Logo DBNL
Hekeldichten (ca. 1920)

Hekeldichten

(ca. 1920)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Met de aantekeningen der ‘Amersfoortsche’ uitgave


Vorige Volgende

Harpoen,

Aen jonkheer Landeslot aant., heer van Vryburgh.
 
Ik heb, heer Landeslot a, doorreizend uw gebiet,
 
Daer menigmael vernacht, en veel van Godefried b,
 
Den Preker van uw vlek, de boeren hooren roemen aant.,
 
Wiens lof zy met geen kunst behoefden te verbloemen aant..
5
Wie vont in deeglijkheit oit zijns gelijken meer?
 
Gode offerde hy zijn' dienst, zijn' trou aen zijn' Lantsheer,
 
En braght dat woeste volk tot deughdige bekeering,
 
Door voorgang eer dan door zijn ongetoide lering.
 
Zijn woort was eveneens als een gezegent zaet.
10
Hy was der zielen zout. aant. Noit moeid' hy zich met staet
 
Of weerelts heerschappy. Het licht blonk uit zijn leven.
 
Al wat de Bybel leert stont in zijn hart geschreven:
 
Ja, zijn godtvruchtigh hart was aller deugden kerk.
 
Wat drempel hy betrat, daer bleef een heiligh merk;
15
Zijn mont was troostelijk den aengevochten aant. bedde.
 
Wat onlust aant. rees'er, dien hij niet met wijsheit redde?
 
Baldadigheit nam af, zoo ras hy trad op stoel aant.;
 
Gerechtigheit die groeide, en pleiters werden koel.
 
De kroegen stonden leêg. Geen mes wert uitgetrokken.
20
d'Oprechtigheit des mans klonk luider als de klokken.
 
Hy was vernoegt in 't kleen, gewilt by arm en rijk,
 
En stontse bey ten dienst: zy golden hem gelijk.
 
Men zagh hem zelden aen der rijke lieden disschen:
 
Wel moght hy wit aant. zien, maer vermijde aant. d'argernissen.
25
Zoo lang zijn leven duurde hing 's vollekx hart aen Godt,
 
En 't was gehoorzaem zijnen vrijheer Landeslot.
 
Hoe wenschelijk zou 't zijn voor landen en voor steden,
 
Indien men nu 't geloof niet naer spitsvondigheden,
 
Die luttel stichten, ging waerdeeren al te bot,
30
(Verkeertheit is 't van 't minst te maeken 't hoogste lot),
 
Maer naer 't beleven aant.: daer zoo veel is aen gelegen,
 
Dat niemant zonder dit kan erven Kristus zegen.
 
Gewis had Godefried de waerheit zoo gevat,
 
En hierom woeckerde hy met yver om dien schat.
35
't Getal, dat zocht hy min met bidden en met wenschen,
 
Als 't pit en merreg van ter deugd gezinde menschen,
 
En drong op 't weeten niet zoo vierigh, als op 't doen.
 
Dat was de rechte melk om Heilgen op te voên.
 
Waer zulke voesters aant. zijn, daer bloeien d'onderzaeten:
40
Daer heeft de grootste stadt geen wachthuis vol soldaten a,
 
Om huisbreek aant., plondring aant., moort, en stokebrandery aant.
 
Te blusschen binnen muurs aant., of zielentiranny:
 
Daer wordt de Godtsdienst niet gevordert aant. met luid krijten,
 
En 't arm eenvoudig volk in rotten aant. te doen rijten:
45
Daer waeken om een tong zoo vele spietsen niet,
 
Maer yder aant. burger wacht aant. op 't geen zijn Heer gebiet,
 
En voor 't gemeene best quijt zich een jeder Kristen,
 
Als in d'Aposteleeu aant., die laegen kent noch listen.
 
De Kerk is als een koy vol lamren, als een korf
50
Vol tortelduiven aant., daer d'onnozelheit aant. om storf.
 
