Sint Servaes legende

(1976)–Hendrik van Veldeke– rechtenstatus



[pagina 22]
De Sint Servaes legende [Eerste boek] Dat prologus van Sint Servoes° legenden In gods namen ende in sijnen vreden* Soe beghennen wij deser reden Ende spreken inden beghinne aldus: Sancti spiritus 5[regelnummer] Assit nobis gracia Ende bidden gode daer na, Den troester ende den volleyst, Dat vanden heilighen gheyst Die ghenade mit ons sy, 10[regelnummer] Que corda nostra sibi Facit habitacula, Ende ons te noden by sta; Want des bedoruen wij alre meyst Dat ons der heilighe gheyst 15[regelnummer] Onsen sen* berichte* Ende sijne woninghe (stichte)° In onse herte bynnen Soe dat wij moghen mynne° Gods leer ende sijne woert 20[regelnummer] Die ons nutte° sijn ghehoert Off* wijze mercken* wolden. Jhesus sprack tot sijnen holden*, Die alle herten kent, Hij seide: ‘die mich mynt
[pagina 23]
25[regelnummer] Die sal mijne woert behalden’. Sijne genade moets walden Ende moet ons ghesterkenGa naar margenoot+ Tot allen goeden werken Beide dach ende nacht 30[regelnummer] En(de)° verlene ons sulke macht, Die te sijnen dienste ghetemen, Dat wijr sij* gherne vernemen Ende dat ons duncke soete Ende het ons ghelieuen moete. 35[regelnummer] Gods woert souden* wij mercken* Ende volgen mitten werken. Dat sijn die salighe die dat doen, Alsoe ons leert die gods soen Ende sprack tot sijnen jongheren, 40[regelnummer] Tot sijnen lieuen apostelen, Doen sij inden bongart quamen; Hi beual hon alle te samen: ‘Ghij sult waken ende beden Op dat ghij in gheyne becoringe* en treden.’ 45[regelnummer] Dus warne ich uch* in alre tijt Dat ghij mit ernste wakende sijt; Als hij urs* gherueke* Ende hij ons heym soeke* Off syne boden sende, 50[regelnummer] Dat hij ons ghereyt vende. Dit heuet grote bedude Onder ons sondighe lude Wat god daer mit meent, Die ons sijne ghenade toe sent°.Ga naar margenoot+ 55[regelnummer] Hi heuet ons allen beuolen Dat wij vlijtelike waken soelen* Als hij sijnen iongheren hiet.* Dat waken en verstaet* nyet Dat wij nae den vleysche waken 60[regelnummer] Ende ons seluen scade maken Ende onse sonden meeren.*
[pagina 24]
Conden wij ons daer af keeren, Onse herte ende onsen moet, Dat weer ons aender° zielen goet. 65[regelnummer] Die recht moghen waken Ane rechten doechdeliken saken Die woerden* ter goeder tijt geboren, Als die heilighen deden hier te voren Die dat wale bekanden.* 70[regelnummer] Der slape* is tweerhande, Die ter zielen nyet en douch,* Ende is ons onderscheiden ouch Oft* wijt conden verstaen. Onse menscheit is soe ghedaen: 75[regelnummer] Wij en moghen des slaeps nyet ontberen; Nochtan soelen* wijt den vleysche weren Dat hets nyet te voele en pleghe.° Die volghen willen den rechten wegen Dat sij ewighe ruste vynden 80[regelnummer] Ende mitten gods kynden Moghen vercrijghen geselscap.° Nochtan is eyn ander slaepGa naar margenoot+ Die der zielen voele* meer schaet: Die des den vleyssche gestaet* 85[regelnummer] Hij slaept nacht ende dach Dat* hem nyemant wecken en mach Het en° doen* der heilighe gheyst. Die slape° hi let* ons alre meyst. Desen slape willich uch* konden. 90[regelnummer] Dat is als ons die sonden Soe ouer* lieff werden Ende wij dat allet* heerden* Ende sij ons duncken soete Ende setten daer ane onsen moet 95[regelnummer] Ende wij daer in sijn gheleghen Ende wij der* ghewoenliken plegen Ende sij ons nemen onsen sen* Ende wij ons rusten daer in°,
[pagina 25]
Dat is onses vleysches ghemack. 100[regelnummer] Dat is der slape daer ich aff sprack Die vruchtsam* is ende vreyselijck. Der loen* daer van is eyselijck Den wij daer mede erweruen* Eest* dat wij daer in steruen. 105[regelnummer] Daer voer moet ons behoeden God doer sijnre goeden. Des weer* ons grote noet Dat wij waecten als ons god geboet Aen gheisteliken werken. 110[regelnummer] Daer wille ons god toe ghesterkenGa naar margenoot+ Onsen sen* ende onsen moet, Dat wij beide ouel* ende goet Mercten* ende° besaghen Ende wij des te recht plaghen* 115[regelnummer] Ende wij dat quade vermeden°, Ende mit herten ende mit leden Ende ouch mitten tonghen, Eer wij soe worden bedwonghen Dat wij gheyn goet en moghen doen. 120[regelnummer] Nu bidden wij den gods soen, Onsen lieuen sceppere, Dat hi ons, arme sondere, Die ontslapen sijn in sonden, Dat hij ons wille senden 125[regelnummer] Sijne ghenade die ons wecke, Ende ons dat oughe ontdecke Des herten van bynnen, Dat wij sien moghen ende kennen Den wech der waerheide 130[regelnummer] Die ons ten liechte* leide Vut der duysternissen, Mit der ghedenckenissen Der ouerster Coninghinnen°, Ende wij der gods mynnen 135[regelnummer] Moeten alsoe ghenyeten* Ende ons nyet en moet verdrieten Dat wij daer om weruen,Ga naar margenoot+ Dat wij slapende nyet en steruen; Voer die vreyselike° noet
