Logo DBNL
De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674 (1937)

De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674

(1937)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende


illustratie
P. Adam Schall van Keulen, jezuïet en mandarijn.
Anonieme prent uit Athanasii Kircheri China Illustrata, Amstelodami, apud Jacobum à Meurs, in fossa vulgo de Keysersgracht, Anno MDCLXVII.


J.v. Vondels
Zungchin of Ondergang der Sineesche Heerschappye.

Het eerste bedryf.

ADAM. REY VAN PRIESTEREN. US.
Adam+:
 
Hier staenwe op 't voorhof van het keizerlijk Peking,1
 
De hooftstadt van heel Sine, en zien aen 's hemels ring2
 
De zon alree gedaelt, den Noortbeer opwaert stappen,
 
En steigeren in top, langs tweewerf twintigh trappen.3-4
5
Zungchin de keizer daeghde ons uit de stadt ten hoof,
 
Nu van Lykungzus heir beronnen, en ten roof6
 
Arghlistigh aengezocht, en jammerlijk beneepen,
 
Gelijk een blaetend lam, van 's wolfs gebit gegreepen.
 
Wat raet? hoe draegen wy ons best in dit geval?
10
De krijghskans twijfelt aen wat kant zy hellen zal.
 
Wy staen in 't midden van de vyanden en vrienden.
 
Bezwijkt de rijxkolom, die 's keizers standert dienden12
 
Met raet of daeden, werk of woorden gaen te gront:
 
Doch sterven van een' pijl, of speer, of sabel stont
15
Ons licht, naerdienwe, ontbloot van goet en bloet en erven,15-vlg.
 
Dus verre in 't oosten uit Europe, als pelgrims, zwerven,
 
Om ongeloovigen, uit blinde afgodery
 
Verlossende, het juk van 's afgronts slaverny
 
Te schuiven van den hals, gelijk Sint Thomas leering19
20
Den grontsteen leide van der Heidenen bekeering:
 
Maer stervenwe, zoo staet de kruisoogst in gevaer,
 
En zulk een arbeit van dry vijfentwintigh jaer,22
 
Om zaet te winnen, zou verdwijnen met ons leven.
 
De hooghste wil ons raet, zijn' naem ter eere, geven,24
25
Op dat het kruisgewas van 't wijt Sineesch gebiet,
 
Dat schoon en heerlijk staet, eens in zijne aêren schiet',
 
En zulk een zegen van dit rijk en 's rijx gebuuren
 
Gemaeit, behouden raeke in 's hemels ruime schuuren.
Rey:
 
Eerwaerde vader Schal, die 't Roomsche priesterdom
30
Zorghvuldigh gadeslaet, wy staen bereit alom
 
Te volgen uwen last, en geen gevaer te mijden,
 
In deze oproerige en staetwisselbaere tijden,32
 
Noch ongestadiger dan 't ongestadigh licht
 
Der maene ons toeschijnt met geen eenerley gezicht,34
35
Naer datze van de zon belonkt wort en bescheenen.
 
Wat spoet of rampspoet Godt zijn' knechten wil verleenen,36
 
Wy staen gelaeten: het besla tot 's hemels lof.37
 
Een dankbaer harte ontbrak ten geenen tijde stof
 
Den allerhooghste een schael vol reukwerk op te draegen.
40
Hy leeft gerust, die zich Godts schikking laet behaegen.
Adam:
 
De grijze kantzler Us treet, leunende op den staf,41
 
Ter hofpoorte uit, en stijght de marmre trappen af,
 
Bekommert met den staet, en zwanger van gedachten.
 
Het zou wel voegen in dees galery te wachten.
45
Begeeft u achter ons in orden op een ry.
 
Hy wandelt herwaert aen. het is geraên dat wy
 
Met alle eerbiedigheit den amptenaer ontmoeten.
 
Verzuimt niet drywerf hem al neigende te groeten.48
Us:
 
Eerwaerde vader, Schal.
Adam:
 
Doorluchtste aertskantzelier.
Us:
50
Uw komste is aengenaem.
Adam:
 
Dat ooghmerk drijft ons hier.50
Us:
 
Gy komt ter goeder tijt met uwe altaergenooten
 
Door 's keizers last ten hove, om dat hy heeft besloten,
 
In 't nijpen van den noot, zich noch van uw gebeên
 
Te dienen: want gy stemt godtvruchtigh overeen
55
Met onze wijzen, die het keizerdom bestieren.
 
Uw starrewijsheit en getrouheit en manieren
 
Behaegen hem ten hooghste, en zonder wederga.
 