Maer sedert Wolfaert b sloeg zijn' klaeu in d' oegst aant. des Heeren,
 
Veraerden aant. de gemoên aant. in baerelijke aant. beeren;
 
Dat heught heer Landeslot noch heden dezen dagh;
 
Wat dagh verliep 'er, dat hy niet zijn hartzeer zagh?
55
De lantliên maekten van hun heerschappen tyrannen,
 
En tegens 't overhooft aant.was 't lichaem ingespannen,
 
De leden onderling te aant. jammerlijk verdeelt,
 
En uitgewischt in 't hart Godts heerlijk evenbeelt,
 
Det Godefried met smart en arbeit daer in drukte.
60
Elk riep: dat 's u, dat 's mijn; elk grabbelde en elk plukte:
 
Dies oude Karsten, die hierom zijn handen wrong,
 
Kreet: wat al boos vergif verspreit een paepetong aant.!
 
En 't was waerachtigh waer. Wie kan de waerheit laeken?
 
Dat allerkleenste lidt aant. beschikt wel groote saeken;
65
Gelijk de slimme slang in 't heilig Paradijs.
 
Wie 't in den wint slaet, wort het t' zijner schade wijs:
 
Dies loven wy met recht den wakkeren heer van Schagen aant.,
 
Die toomt den voerman voor het hollen van den wagen,
 
En maekt hy 't hem te grof, hy bezight zelf de zweep,
70
En graeut aant. eens: bengel hou! flus krijghje van de leep
 
Hy leert den Leeraer uit een ceêl zijn' schult bekennen,
 
Zoo wort hy handelbaer, en kan de paerden mennen
 
Op 't Euangelisch spoor. Wat schiet den man te kort,
 
Die zoo demoedigh, en ten leste zaligh wort?
75
Hy leert hem, na zijn staf aant. is, springen, en niet verder;
 
Dus is de Schager aant. heer zijn eigen prekers harder.
 
Rechtschapen edelman, hoe edel is uw ziel!
 
Hoe luisterscharp uw oor, op 't rollen van het wiel!
 
Al wordmen uitgeluit aant. voor goddeloozen schellem:
80
Zoo scholt Datheen aant. weleer den wijzen helt prins Welhem aant. a.
 
De lasterkunst valt licht; de botste kanze best aant..
 
Toen weeldig aant. Vlaendren was bezeten aant. van die pest aant.,
 
Ontsteeken aant. door den stank van weinigh booze prijen aant.,
 
Verstorf de welvaert, en de staet geraekte aen 't glijen,
85
Tot dat de graeflijkheit aant. zat deerelijk gestrant.
 
Dit strekt aant. een heldre baek, gelijk een schip op zant.
 
Dies laet, Heer Landeslot, den breidel niet meer glippen:
 
Maer muilbant Wolfaerts al te lasterlijke lippen;
 
Want zoo hy u niet vreest, zoo siddert gy voor hem.
90
Wanneer uw blixem suft, soo dondert zijne stem,
 
En wekt een onweêr, eer het plompe zinnen merken,
 
Dat op het lant een zee gaet boven alle kerken,
 
En gy verlaeten en vermeestert zit aen 't roer.
 
Dit wist de Stuurman, die met jonkheer Robert aant. voer a
95
En met zijn' meestren toen waer over boort gesprongen,
 
Had hy niet reê geweest voor putger aant. en kokxjongen.
 
Men berreght schip en goet door oefening van tucht:
 
Want d'ongebondenheit is wonder nau aant. van lucht aant.,
 
En scharp van snof aant. en reuk, als sommigh slagh van dieren,
100
En weet haar' moedt hier na te strakken aant. of te vieren aant..
 
Veel' dingen zijn wel nut, meer al en is 't niet aant. fraey.
 