[pagina 26]
140[regelnummer] Behoede ons god die ons geboet. God doet hon groot eer Dien belieft sijne leer, Ende die sij* gherne verstaen Ende mitten werken nae gaen, 145[regelnummer] Denen gheuet hij sijn rike Ende vroude* ewelike, Die hi alleyne mach gheuen Den ghenen die doechdelike leuen Nae den rechten ghebode, 150[regelnummer] Die salighe, die sich in* gode Oetmoedich willen maken Ende gheysteliken waken Beide dach ende nacht. Des was allet* wale bedacht 155[regelnummer] Die voele* heilighe man Daer ich dese reden aff began, Die genadighe sinte Seruaes, Die eyn gewaer* bisscop was, Die vast hielde gods gebodt; 160[regelnummer] Want hem onse here godt Tsijnen dienste hadde verkoren Ende hij voele* hoge was gheboren Van sinte marien kunne* Ende om die ewighe wunne°Ga naar margenoot+ 165[regelnummer] Ter werelt douchde onghemach Ende gods woert meysterlike* sprach Ende mitten werken toende Dat hij mitter herten meende Beide stille ende ouerluyt. 170[regelnummer] Nu bidden wij den goids druyt. Den mennich sondaer roept ane, Dat hi den ghewaren god vermane* Doer sijn grondelose genade Dat hij mich nyet en versmade 175[regelnummer] Doer eynghe mijnre misdaet Ende doen mich hulpe ende raet Ende moete mich gracie gheuen Dat ich sinte Seruaes leuen
[pagina 27]
Alsoe moet beduden 180[regelnummer] Den ongheleerden luden Alst god ende sinte seruaes beteme, Ende hijt genadelike verneme Want ich eyn sondich mensche ben, Sonder macht ende sonder sen 185[regelnummer] Ongheleert ende ongherecht. Daer om bidde ich den gods knecht, Den werden ende den gheeerden, Den wijsen ende den gheleerden, Dat hi mijn voerspreke* sy te gode, 190[regelnummer] Want hij eyn ghetrouwe bode° Hier in eertrike was, Der goede sinte Seruaes,Ga naar margenoot+ Dat hi mich volleyste* doe Ende helpe mich daer toe, 195[regelnummer] Die heilighe predickere, Mich armen sondere, Dat ich dit moete volbringhen Ter eeren gods sonderlinghen. Nu verneemt voert meer 200[regelnummer] Van desen heilighen heer Wie edelike hi gheboren was, Die oetmoedighe sinte Seruaes Des en soelen wij nyet vergheten; Want hij heuet beseeten 205[regelnummer] Gods rike ten ewen. Inden ioedschen Ewen°* Waren twee gesusteren hier te voren, Edel ende wael gheboren Kuyssche ende wael getogen°*, 210[regelnummer] Als ons getughen, dats ongeloghen, Die die boeke hebben gelesen Dat sij nyet edelre en mochen wesen Noch reynre van haren lyue, Gheboren van edelen wijue 215[regelnummer] Ende van edelen ioedschen manne. Die eyne suster die hiet Anne Ende was onser vrouwen moeder,
[pagina 28]
Sinte marien der goeder Die Jhesum onsen heer droech, 220[regelnummer] Daer aff te spreken is ghenoechGa naar margenoot+ Want menghe ziele daer by ghenas. Die ander suster sy was Gheheyten Esmeria. Van haer staet gescreuen da 225[regelnummer] Dat sij hadde eyne dochter ende eynen sone. Van dien sall ich te weten doen Als ich daer aue vant geset: Dat was Elyud ende Elysabeth Die moeder was sinte Johannes° 230[regelnummer] Baptista, des heiligen mannes, Die onsen heer doufde* Ende voele vast in hem geloufde, Wies moeder was die Elsebe°. Nu suldi verneemen mee: 235[regelnummer] Si ghedroech den gods druyt* Ende haer broeder Elyut° Hadde eynen sone hiet Emyu°. Van dien sullen wij segghen nu°: Des* sone was sijnte Seruaes 240[regelnummer] Die gode lieff is ende was. Alsulck was sijn gheslechte. Nu merct dit wel te rechte Mijne reden ende mijn woert. Men vint aldus bescreuen voert 245[regelnummer] Dat sijn vader woenende was Int lant van grieken, als ich las. Nu willich mich daer toe gheuenGa naar margenoot+ Voert te segghen van sijnen leuen. Sijn leven dat was gode bequame°, 250[regelnummer] Heilich ende sonder blame, Ende was van onser vrouwen geslechten° Gheboren: vut der lynien rechte Was hij neue ons lieuen heren°, Als ons die boecke leeren, 255[regelnummer] Ende sijnre moeder sinte marien. Inden° lande van ermenyen Was wonachtich die vader sijn°; Godfruchtich was hi, dat was anscijn.