Bedaert dees oorloghsstorm, betrou u zijn gena.
Adam:
 
Wy staen in 's keizers dienst ten hooghste al lang gehouden.59
60
Onze onmaght blijve slechts verschoont en quijtgeschouden.60
 
De mont der kruiswet van Godts zoone en Godt het Woort61
 
Gebiet den Christen wat den keizer toebehoort
 
Zijn tol en schatting hem ootmoedigh toe te wijden.62-63
 
Wy waeken nacht en dagh in deze wilde tijden
65
Voor 't keizerlijke hof, en 't gansche keizerdom,
 
En offeren gebeên in kerke en koor alom.66
 
De Godt der goden wende ons zwaericheên ten goede.67
 
De burgerlijke twist is eene scherpe roede.
 
Wat raet, wat middel om te lesschen zulk een' brant?
Us:
70
Men voert de waterspuit te spade by der hant,70
 
Wanneer de vlam in 't hof ten hemel komt gestegen,
 
d'Orkaen daer onder blaest en stookt, en aller wegen
 
De wijken zet in vier, en weit de straeten af.
Adam:
 
Ik wenschte dikwijl dat my iemant reden gaf
75
Hoe deze inheemsche vonk eerst smeulde en raekte aen 't smooken.75
 
Hier wort wel stukwijs, noit volkomen, van gesproken.
Us:
 
De brant heeft al gesmeult van over menigh jaer.
 
Het eischt een langk verhael, en langkheit valt te zwaer,
 
Indien men van den stam Taiminga wil beginnen.79
80
Het was Hunguüs, die, geboren tot verwinnen,80
 
Den Cham naer Tartarye uit Sinaes palen dreef,81
 
En slagh op slagh in 't velt zeeghaftigh meester bleef,82
 
Dies hem de sluierkroon des rijx wiert opgedraegen.83
 
Na hem rust Sina niet Niuche fel te plaegen,84
85
Verbiet des konings bloem te trouwen een' Tartaer,85
 
En brengt haer' vader om: dat valt den zoone zwaer,
 
Die berst ten rijxmuure in, en wint Tuxin grootdaedigh.
 
Noch zoekt hy pais: maer wert van Vanliëus smaedigh88
 
En trots bejegent, dies de wraeklust hem beving
90
Dat hy de sabel zwaeide in 't aenzicht van Peking.89-90
Adam:
 
Hoe treurde ons kruisgeloof, zoo heerelijk aen 't bloeien,
 
Toen Xinkio, van nijt, noch bloeien kon noch groeien,92-vlg.
 
En Vanliëus riedt het kruis, der vroomen wijk,93
 
Met onze broederschap te bannen uit het rijk.94
Us:
95
Dat heeft Taimingaes stam een' grooten krak gegeven:
Adam:
 
Makao 's keizers zaek in zulk een' noot gesteven,96
 
Met busseschietren en kortouwen van metael.97
 
Zoo raekte 't flaeuwe hof aen aêmtoght en verhael.98
Us:
 
De tijt gehengt niet in 't byzonder nu te spreeken99
100
Hoe 't wankele avontuur noch regel houdt noch streeken,100
 
Maer tuimelt om en om, gelijk een draeiend radt.
 
Wie hier aen hangt, en houdt het geen hy eenmael vat,
 
Zit midden in, of raekt dan boven op, dan onder.
 
't Gestarnte, aen 's hemels kloot gehangen, draeit niet ronder,104
105
Dan 's weerelts staeten, noit in stilstant en in rust.
 
De roovers winnen velt, en boeten hunnen lust,
 
Tot dat Lykungzus, 't hooft der rooveren, met rooven107
 
Alle andren dempt, en zich heel Sina durf beloven,108
 
Zoo dra, hy meester van het noortsch geweste in 't kort,109
110
De keizerlijke naem hem opgedraegen wort,
 
Om vratige amptenaers, die d'onderdaenen pletten,
 
Een' muilprang op den muil, het volk ten zoen, te zetten.
 
Hy toonde een schoon gelaet, en scheen een ieders vrient.113
 
Het volk, met streelen en zacht handelen gedient,114
115
Schept adem, valt hem toe. Tienkius komt te sterven.115
 
Zungchin geraekt aen 't rijk, en, om geen gunst te derven,
 
Besnoeit besneênen, en Guieius, al te hoogh117-vlg.
 
In maght gesteigert, en den oversten in 't oogh.118
 
Dees, onder schijn van eer, gezonden naer de graven
120
Der oude keizeren, ontfangt in 't heenedraven
 
Een goude doos, waer in een zijde koorde leit;
 
Dies worght hy zich, door last der hooghste majesteit.
 
