘Publications’ werd een tweede serie van historische monografieën begonnen onder de titel ‘Werken van Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap’. Eveneens op zijn initiatief verscheen in 1949 in de reeks der Publications een feestbundel in twee zware delen, getiteld Miscellanea Van Gils, ter gelegenheid van het jubileum van het oudste bestuurslid, Mgr. Dr. P.J.M. van Gils.

In augustus 1952 werd het museum van het Genootschap overgeplaatst naar het gerestaureerde gedeelte van het 17de-eeuwse Bonnefantenklooster. Ook dit was voor een groot deel aan zijn stuwing te danken.

Tevens werd de inwendige structuur van het Genootschap herzien. In 1954 werd overgegaan tot oprichting van plaatselijke ‘Kringen’, te Maastricht, Heerlen-Kerkrade, Sittard, Roermond, Weert en Venlo. In deze plaatsen werden vanaf 1955 jaarlijks Limburgse Streekdagen ge-

[p. 38]

organiseerd. De opzet daarvan was de geschiedenis en de monumenten der afzonderlijke centra en hun omgeving in lokaal en regionaal verband te bestuderen, om zodoende het verleden en de historische schoonheid van heel de provincie Limburg te belichten, als zijnde het meest eigenlijke doel van het Genootschap.

Op zijn initiatief en veelal onder zijn persoonlijke leiding werden talloze excursies georganiseerd in binnen- en buitenland. Bij het ruim 70-tal studiereizen tijdens zijn voorzitterschap ondernomen liet hij nimmer verstek gaan, behalve bij de laatste, op 25 augustus 1959, kort voor zijn overlijden.

Batta's verdiensten zijn vooral gelegen in de stimulerende en bindende kracht die van zijn persoonlijkheid uitging. Ondanks het feit, dat gedurende zijn voorzitterschap het ledental meer dan verdubbelde - van circa 800 tot ruim 1700 - kende hij vrijwel allen persoonlijk en was hij voor een ieder een vriend en een steeds bereidwillig raadsman. Hij was geen wetenschapsbeoefenaar in de eigenlijke zin van het woord, maar hij bevorderde de wetenschap door anderen te stimuleren. Geen redenaar in de klassieke betekenis, was hij een man met een warm en groot hart, die op het kritieke moment steeds het treffend juiste woord wist te vinden.

Hoezeer zijn figuur het Genootschap domineerde en droeg blijkt wel uit de crisis die het na zijn heengaan door maakte, een crisis die tot op de dag van heden niet geheel is opgelost.

Naast de vele beslommeringen, en soms ook serieuze moeilijkheden, die het voorzitterschap met zich meebracht, waren er vele andere bezigheden en belangstellingen, die het weinige otium dat hem restte, wisten te vullen. Zij bestreken nagenoeg alle het gebied der cultuur. Zo was hij President-Curator van het Stedelijk Gymnasium en Voorzitter van de Commissie van Toezicht der Rijks Hogere Burgerschool, beide te Maastricht. Tevens bekleedde hij het Voorzitterschap van de Provinciale Vereniging van R.K. Openbare Leeszalen en Bibliotheken in Limburg. Van zijn verdere functies mogen nog vermeld worden zijn lidmaatschap van het Curatorium der Jan van Eyck Academie, van de Besturen van de Centrale Vereniging voor Openbare Leeszalen en Bibliotheken te 's-Gravenhage, van de Commissie van Toezicht op de Stedelijke Muziekschool en het Muzieklyceum, van de Stichting ‘Vrienden van het Limburgs Symphonie Orkest’ en van de ‘Stichting Limburgs Kunstbezit’, alle te Maastricht.

Om zijn talrijke en grote verdiensten op velerlei gebied werd hij in

[p. 39]

1952 door H.M. de Koningin benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau.

Vooral zij, die het voorrecht hebben gehad hem meer van nabij te kennen, betreurden bij zijn heengaan een edel, diepgelovig en idealistisch mens, aan wie de cultuur in zijn gewest veel dank verschuldigd is.

J.J.M. TIMMERS