[pagina 29]
Daer nae dede ouch dit heilich kint 260[regelnummer] Mit sijnen werken ommer sent* Dat hij gode bekande. Dien van ermenyen lande Was hij te troost gheboren Ende den heiligen gheist eyn vat vercoren; 265[regelnummer] Dat liet hij wael erschijnen. Hi was dien van Ermijnen Teynen spieghel ghegheuen; Die doechdelike wolden leuen Nae rechten wijsdome 270[regelnummer] Dien was hi eyne bloeme Ende eyn leydesterre, Want hi luchtede* verre Ane menghen goeden dinghen Die hij wel conste volbrenghen,Ga naar margenoot+ 275[regelnummer] Daer aff dat der heilige man Groten loff ende eer gewan, Dien god all daer ghesande Tot salicheiden alle den lande. Verhoert noch eyn scone dinck, 280[regelnummer] Wie der heilighe jonghelinck° Op wies in sijnre ioechde Mit mengerhande doechde. Hij hadde tot gode luste Ende keerde sich ane dat beste, 285[regelnummer] Nyet nae den werrentliken* roem Maer nae den waren wijsdome, Mit voele goeden synnen. Hi begonde seer te mynnen God den ouersten sceppere 290[regelnummer] Ende hadde herde onmere°* Alle eertschen rijckdome°. Doer den ewighen rome* Soe liet hij maghe ende lant, Stat, erue ende ghewant*. 295[regelnummer] Dat was sijne salicheit ende sijn heyl. Hi dachte ane dat ordeyl
[pagina 30]
Daer wij alle moeten comen. Hi hadde te rechte waer genomen Want hi was gode ghehoersam. 300[regelnummer] Doen hi die waerheit vernam Ende hi dat wiste te rechte Dat hi vanden edelen geslachteGa naar margenoot+ Onser vrouwen was geboren Ende hi daer toe was vercoren, 305[regelnummer] Doen waert hij vuyrich ende vroe; Ende die gods mynne halp daer toe Want onse here god, die goede, Hadden in sijnre hoede. Ane sijne ghenade hi sich beuall. 310[regelnummer] Hij halp hem volbrenghen all Die doecht, der hi sich onderwant. Doer hoem* ruymde hij sijn lant: Hi voer van Ermenyen In dat lant van Zurien° 315[regelnummer] Te iherusalem sijn bedeuaert, Daer god ghemartielijt waert. Doen hem god daer hadde bracht Doen bleyff hi daer wonacht* Doer liefde ende doer mynne 320[regelnummer] Van gheisteliken synne. Hij hielt* sich doe, sent hij daer quam, Als gode van hiemel wale ghetam*, Mit goeder kuyscheide° Ende mit rechten arbeide, 325[regelnummer] Mit vasten ende mit waken Ende mit doechden te volmaken, Mit kerckgange ende mit ghebede, Dat hij wel° vlyteliken dede, Mit sijnen psalter dien hij las, 330[regelnummer] Daer hi gestadich ane was; Ende oeffende eyn wel reyne leuenGa naar margenoot+ Den gheyst hadde hoem god ghegeuen, Dien hi teynen heer hadde vercoren; Dat hij van adel was geboren
[pagina 31]
335[regelnummer] Daer vinck* hij voele rechte nae. Soe langhe diende hi gode dae Dat men begonde te merken* Aen sijnen goeden werken Ende men in doechden proefde 340[regelnummer] Die seden die hij oefde* Te iherusalem in die heilige stat; Want hem die patriarcke bat Dat hij doer gode dede Eyne dinck, des hij hoem bede, 345[regelnummer] Ende doer sinte marien, Dat hij heme liete wijen Ende woerde eyn selich priester. Dat ryet hoem der meyster Decke* spade ende vroe. 350[regelnummer] Soe langhe sprack hij hoem toe Dat heme int herte quam Dat hij heme waert gehoersam Ende die heilige orden ontfinck Die hem salichlike verghinck. 355[regelnummer] Doen aldus der heilighe man Alle sijne ordenen ghewan Ende hi diende gode sterke Ende hoem der patriarke Te priester ghewijede 360[regelnummer] Ende hij heme ghebenediede,Ga naar margenoot+ Doen meerrede° sijn arbeyt Ende luterde* sijne gherechticheit Beide nacht ende dach. Eyns goeden seden hij plach, 365[regelnummer] Der edel sinte Seruaes, Die gode lieff is ende was, Dat hi en at noch en dranck Als hij die misse sanck Werdelike, als heme wale ghetam. 370[regelnummer] Als hij ons heren lichame nam, Ons heren vleysche ende sijn bloet, Dat dede die heilighe man doer goet
[pagina 32]
Dat hij inden seluen dach Gheyne ander spijse te nutten en plach 375[regelnummer] Ter eeren gods lichame Ende sijnen heilighen name. Ich en segghe uch* nyet voerwaer Wie langhe off wie mennich jaer Dat der goede sinte Seruaes 380[regelnummer] Te Jherusalem° wonachtig was Ende daer alomme inden landeGa naar voetnoot381 Eer heme god den enghel sande,Ga naar voetnoot382 Ich en weyt ouer wie lanck. Eyns daechs hij die misse sanck 385[regelnummer] Ende hij stont in sijnen gebede All die wile dat hij die stille* dede°. Der enghel gods all daer quam Ende seide hoem dan hij wale vernam Stille ende nyet ouerluyt:Ga naar margenoot+ 390[regelnummer] ‘Seruacius’, sprack hi, ‘gods druyt, Ich come vanden ghewarighen gode En(de)° ben hier tot dich sijn bode. Mich heuet der werelt heylant Doer goet hier tot dich ghesant. 395[regelnummer] Du salt leysten* sijn ghebot. Dich ontbuyt* der warighe godt Dattu salt varen in gallia. Du salt busschop werden dae. God wilt dattu daer vares 400[regelnummer] Ende dae die keerstenheit verwares*, Dattu sijne woert daer breydes Ende dijnen sterfdach daer verbeydes.’ Doen sprack der heilige man: ‘Heer, ich en weyt noch ich en can 405[regelnummer] Weder den weech noch die lant.’
