Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1871

Levensschets van Auguste Clavareau.

Antoine Joseph Théodore Auguste Clavareau was een Luxemburger, van welken landaard hij den karaktertrek bezat, namelijk eene stoutheid van opvatting en eene volharding in het uitvoeren, welke het willen tot kunnen verheffen, hetgeen vooral blijkt uit de moeielijkheden door hem overwonnen, bij de menigvuldige vertalingen in Fransche verzen van het puik onzer Nederlandsche dichters.

Hij is geboren in de stad Luxemburg, den 17 September 1787, waar zijn vader Auguste François Clavareau, Directeur der belastingen, en zijne moeder Marie Florentine Gilson, woonden, die beiden te Gent overleden zijn.

De Godsdienst, door hem beleden, was die der Roomsch-Katholieke Kerk. Uit de eerste levensjaren des dichters blijkt, dat hij zich bewoog in een Franschen kring; want wij vinden hem eerst opgeleid in het College van Namen, en later, onder Keizer Napoleon I, in het Lyceum

van Mentz. De meeste jongelingen dezer inrichting bestemden en bekwaamden zich tot den krijgsstand, en droegen een uniformjas met stijven halsboord, hetgeen door Napoleon, bij een bezoek aldaar, werd afgekeurd als strijdig met de lichaamsontwikkeling van een kweekeling, zoodat dáár de eerste schrede gedaan is tot de wijziging van het soldatenkleed, hetwelk, vooral voor de kadetten, losser en bevalliger werd. In plaats van een soldateninborst en jagersmoed te bezitten, was Clavareau lustig en rustig, gezellig en meewarig. Hij gevoelde zich derhalve meer geneigd tot het beroepsvak zijns vaders, hetwelk hij ook geheel zijn leven op de volgende plaatsen bekleedde: Gent, 's Hertogenbosch, Luik, St. Truiden, Turnhout, Henrichapelle, Ostende, Brugge en Bergen (België), alwaar hij Verificateur was. Diezelfde betrekking bekleedde hij te Maastricht, van 1 Januari 1823 tot 31 December 1844. Hem werd pensioen verleend, den 1 Januari 1845, met bijvoeging eener gratificatie van Koningswege.

Op 36jarigen leeftijd, in 1823, trad hij in den echt met jonkvrouwe Paulina Van Panhuys van Haeren, dochter van Joannes Cornelius Van Panhuys van Haeren, geboren te Maastricht, en vrouwe Sophie Delwarde, geboren te Ath (Henegouwen), beide gestorven op het kasteel van Haeren (Limburg).

Zijne vaderlandsliefde was voor hem opgesloten in de leus: Aan God en Koning trouw. Vandaar zijne oorspronkelijke gedichten in het Fransch, ter eere van het Huis van Oranje-Nassau; vandaar ook het groot aantal dichtstukken uit de meest en best bezielde vaderlandsche lierzangers vertolkt. Al die gedichten waren gloeiend van geestdrift voor Holland, en dát in de jaren van '30, in een tijd van spanning, van broedertwist tusschen Noord en Zuid - waarlijk, een gewaagd spel! Clavareau koos niet alleen partij voor Noord-Nederland tegen België, toen in gisting en later in volle verzet, maar scheen ook door

de keus zijner vertalingen een laatste poging aan te wenden tot de verzoening der partijen. Die poging echter leidde eer tot verbittering dan tot verbroedering der Zuid-Nederlanders.

Na de scheiding van Holland en België, trok zich Clavareau van het staatkundig leven terug, met de getrouwheid aan het Huis van Oranje in het hart, en wijdde hij zich geheel aan de zorgen van het huiselijk leven, te midden waarvan hij gelukkig was, en waaraan hij de teederste klanken zijner lier mocht verpanden. Vandaar die gelegenheidsstukken en die poëzie van den huiselijken haard, onzen landaard zoo eigen. Vandaar die lieve vertalingen van onze kinderdichtjes, juweeltjes gelijk er in den letterkrans van geen volk te vinden zijn. En hoe meer hij zich bewoog op het letterveld, des te vuriger werkte zijn geest, des te levendiger werd zijn ijver. Op het kantoor was hij de bestierder der getallen, en in den huiselijken kring de aanvoerder der verzen. Kenschetsend zeide van hem de oud-Minister van Financiën, Appelius: ‘Clavareau heeft de Negen broeders van Arabië (zinspelend op de 9 cijfers) uitgehuwlijkt aan de Negen zusters van den Zangberg (zinspelend op de 9 Muzen).’

De aanleiding tot de menigte zijner dichtstukken lag ook in de gave van improvisatie; hij wist zijne verzen toe te passen op de kleinste omstandigheden, en dat met een zeker attisch zout, het kenmerk der Fransche causerie. Men zou hem nogtans eer een voordevuistschrijver dan een voordevuistspreker kunnen noemen. Hij had vele aardige invallen, die gedichten werden, welke hij soms aan tafel, soms op een wandeling, soms ook des nachts opschreef. De meeste zijner gelegenheidsstukken zijn door hem op die wijze vervaardigd en zouden met veel recht den Catsiaanschen titel van ‘invallende gedachten’ kunnen dragen. Die invallen waren voor hem uitspanningen en weldra eene levensbehoefte. ‘Je cultive les Lettres (zegt

hij) par plaisir et par délassement.’ (Oeuvr. Dram.) Tot die uitspanningen behoorden mede eenzame wandelingen in de vrije natuur - en die natuur, aan den St. Pietersberg, tusschen Maastricht en Luik, is schoon, een Zwitserland voor mijmeraars, een Eldorado voor dichters! - afgewisseld door urenlange vischvangst. Ook daar wrocht de dichter zijne schoonste gezangen, waarvan de synthesis door hem is uitgedrukt in de volgende verzen:

Hij bereikte den ouderdom van ruim 76 jaren, en stierf te Maastricht, den 6 Maart 1864.

