Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1956

[p. 125]

Eduard A. Serrarens
(Maastricht, 27 december 1895 - Roermond, 25 november 1955)

Ed. A. Serrarens werd op 27 december 1895 te Maastricht geboren. Daar zijn ouders vroeg stierven, bracht hij zijn jeugd door in het Weeshuis te Maastricht, uit welke tijd de herinnering aan de Regent Mgr. Rutten hem steeds in diepe dankbaarheid is bijgebleven.

Zijn gymnasiale studie volbracht hij aan het Bisschoppelijk College te Sittard, waarna hij de studie begon voor de akte Nederlands M.O. aan de R.K. Leergangen te Roermond. Nadat hij in 1920 voor deze akte geslaagd was, werd hij benoemd als leraar aan het Bisschoppelijk College te Roermond, welke functie hij tot aan zijn dood - dus gedurende 35 jaren - vervuld heeft. De laatste jaren was hij aldaar onderdirecteur der afd. H.B.S.

Hij was gehuwd met Louise K.J.B. Beckers, uit welke echt vijf kinderen geboren werden.

Naast zijn betrekking als leraar-onderdirecteur vervulde hij diverse andere functies. Zo was hij gedurende enkele jaren verbonden aan de R.K. Leergangen te Roermond voor de opleiding Nederlands M.O., terwijl hij ook vele jaren zitting had in de examencommissies voor de hoofdakte.

Indien het oordeel over de verdiensten van de mens het best aan het nageslacht kan worden overgelaten, staat het vast, dat Serrarens met grote dankbaarheid zal voortleven in de herinnering van velen.

In het decembernummer 1955 van De Brug, het orgaan van de school waaraan hij verbonden was, getuigden leerling en leraar van het verlies, dat zij beseften te hebben geleden in het heengaan van de voortreffelijke docent en de schone mens, die Serrarens was. Zo schreef de eerste: ‘Wanneer hij, zijn woorden wegend en kiezend, in originele zinswendingen sprak, begreep je pas goed, hoe krachtig, mooi en melodieus onze moedertaal is, als ze maar gesproken wordt door een gave mens, die haar met zorg en aandacht omringt.’

En een collega getuigt daar: ‘Het was zijn wijsheid, die de sfeer, de toon van zijn les bepaalde: een opvoeden en vormen, niet van boven af, maar van binnen uit’.

De hoge eisen die Serrarens zichzelf stelde, hebben een uitgebreide publicistische arbeid verhinderd. De meeste zijner publicaties verschenen als artikelen in het in 1941 opgeheven Ts. voor Taal en Letteren, onder

[p. 126]

bestuur van docenten der R.K. Leergangen te Tilburg (Bergmans, Tilburg). Daarin schreef zijn welversneden pen diverse studies, waarvan het opmerkelijke is de belangstelling voor de menselijke achtergronden der behandelde figuren of werken. Deze belangstelling was een uitvloeisel van zijn diepe genegenheid voor de mens. Typerend is wat in deze de bovengenoemde collega schreef: ‘Liefst ondernam hij met zijn gesprekspartner - collega of examengecommitteerde - een wandeling om, door de natuurstilte genezen, elkaar als mens te ontdekken en te waarderen’.

In de grond was Serrarens een uiterst gevoelig mens, die het tijdsgebeuren in een bijna fysieke huiver onderging. Daarom boeiden hem ook vooral die stromingen en gestalten, waarin de worsteling van het hart het sterkst tot uitdrukking kwam: de barok, de strijd tegen de Ratio in de achttiende eeuw, de smartelijke figuur van François Haverschmidt.

Het is niet zonder zin op te merken, dat men reeds in een artikel van hem n.a.v. de bloemlezing Dichterschap en Werkelijkheid een opmerking vindt over ‘de te sterke discipline van de bewegingen des harten’ (Ts. v.T. en Lett. 27, p. 342 vv.), welke woorden een weerklank vinden in zijn monografie over François Haverschmidt: ‘De mogelijkheden van het verstand boeiden Haverschmidt minder dan de bewogenheid van het menselijk hart’. Terecht werden deze woorden dan ook op zijn bidprentje herhaald ter kenschetsing van hemzelf.

Veelzeggend is het ook, dat het plan voor zijn laatste en grote studie, de monografie over Haverschmidt, rijpte te Leeuwarden tijdens de evacuatie van het jaar 1945. Ontworteld aan zijn huis en grond ontdekte hij in de figuur van de eenzame mens die Haverschmidt was, veel van zichzelf, en zo wist hij over dit leven met veel begrip en grote mildheid te oordelen.

Wij geloven dat Serrarens bij alle warmte, die hij van zijn omgeving ontving, toch in veel opzichten een eenzame is geweest, een gekluisterde, die, eerlijk, strijdend en leidinggevend door het leven gaande, een trek bewaarde van ‘de lely van 't kompas, die met den zeilsteen wert bestreeken’. Moge hij de starlichte as gevonden hebben.

W.H. Beuken

[p. 127]

Lijst van geschriften

1928	Kommunisme in de Middelnederlandse letterk. (Ts. v.T. en Lett., jrg. 16).
1929	Veldeke-literatuur (Id., jrg. 17).
1933	Vondel en de Barok (Id., jrg. 21).
1934	Anton v. Duinkerken, Dichters der contrareformatie (Id., jrg. 22).
1935	Mariken en Lucifer (Id., jrg. 23).
1936	Willem van Swaanenburg (De Gids., jrg. 1936).
1937	Dichters der Middeleeuwen (Ts. v.T. en Lett., jrg. 25). Vondel's Gijsbrecht en Maeghden in 't licht der Contra-Reformatie (Id., jrg. 25).
1938	De Ratio in 't gedrang (Id., jrg. 26).
1939	Dichterschap en Werkelijkheid (Id. jrg. 27).
1955	Lucifer (Malmbergs Ned. Schoolbibliotheek).

Afzonderlijk verschenen:

1955	De dichter-predikant François Haverschmidt (Piet Paaltjes). Verhandelingen der Kon. Ned. Akad. v. Wetensch., afd. Letterk. Tweede Reeks, dl. LXII no. 2 (Amsterdam 1955).