[pagina 33]
Der enghel andworde te hant: ‘Onse heer sall dich wale bewaren. Ich sall mit dich daer henen varen Ende sal dich daer heenen leyden. 410[regelnummer] Du en salt nyet langhe beyden. Dat ontbiet* dich die gods sone. Du moghes vroliken aen goen. Dich en derff* der weech nyet duncken swaer. Daer heuet bij nae .VIJ. jaer° 415[regelnummer] Eyn busdom gheweest meysterloes.Ga naar voetnoot415 Du bist der gheen dien god verkoesGa naar voetnoot416 Want hem dijn dienst belieuet wale.Ga naar margenoot+ Sinte seruaes antwoerde nae dien: ‘Ich leyste* gherne sijn gebodt. 420[regelnummer] Gheloeft sijn° onse here godt Ommermeer sonder eynde Soe waer dat* hij mich seynde.’ Die heilighe gods ergheuen Hi mercte voele euen* 425[regelnummer] Dat hem der enghel toe sprack. Eyn deyl ontsach* hijt onghemack; Ten anderen male was hij des vroe Dat hem god erscheyn alsoe Dat hij hem te dienste dochte. 430[regelnummer] Soe hij alre baldste* mochte Soe hieff hij sich ane die vaert. Der enghel sijn gheleyde waert, Die hem wel goet gheleyde dede. Te sinte iacobs voer hij sijne ghebiede° 435[regelnummer] Die heilige sinte Seruacius In galissien te sijnen huys Ende soechte sijne genade da. Van danne voer hi te gallia Dat nu is lutteringhen. 440[regelnummer] Al daer soe moesten° bringhen Der inghel diene* leyde Ende god diene bereyde*,
[pagina 34]
Den hi decke* ghenade bat. Te tongheren in die stat 445[regelnummer] Daer quam die goede sinte SeruaesGa naar margenoot+ Daer dat busscopdome was Groet ende rike, Ende hadde wel yamerlike Ghestanden* doen wel V I J jaer° 450[regelnummer] Sonder busscop, dat is waer, Dattet gherechten meyster nye en gewan. Want god den heilighen manGa naar voetnoot452 Seruacium daer sandeGa naar voetnoot453 Tot salicheiden inden lande.Ga naar voetnoot454 455[regelnummer] Dat wolde onse heer Jhesus°Ga naar voetnoot455 Dat der heilighe SeruaciusGa naar voetnoot456 Daer quam alsoe verre;Ga naar voetnoot457 Want dat buscopdome erreGa naar voetnoot458 Soe langhe hadde ghewesen.Ga naar voetnoot459 460[regelnummer] Die die vite hebben ghelesenGa naar voetnoot460 Sij weten dat wel voerwaerGa naar voetnoot461 Dat allen die .VIJ. jaerGa naar voetnoot462 Ten eynde waren gheganghen.Ga naar voetnoot463 Den luden° moeste verlanghen, 465[regelnummer] Die daer sonder busscop waren; Want sijs ongherne ontbaren Die daer waren ghehoersam. Nu mercket rechte wie dat quam; Des suldi sonder twijuel sijn. 470[regelnummer] Der busscop sinte valentijn Die des busscopdoms daer te voren plach* Die mercte wale ende sach Dat hem sijn alder* seer dwanck. Hi was onmechtich° ende cranck,Ga naar margenoot+ 475[regelnummer] Die heilighe man ende der guede. Hij was des te moede Dat hij den staff leechde* Opten altaer ende seechde*
[pagina 35]
Voer den luden openbaerGa naar voetnoot479 480[regelnummer] Dat hi verbannen waer,Ga naar voetnoot480 Diene daer aff neeme.Ga naar voetnoot481 Maer* die daer toe ghetemeGa naar voetnoot482 Ende alsoe lieff waer godeGa naar voetnoot483 Dat hem der enghel, sijn boede,Ga naar voetnoot484 485[regelnummer] Seluer gheue mit sijnre hant.Ga naar voetnoot485 Doen ghinck die meer ouer alt lant.Ga naar voetnoot486 Het waert condich wijff ende manGa naar voetnoot487 Dat sinte valentijn den banGa naar voetnoot488 Ghedaen hadde den staue.Ga naar voetnoot489 490[regelnummer] Des en doersten* nyemant aueGa naar voetnoot490 Nemen vanden altaer, daer hi lach. Des stont dat busdom menghen dach Sonder busscop° heerdeloes* Dat nye egheynen* dae en koes. 495[regelnummer] Doent god nyet langher en woude dolen,Ga naar voetnoot495 Dien alle dinck es onuerholen,Ga naar voetnoot496 Doen sande hi sinte seruaes daerGa naar voetnoot497 Dat hi der keerstenheit neeme waerGa naar voetnoot498 Want hi daer toe well ghetam.Ga naar voetnoot499 500[regelnummer] Des daichs doen hij in tongheren quam,Ga naar voetnoot500 Der goede sinte Seruaes, Grote Concilie dae was. Doen hoem god daer sande, Doen was van menghen landeGa naar margenoot+ 505[regelnummer] Der lude vele versament da. Doen hiet die stadt Octauia, Want der Coninck hiet Octauiaen Den doe dat lant was onderdaen Ende die stat ghehoersam.