Noch wint Lykungzus velt. Zungchin, om dezen roover
 
Te stuiten, werft een heir, dat loopt weêrspannigh over.
125
Zoo komt d'aertsvyant, die ons maghten ziet gezwakt,125
 
En oversten gedeelt, tot hier toe afgezakt.
 
Zoo tweedraght en verraet inwendigh ons niet deeren,
 
De krijghsmaght en 't geschut is maghtigh hem te keeren.
Adam:
 
Zoo 't eeuwigh wakende oogh te nacht op schiltwacht staet,
130
Ontzie de stadt en 't hof noch tweedraght noch verraet.
 
Wy willen met gebeên, het rijk ten beste, waeken.
Us:
 
Begunstight naer uw maght de keizerlijke zaeken.
REY VAN PRIESTEREN.
I. Zang:
 
Bescherremheer, wiens wakkere oogen
 
Noit sluimeren op 's hemels wacht,
135
Bescherm door 't eeuwigh alvermogen
 
Den grooten keizer in zijn kracht,
 
En d'afkomste uit Taiming gesproten,137-vlg.
 
Die, schier dry eeuwen achter een,
 
Den wreeden Cham keerde onverdroten,139
140
  Hoe vreeslijk hy in 't velt verscheen.
 
De vyant magh vry bosschen planten
 
Van veltstandaerden, en den wal
 
Met stormslotdraegende elefanten143
 
Omcingelen, en luit geschal
145
Van dolle en brieschende oorloogspaerden,
 
En krijghsklaroenen, heesch van keel:
 
Wy zwichten voor geen veltstandaerden,
 
Noch elefanten, noch kameel,
 
Noch geen ontelbaer heir van buiten,
150
Indien uw maght gewelt wil stuiten.
I. Tegenzang:
 
Dat is voorheene klaer gebleeken.
 
Sennacherib van Ninive152-vlg.
 
Bedekte met zijn heir de streeken
 
Van Samarye en Sion me.
155
De koning Ezechias treurde:
 
Doch Ezaias trooste hem,
 
Toen hy, vol drux, zijn purper scheurde,
 
Belegert in Jeruzalem.
 
Rabsaces stofte voor de veste,
160
  En lasterde den waeren Godt,
 
Die hoorde 's volx geschrey ten leste,
 
Schoon d'Assyrier hier mede spot.
 
Een engel komt het heir aenrannen,
 
En velt ter aerde met een' slagh
165
Omtrent twee hondertduizent mannen,
 
Getelt in 't opgaen van den dagh.166
 
Als d'opperste wil ooreloogen,
 
Dan baeten panssers, zwaert, noch boogen.
II. Zang:
 
Och kon men 't Aziaensche Euroope169
170
  Herbaeren door het hemelsch zaet,
 
Tot eene levendige hoope
 
Op Godt, der vadren toeverlaet,
 
En zijnen zoon, die zonder smetten
 
Van d'aerde steegh in 't hemelsch rijk,
175
En eerde Cezar Christus wetten,175
 
Den grooten Constantyn gelijk;
 
Men zagh de vyanden gevloden,
 
Gelijk het kaf verstuift voor wint,
 
En 't kruis geplant in hun pagoden,179
180
  Te lang in 's afgronts nacht verblint:
 
'k Zagh guighelaers en wichelaeren,181
 
En Epikuurs verdwaelt gebroet,
 
Voor Christus onbebloede altaeren,
 
Gezoent met Godt door waere boet.
185
Regeerde dan de vorst van vrede185
 
Het zwaert zou rusten in de scheede.
II. Tegenzang:
 
Besloot het hof een straf te zetten
 
Op d'ongetoomtheit, die Godt terght188
 
Door nimmer noembre gruwelsmetten,
190
  'k Zagh Sine, in strandens noot, geberght.
 
Wat baet het dat Sineesche wijzen
 
De godtheit kennen, en haer niet
 
Naer eisch van zulk een kennis prijzen,
 
Zich buigende onder Godts gebiet?
195
Nu geeft hyze aen hun lusten over195
 
En lasterstukken, zonder maet.196
 
Zy staen ten doele van den roover,197
 
Die naer de kroon van 't oosten staet.
 
Een springvloet van gevloekte plaegen
200
  Verheft zich. heer, beschut het rijk.
 
Laet onze voorbede u behaegen.
 
Gena beslechte alle ongelijk.
 
Gy kunt verraet en tweedraght teugelen.
 
Beschut ons, heer, met uwe vleugelen.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs


Over dit hoofdstuk/artikel

lied