Een huis verciert is met een' schoonen papegaey,
 
Maer snatert hy te veel, hy is gelijk een aexter,
 
En moeilijk voor 't gezin, gelijk een vuile kaexter aant..
105
Een woort te zijner tijt geuit, in zuivre tael,
 
Een gulden appel is, in eenen zilvre schael.
 
De wijze weeghtze als gout. Quâe klap bederft goê zeden.
 
Dit treft voornaemlijk die in 't openbaer zal reden aant.,
 
En rekent, dat hij moet den Reghter reekning doen
110
Van elk ontuchtigh aant. woort. Nu braekt men rijp en groen
 
Op wettige Overheên, ja zelfs op alle Grooten,
 
Op nabuurkoningen aant., 's lants trouwe bontgenooten;
 
Een lastering, zoo dler den Kristen aant. mont verboôn.
 
Hoe gortig aant. 't varken zy, men roept: al schoon, al schoon.
115
Al zuiver Kristendom aant., met heiligheit behangen:
 
En 't hart een stinkpoel is, vol padden en vol slangen.
 
Men dringt zijn' naesten van den oever, om een punt,
 
En elk zijn' medekrist de zaligheit misgunt;
 
't Geschil wort groot geschat, 't is menighmael een kleentje aant..
120
In 't ydel bekkeneel daer rammelt steentje aant. beentje,
 
En hierom sluit men voor een' andren 's hemels poort,
 
En die in eer wil staen moet trekken aen die koort.
 
De schemeringen zijn verlegen met de klaerhett.
 
Het minste stipken heet noodzaekelijke waerheit.
125
Geveinstheit speelt haer rol op 't geestelijk tooneel,
 
Het weerlijk aant. doopt men met den naem van Godts krakkeel.
 
Wat kan de lamren rok al huichelaers verschuilen!
 
Maer dat aant. er wolven zijn, barst uit wanneer ze huilen,
 
En janken over kruis en misselijke aant. pijn,
130
Om dat tot 's andren rust zy wat geteugelt zijn,
 
En volgens hunnen aert geen wreetheit kunnen plegen. aant.
 
De naemen van party aant. uit 's levens boek te veegen
 
(Indien hun deeze maght van boven is vertrout)
 
Waer billijk hun genoegh. Nu maekt die waen hen stout,
135
Om zulk een' balling van den aerdboôm noch te weeren,
 
Dien 't onvervalschte boeck de voetbank aant. noemt des Heeren.
 
Wie schreit niet die dit hoort, of lacht zich slap en moe?
 
't Is zeker, roept 'er een, 't behoort ons alles toe.
 
't Geloof is erfgenaem van weereltlijk en geestlijk a,
140
En wie dit niet begrijpt, leeft luttel min als beestlijk.
 
Ik ken de Pauzen aant. wel, die Vrankrijk deelden uit,
 
En schatten 's Konings erf op Predikantenbuit:
 
Maer 't is Rochel in 't end vry bitter opgebroken.
 
Niet dat we met haer' val de tanden willen stoken;
145
Maer toonen, hoe men door verblintheit steigren dar aant.
 
In top, om bet aant. vermaert te zijn als Lucifer aant.,
 
Die van des hemels trans tot in den afgront storte,
 
Toen Godt de dartelheit aant. van zijne wieken korte.
 
Noch heeten 't yveraers, en die 't wel gade slaen,
150
Zien Vorstendommen door dien yver ondergaen!
 
Al hun betrouwen is een hollende gemeente,
 
Wiens aant. oproer zit in 't bloet, in 't merregh van't gebeente,
 
Van haer aant. was d' oirsprong, en van haer beducht men 't end,
 
't En zy een wijs geval aant. de zaek ten beste wend:
155
't En zy dees barsse aant. stof gemengt wert met yet smedighs aant.,
 
Om die te vlyen aant. tot wat dienstighs en wat vredighs.
 
 
 
O.M.P. aant.
 
mdcxxx

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs


organisaties


plaatsen