[pagina 36]
510[regelnummer] Doen sinte Seruaes daer in quam, Doen waren daer comen wijden* Vanden lande in allen sijden Busscoppen ende Canoncken°, Abden ende° monicken, 515[regelnummer] Marckgreuen ende hertoghen Waren tsamen daar ghetoghen, Greuen ende vryen, In dat monster sinte maryen, Burgher ende dienstman, 520[regelnummer] Ende dat ghemeyne volck nochtan Des was daer voele te samen comen. Sij hadden menghen raet ghenomen Waer men eynen busscop neeme,Ga naar voetnoot523 Alsulken deme wale ghetemeGa naar voetnoot524 525[regelnummer] Der keerstenheit ende gode.Ga naar voetnoot525 Vanden groten gebodeGa naar voetnoot526 Die daer ouer was ghedaenGa naar voetnoot527 Soe en dorstes nyemant dae bestaen.Ga naar voetnoot528 Sij haddent menghen dach ghedreuenGa naar voetnoot529 530[regelnummer] Ende was noch ongheeyndt bleuen. Het was hon allen ontfochten* Dat sijs nyet volkomen* en mochten Mit alle haren wijsdome, Waer bi dat dat busdome 535[regelnummer] Gheysteliken vader nye en ghewan.Ga naar margenoot+ Des was daer mennich rouwich man Ende mennich wijff onvroe Want hon qualijck stont alsoe; Maer die valsche ende die domme 540[regelnummer] Dien was daer luttel omme; Maer gods vriende, die getrouwe, Die haddens groten rouwe Dat sij wale schijn* daden. Den ghenadighen god sij baden, 545[regelnummer] Haren lieuen sceppere, Want hijs wale mechtich were,
[pagina 37]
Dat hij haer noet bekende Ende eynen busscop daer sende, Alsulken die hon wale beteme* 550[regelnummer] Ende den volke te rechte quemeGa naar voetnoot550 Ende der heiligher kerken dochte,Ga naar voetnoot551 Want hijt wale doen mochte,Ga naar voetnoot552 Dat hijse wolde beraden.Ga naar voetnoot553 Doen sy gode dus daer om badenGa naar voetnoot554 555[regelnummer] Ende dats daer grote noet wasGa naar voetnoot555 Doen quam die goede sinte SeruaesGa naar voetnoot556 Inden monster* als eyn pelgrijn, Die haer busscop soude zijn, Dien god daer hadde gesant, 560[regelnummer] Des gheeert is alle dit lant. Doen hij inden monster* ghinck Nyemant hem dae en ontfinck, Want hem daer nyemant en kande Off waeromme datten god daer sande.Ga naar margenoot+ 565[regelnummer] Doen° hij inden monster quam Dede hij als heme wale betam. Hij ghinck aen eyne sijde Ende las sijne ghetijde. Sijne venyen* hi decke soechte 570[regelnummer] Want god° sijns gheruechte. Hij viel neder aenden Estrich. Sijn ghebet was gheystelijch. Doen hij in sijnen ghebede lach Aldaer dat volck toe sach, 575[regelnummer] Alle die des namen waer, Ende waert den volck schijnbaer°Ga naar voetnoot576 Doen quam der heilich enghel daer Schijnende als die sonne claerGa naar voetnoot578 Dien god daer hadde ghesant.Ga naar voetnoot579 580[regelnummer] Hij hueffen op mitter hantGa naar voetnoot580
[pagina 38]
Seruacium den gheheeren,Ga naar voetnoot581 Dat dede hem god ter eeren.Ga naar voetnoot582 Der enghel langher nyet en beyde.Ga naar voetnoot583 Totten altaer hijne leyde.Ga naar voetnoot584 585[regelnummer] Hij nam den busscop staff; Sinte Seruaes dat hijne gaff. Die lude die dat saghen, Nyemant en derff des vraghen, Sij en haddens groot wonder, 590[regelnummer] Eyn yghelijck bysonder, Dat sij die teyken mochten sien Die god selue liet gheschien Doer sinte Seruaes wille.Ga naar margenoot+ Sij sweghen alle stille 595[regelnummer] Alsoe langhe went* dat erghinck* Dat sinte Seruaes den staff ontfinck. Doen dat gheschiet was, te hant Der enghel hi verswant* Ende voer daer gode wale