Dit bestek gedoogt niet dat wij gewagen van 's mans verdiensten, als Fransch dichter, die overigens uitmunt door den fijnen smaak, de kristalheldere netheid zijner verzen, aan wien het dartele rijm nooit ontbreekt; ook spreken wij niet van zijne zeker talentvolle vertolkingen uit het Duitsch, Engelsch en Italiaansch; onze plicht is, hier aan te teekenen, dat hij vooral zijne eervolle bekendheid te danken heeft als de Vertaler van Nederlandsche dichters. Wie kent niet zijne schoone overzettingen van Helmers, Feith, Tollens, en zooveel anderen? Wie heeft niet vol bewondering gelezen zijne vertolking van onze meest gevierde kinderdichters Van Alphen, Van Heyningen-Bosch, Francyntje De Boer, L. Van den Broek, en Dr. Heije, allen door Clavareau op zoo meesterlijke wijze in het Fransch teruggegeven? Ieder, die het moeielijke van eene overzetting bij ondervinding kent, al is het dan slechts proza, moet den ijverigen Clavareau toejuichen. Onze vaderlandsche jeugd heeft hij veel

met de vertaling van die kinderpoëzie aan zich verplicht, want er ontbraken nog geschikte boekjes in de Fransche taal om aan kinderen van die jaren, voor welke onze kindervriend Van Alphen schreef, in handen te geven.

Er was maar ééne stem over Clavareau's vertalingen, om nauwkeurige getrouwheid, sierlijken stijl en eene bijzonder vloeiende versificatie.

Niet alle zijne vertalingen echter kan men, kritisch beschouwd, als zoodanig aannemen. Niet zelden immers maakt hij navolgingen, waarin hij, uit zucht tot eenvoud en losheid, vele geschied- en aardrijkskundige beschrijvingen, als ballast, over boord werpt. Hij wilde liever populair zijn dan schitteren.

Zijne talenten en zijne verdiensten werden door de gekroonde macht erkend, zooals het dubbele Ridderschap van den Nederlandschen Leeuw en van de Eiken Kroon, waarmee hij verrijkt was, bewijst. Ook werden zij erkend door de geleerde genootschappen van Luik, Gent en Athene, waarvan hij lid was, en door de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden, die hem in 1830 het lidmaatschap aanbood. Mede werden zij erkend door de groote letterkundigen van Frankrijk, zooals Mvr. De Genlis, Chateaubriand, Lamartine, Hugo, Marmier, enz., met wie hij in briefwisseling was. Maar 't meest werden zij erkend door de dichters van ons vaderland, die hunne gedichten zagen teruggegeven in verzen zoo klaar en zoo frisch als het beeld van den wandelaar teruggekaatst in den reinsten spiegel der beek.

Roermond, Juli 1871.

Prof. Michael Smiets.

Chronologische lijst van de geschriften van Auguste Clavareau.

I. Vertaalde Geschriften.

Losse Dichtstukken.

II. Oorspronkelijke Geschriften.

Proza-Schriften, zonder dagteekening.

Verspreide Dichtstukken.

Journal de la Haye 1848.

La Sylphide, Revue Bordelaise (Frankrijk) 1863.

L'écho de Vaucluse, à Avignon (Frankrijk) 1833 en '34.

Journal de Liége et de la Province. J. Desoer 1854.

Le Journal du Limbourg. J. Bury-Lefebvre voor 1849.

Le Courrier de la Meuse, Journal du Limbourg. Van Osch-America et C^ie, na 1849.

Provinciale Friesche Courant, 1854 en '55.

De Noordbrabanter, 's Hertogenbosch Wed. D.A.A. de Rooy, 1855.

Losse Dichtstukken, zonder dagteekening, doch uit de laatste jaren des Dichters en meestal gedrukt te Maastricht bij Van Osch-America, en te Luik, bij J. Desoer, onder de volgende titels:

Le jour de l'an. - Aux ennemis de la paix. - Dieu, donne nous la paix! - A l'occasion de l'Exposition des fleurs à Maestricht. - Pour les pauvres. - A l'industrie, à l'occasion du XI congrès national agricole, à Maestricht, le 26 Juin 1856. - A l'occasion de l'inauguration de l'éclairage au gaz de la ville de Maestricht. - La jeune malade, 10 Octobre. - A Son Altesse Royale, Monseigneur le Prince d'Orange, héritier de la Couronne du Royaume des Pays, le jour de sa majorité, 4 Septembre 1858. - La naissance du Sauveur. - L'enthousiasme, ode, Liége chez J. Desoer. - Fête de l'immaculée Conception. - Les rogations, ode dédiée aux Pasteurs de village. - La Pentecôte. - L'assomption. - Le mois de Marie.