De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660

[p. 645]

Ter Bruilofte van den E. Bruidegom Michiel Blok
en de E. Bruit Alide Ansloaant.^*

Sap. 8. Krachtig en liefelijk

Zoo ergens in 't alwijs beleit

Beschiet met kracht en lieflijkheit^1-2

Zijn oogmerk in 't behoeden

Der schepselingen, dat blijft klaer

In 't paeren van 't gewettigt paer,⁵

By Godt en alle vroeden⁶

Met lof gekroont: want 's huwlijx stant⁷

Zich tegens 't menschverslinden kant,⁸

Herstelt met weelige enten

Het menschdom, dat groote afbreuk lijdt¹⁰

Door krijgh en onderlingen strijt

Van strijdende elementen.

Gewont met eenen minnepijl

Van Godt, plukt Josef aen den Nijl,

In 's rijks aertspriesters hoven,

De bloem der maeghden binnen On,

Waer aen hy bey de spruiten won,

Die hem veel heils beloven.^14-18

De koning Faro, bly van geest,

Kroont Rachels zoon op 't bruiloftsfeest

En helpt de staetsi vieren.^19-21

* Van 1658. Volgens de tekst in Vondels Poëzy 1682, I, blz. 752. Michiel Block (geb. 1635) was een broer van Agnes Block (zie dl. 5, blz. 458). Alida Anslo was een dochter van Gerbrand Anslo en Abigail Schouten, wier huwelijk in 1636 door Vondel bezongen was (zie dl. 3, blz. 484). Het huwelijk van het jonge paar had plaats op 28 September 1658. - Het motto is ontleend aan de Vulgaat: Liber Sapientiae VIII, 1: Attingit ergo a fine usque ad finem fortiter, et disponit omnia suaviter. (Zij gaat krachtig haar gang van het begin tot het eind en regelt alles liefelijkerwijze).

1-2 Indien de Voorzienigheid ('t alwijs beleit) ergens in zijn doel treft (beschiet), dan is dat in het instandhouden van het menselik geslacht ('t behoeden der schepselingen).

5 gewettigt: wettig verbonden.

6 By: door.

7 stant: staat.

8 't menschverslinden: de grote sterfte onder de mensen.

10 afbreuk: afbrokkeling.

14-18 Van: door; Josef huwt Asnath, dochter van Pothiphera, de overste van On, en krijgt twee zonen, Manasse en Ephraïm (Gen. 46, vs. 20).

19-21 Vlogens Gen. 41, vs. 45 gaf Pharao hem deze vrouw ten huwelijk; de staetsi: de plechtigheid.

[p. 646]

 

Het hoogh beleit was oirzaek van²²

 

't Gezegent huwelijxgespan,²³

 

Volvoert door Godts bestieren.

25

Gelijk de zon de vorst ontdoit,

 

Het dorre lant met lover toit

 

En telge, in elk geweste;

 

Met kracht en lieflijkheit het groen

 

Te voorschijn brengt in zijn zaisoen;

30

Zoo wort, tot 's menschdoms beste,³⁰

 

Door 't gloeien van oprechte min

 

De minnaer en zijn bedtvriendin

 

Gezegent. geene tyen

 

Verdelgen 't menschelijk geslacht.

35

De stammen bloeien in hun kracht,

 

Door d'afkomst, zoet op vryen.³⁶

 

Het stoutste hart legt zijn geweer³⁷

 

Voor 's huwlijks troon gebuigzaem neêr,³⁸

 

En smilt, als wasch door 't straelen³⁹

40

Van dezen liefelijken brant.

 

De helt biet wapenloos de hant

 

Zijn gade en kust de kraelen⁴²

 

Van haeren opgeloken mont,

 

Verbint in 't eeuwigh trouverbont

45

Zich zelven, en zijn zinnen,

 

Hoe wuft die weiden, zonder toom.⁴⁶

 

Hy neemt dit juk op in dien droom.⁴⁷

 

Geen zachter juk dan 't minnen.

 

Een orden ingewijdt van Godt,⁴⁹

50

Uitreiker van een ieders lot,

 

Een orden, aengeprezen

 

Ter bruiloft van Godts majesteit,⁵²

 

Door zijne tegenwoordigheit,⁵³

 

En 't wonderwerk, bewezen

55

Ten troost van bruidegom en bruit,

 

Stapt met dees hantvest fier vooruit,⁵⁶

 

En helpt Godts akker bouwen,⁵⁷

22 Het hoogh beleit: de macht van Pharao.

23 huwelijxgespan: huwelijksverbond.

30 beste: bestwil.

36 afkomst: nakomelingschap; zoet op: verzot op.

37 stoutste: dapperste; geweer: wapenen.

38 gebuigzaem: inschikkelik, gedwee.

39 't straelen: de gloed.

42 de kraelen van haeren opgeloken mont: haar koraalrode geopende lippen.

46 Hoe ongedurig zijn zinnen, als ze niet betoomd werden, zouden willen genieten.

47 droom: verliefde stemming.

49 orden: instelling; ingewijdt van: plechtig tot stand gebracht door.

52 van: door.

53 zijne tegenwoordigheit: zinspeling op de bruiloft van Kanaän en het daar geschiede wonder (vs. 54).

56 Stapt fier vooruit: maakt krachtige vorderingen; dees hantvest: de vastgestelde huwelijkswet.

57 Godts akker bouwen: Gods wereld in stand houden.

[p. 647]

 

Op 't spoor der oud'ren, nimmer moe.

 

Geen nazaet geeft den voorzaet toe⁵⁹

60

In trouwen, en hertrouwen.

 

Zoo won de blaekende Michiel

 

Alide, zijne halve ziel,

 

Door kracht van trouwe liefde.

 

Nu trout de wellekome vreught

65

Zijn blijde jeught aen haere deught,

 

Die hem zoo minzaem griefde.⁶⁶

 

Gy speelnoots, zingt met blijde keel

 

't Gelukkigh paer naer 't bruitsprieel.⁶⁸

 

Ay, zietze treckebekken,

70

Als duiven, op dien bruiloftszangk.

 

Gelieven duurt dees wijs te langk.⁷¹

 

't Is tijdt dat wy vertrekken.⁷²

 

 

 

M DC LVIII.

59 geeft toe: blijft achter bij.

66 minzaem griefde: de zoete liefdepijn veroorzaakte.

68 bruitsprieel: de lusthof van de bruid.

71 Het minnende paar heeft gauw genoeg van het lied waarmee de speelnoots (67) hun uitgeleide doen.

72 In verbeelding heeft de dichter zich bij de zingende vriendinnen aangesloten.