ghetam, 600[regelnummer] Mit des ghebode hij daer quam, Die en* ghesent hadde daer. Doen des dat volck waert ghewaer Dat der enghel danne* was Ende der goede sinte Seruaes 605[regelnummer] Behalden hadde den staff Den hem der heilich enghel gaff,Ga naar voetnoot606 Die haer busscop solde wesen,Ga naar voetnoot607 Ende sij mit hem souden genesen,Ga naar voetnoot608 Die priesters mitten leeken°Ga naar voetnoot609 610[regelnummer] Die ghesien hadden die teeken,Ga naar voetnoot610 Die waren all te samen vroe:Ga naar voetnoot611 Den sanck hoeuen sij voele hoe*;Ga naar voetnoot612 Gode gauen sij den loffGa naar voetnoot613
[pagina 39]
Ende ontfinghen haren busscoff.Ga naar voetnoot614 615[regelnummer] Vroliken sij songhenGa naar voetnoot615 Doen sij te heme dronghen.Ga naar voetnoot616 Sij vielen heme te voeten,Ga naar voetnoot617 Guetlijcken* sij hem grueten,Ga naar voetnoot618 Alle eer sij hoem daden;Ga naar voetnoot619 620[regelnummer] Den ghewaren* god sij baden,Ga naar voetnoot620 Diene hon te trooste* hadde ghegheuen,Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot621 Dat hijne hon* langhe liete leuen.Ga naar voetnoot622 Doen dat was erganghenGa naar voetnoot623 Dat sij hadden ontfanghenGa naar voetnoot624 625[regelnummer] Haren busscop, als hon wale ghetam,Ga naar voetnoot625 Die hon van gods haluen quam,Ga naar voetnoot626 Als ghi hier voer hebt vernomenGa naar voetnoot627 Die ander die daer waren comen, Die busscoppen die hij daer vant 630[regelnummer] Die god eer daer hadde ghesant, Wijse ende gheleerde Die gheordende* en(de)° die bekeerde, Te busschop sij heme wijeden, Den gods ghebenedieden, 635[regelnummer] Den gheisteliken heerde, Die alle die gheneerdeGa naar voetnoot636 Die nae sijnen rade wolden leuen.Ga naar voetnoot637 Hem en doerste nyemant gheuenGa naar voetnoot638 Dat busscopdom noch den staffGa naar voetnoot639 640[regelnummer] Dan alsen hoem der enghel gaff.Ga naar voetnoot640 Doen der goede sinte SeruaesGa naar voetnoot641 Ghewijet ende ghegherwet* wasGa naar voetnoot642
[pagina 40]
Totten gods woerdeGa naar voetnoot643 Als daer toe ghehoerde,Ga naar voetnoot644 645[regelnummer] Soe dede god sijnre teyken eynGa naar voetnoot645 Daer sijne godheit ane erscheyn,Ga naar voetnoot646 Die menghe myrakel hevet ghedoen.Ga naar voetnoot647 Doen hi ten predickstoel ghinck stoen,Ga naar voetnoot648 Sinte seruaes° die goede,Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot649 650[regelnummer] Mit gheisteliken moedeGa naar voetnoot650 Ende hij predicken solde -Ga naar voetnoot651 Wat soe hij spreken woldeGa naar voetnoot652 Dat sande hem god te monde,Ga naar voetnoot653 Die egheyne sprake en condeGa naar voetnoot654 655[regelnummer] Anders dan griexsche alleyne:Ga naar voetnoot655 Ander sprake alleyne°Ga naar voetnoot656 En conde hij spreken noch verstaen.Ga naar voetnoot657 Des ghetroosten god saen. Die teyken die god dede 660[regelnummer] Doer sinte Seruaes te dier stede Die suldi te rechte mercken. Int midden vander kerken Dede hij op sijnen mont; Doen veruulden god ter stont 665[regelnummer] Mitten heilighen gheiste Ende dede hem volleyste* Mit synnen ende mit woerden: Alle die hoem spreken hoerden Vernamen allet dat hij sprack. 670[regelnummer] Dat was hon salicheit ende ghemack Ende eyne voele scone meer*. Wannen dat der menssche weer Off van welkerhande tonghe, Beide oude ende ionghe, 675[regelnummer] Dutsche walsche off latijn, Sij vernamen alle die reden sijn.
[pagina 41]
Dat wolde god alsoe maken.Ga naar margenoot+ Eyn yeghelijck nae sijnre spraken Vernamen sijt bysonder. 680[regelnummer] Dit hadde hon allen wonder - In ebreuschen, in dietschen, In walschen ende in vriesschen, Als ich seide hier te voren, Soe wannen dat sij waren geboren, 685[regelnummer] Van beheym off van Ongheren°* Dat dede god in tongheren Ter° eeren sijnen holden Dien hij verhoeghen wolde. God van hiemelrike 690[regelnummer] Dede daer bescheidelike Sinte Seruaes groet eer, Dat wij nye en vernamen meer Meer° dan vanden aspostelen hier beuoren Die hij sich seluer hadde vercoren, 695[regelnummer] Onse heer ihesus cristus: Doen sij waren in eyn huys Sent dat hij gemartilijt waert Ende nae sijnre hiemeluaert, Doen sij waren in sorghen 700[regelnummer] Ende sich hadden verborghen In eynen huse, daer onse heer Mit sijnen jongheren gheheer* Dat auontmale hielt, dats waer, Tot dat sij cortelijck daer naer 705[regelnummer] Den heilighen gheyst ontfinghen Ende vut den huse ghynghenGa naar margenoot+ Koenlike in gods vreden - Doen vernamen sij alle haer reden Die sij* spreken hoerden. 710[regelnummer] Dat dede god inden woerden Dat men mochte merken Dat hijse woude ghesterken Ende hijs wale gheweldich was°. Dat hi den goeden sinte Seruaes 715[regelnummer] Dede die selue ghenade - Want hij was sijn gherechte bode - Die wijle dat der goede man
[pagina 42]
Dat messe ghewede* hadde an Ende gods woerde daer sprack, 720[regelnummer] Dat hem des nyet en gebrack Si en vernament alle gemeyne Beide° groot ende cleyne Die lude die hi leerde. Ende als hij sich danne keerde 725[regelnummer] Tot werentliken dinghen Soe en woldes god nyet ghehinghen, Diet daer te voren hadde ghedoen: Soe en mochts nyemant nyet verstoen°; Die sijne woert vernamen eer 730[regelnummer] Sij en constens verstaen nyet meer. Doen god den heilighen man Alsoe te vorderen* began Beide spade ende vroe, Doen keerder° sijnen den daer toe: 735[regelnummer] Voele wijsliken hijt vernamGa naar margenoot+ Dat hoem van goids genaden quam. Hij meercte voele euene* Dat hijt in desen leuene Verdienen nyet en mochte te vollen. 740[regelnummer] Doch soe was hij onbewollen: Reyne, sonder sonde Gaff hij daer aff orconde Mit sijnen goeden werken. Hij was eyn kempe der heiliger kerken 745[regelnummer] Ende was aen sijn ambacht* Reyne, kuyssche ende eernstacht. Soe wie des gheruechte Dat hij hulpe ane hoem soechte, Ghetruwelike hij hon ryet. 750[regelnummer] Hij en at gheyns daechs nyet Weder en at noch en dranck, Als hij die misse sanck Ende gods lichame ontfinck: Dien dach eerde hij ende beghinck* 755[regelnummer] Sonder eyngherhande spijse, Die heilighe man ende die wijse.
[pagina 43]
Aenden sede was hij vast: Hij en liet doer lieuen gast Off doer grote siecheit. 760[regelnummer] Doer god leyt* hij den arbeit. Gheistelike waren sijne seden. Der heilighe gheist was daer mede. Dat waert ane sijnen werken schijnGa naar margenoot+ Anders en hadt nyet moghen sijn. 765[regelnummer] Den teghen wordighen riken En wolde hij nyet wijken: Denen was hi haert ende vast Want hi en ontsachse nyet eyn bast. Hi was sacht den armen 770[regelnummer] Ende lietse sich ontfermen. Mynnentlike hijse gruetede°, Haren kommer hij hon buetede. Die bedruefde die troeste hi, Die gheuanghen die verloeste hi, 775[regelnummer] Die sieke die ghenerder, Gheyns onrechts en gherder. Doen men dit wijde vernam Groet volck tot hoem quam, Totten heilighen grieke. 780[regelnummer] Die lasersche ende die sieke, Die stomme ende die blynden Daer sijne mochten vynden Die hoem soechten mit trouwen Die ghetroester haers rouwen; 785[regelnummer] Denen gaff hi sprake ende liecht, Die grote heer van maestriecht, Die heilighe predickere. Soe wat ouel dattet were Dat den luden deerde, 790[regelnummer] Mit gode dat hijse ghenerde, Sij waren douff off lam.Ga naar margenoot+ Voele hem derre toe quam Inden seluen stonden
[pagina 44]
Die daer waren ghebonden 795[regelnummer] Mitten ouelen gheyste. Des dede hon god volleyste* Dat hijse gansseliken trooste Ende haers rouwen erlooste. Die edel noethulpere 800[regelnummer] Hij was dae voele meere, Als hij noch is voele wide, In dien seluen tijde Spieghel der gods holden°. Die die zielen gheneeren* wolden 805[regelnummer] Ende goeder wercken plaghen Ende op sijne werken saghen Sij en woerden nyet erre. Hij was haer morghen sterre Ende hare alre leyder° 810[regelnummer] Onder die verleyder Die inden seluen iaren Sere gheweldich waren, Die die kerken te braken Ende ihesum wederspraken 815[regelnummer] Mit mengherhande heresien* Ende der reynre maget sinte marien Versmaden daer sij mochten, Daer sterkelike teghen vochten Die heilighe gods holdenGa naar margenoot+ 820[regelnummer] Die gherne stercken wolden Ende vesten die keerstenheit. Des leden sij decke arbeit; Des der goede sinte Seruaes Eyn sterck houftman was 825[regelnummer] Als decke wale bescheyn. Sinte Jheronimus wasser eyn. Hij woende by iherusalem In die stat van bethleem, In affrike sinte Augustijn 830[regelnummer] Ende van toers sinte mertijn Ende sinte ambrosius van meylaen Die god was wel onderdaen, Van pictouwen sinte hilaris Ende der goede sinte amasis
[pagina 45]
835[regelnummer] Ende der heilighe Theophilus Ende der heilighe Crisostimus°, Dat waren die gesellen Die nyemant en conste gheuellen Noch mit gheynen dinghen 840[regelnummer] Vander waerheit ghebringhen* Noch haers geloeuen weder reden* Daer sij decke arbeit om deden. Tongheren was in derre tijt Groot lanck ende wijt, 845[regelnummer] Voele meerder ende voele ryker Ende stont vele vredeliker. Daer bynnen woenden groet heer.Ga naar margenoot+ Die sommighe segghen dat dat meer In dien tiden daer ghinghe 850[regelnummer] Ende dat lant daer all om vynghe. Maer des en weit ich nyet voerwaer Oft was inden seluen iaer Dat die stadt hadde groten roem. In deyne side ghinck eyne flume, 855[regelnummer] Die Jeker, die noch daer gheit. Dat inder alder vyten steyt Des soelen wij voele achter laten Want des is bouen maten. Bennen tongheren die wijde 860[regelnummer] Waren in dien tide Twee endetseuentich sameninghen Die gods loff lasen ende songhen, Ende driehondert Capellen° - Dit hoerde ich voerwaer tellen - 865[regelnummer] Daer men gods dienste in dede Mit sanghe ende mit ghebede. Die wijle dat sij wale daden Soe waren sij wale beraden Ende haer stat stont wale in eeren 870[regelnummer] Tot dat sij begonsten te verkeren° Ende sij* der viant vererrede*
[pagina 46]
Die sij van gode verrede. Den leyden* helle* waerde* Denen toernde* seer harde 875[regelnummer] Dat der guede sinte SeruaesGa naar margenoot+ Soe vaste in gods dienste was Ende god soe menghen mensche dede Genade doer sijne bede In sinte Seruaes eer; 880[regelnummer] Dat benijde hij herde seer Want hij benijde alrehande goet. Soe wie gherne wale doet Dien laecht* hij nacht ende dach Soe wat hon hynderen mach. 885[regelnummer] Des en liet hij ouch doe nyet. Dien van tongheren dat hij ryet Dat sij sinte Seruaes woerden gram Ende woerden gode ongehoersam. Der viant hulpse° schenden* 890[regelnummer] Ter mesdaet ende ten sonden* Dat* sij hoem woerden ghehaet°. Sij en wisten selue om wat Dat sij goits ane hoem vergaten°. Te samen sij ghesaten 895[regelnummer] Ende der viant mit hon Die hon den raet gaff ende den sen Dat sij gods gebot te braken. Sij dachten ende sij spraken: Wij sijn bedroeghen seer: 900[regelnummer] Onse busdome heuet sijne eer Ane desen vreemden man verloren Die hij busscop is vercoren°. Eyn ellendich arme man Die onser spraken nyet en kanGa naar margenoot+ 905[regelnummer] Die onse lant nyet en berichtet Noch slote noch burghe en stichtet Noch hoeff en wilt halden, Wat heerscapien mocht hij walden, Eyn arme wandellere, 910[regelnummer] Hoem is alsoe meere* Dat menten schelde als menten loue. Hij en wilt nommer comen te houe.
[pagina 47]
Hij wilt altoes alleyne wesen Ende altoes in sijnen boeken lesen. 915[regelnummer] Hij en wilt nyet heerlijck* leuen Noch nyets nyet doer eer gheuen. Wie* mochten yemant mynnen? All dat hij mach ghewynnen Dat gheeft hij armen luden. 920[regelnummer] Wat wonders mochte dat duden Off dat langhe soude weeren? Wij mochten sijns wale ontberen Want hij en vroemt ons nyet eyn blat. Wij willenten verdryuen vuter stat. 925[regelnummer] Dat en doen wij nommer te vroe. Soe langhe sprack hon der viant toe Dat sijne vuter stat verdreuen Ende gode onghehoersam bleuen. Dat hon der viant dat gheriet 930[regelnummer] Dat en was doer haer goet nyet: Hij gheeft gherne boesen raet. Doch en mochten sij die daetGa naar margenoot+ Mit hem nyet volbrenghen Want god° en wouds nyet ghehenghen - 935[regelnummer] Dat suldi weten sonder waen - Als hij daer te voren hadde ghedaen Van Job°, den gheduldighen, Dien nyemant en mochte beschuldighen Van egheynre° onstede* 940[regelnummer] Soe wat dat men hem dede. Doen god des ghestade* Den viant dat hij hem schade, Die god was voele ghehoersam; Doen heme die duuel aff nam 945[regelnummer] Sijn ghesonde ende sijn goet Soe ghestadich was sijn moet Dat hi doer allen die scolde* Niet twijuelen en wolde. Soe en dede ouch sinte Seruaes 950[regelnummer] Want sijn gheloeue stedich* was.
[pagina 48]
Doen die ongherechte, Die waren des viants knechte, Des waren woerden in eyn, Der enghel sinte Seruaes erscheyn. 955[regelnummer] Hij geboet den heilighen manne Dat hi voer van danne All daer hij noch is, te Triecht, In eynen dall scoen ende liecht, Effen ende wael ghedaen 960[regelnummer] Daer twee water tsamen gaen,Ga naar margenoot+ Eyn groot ende eyn cleyne, Claer, schoen ende reyne. Dats die Jeker ende die mase. Beide te korne ende te* grase 965[regelnummer] Es die stadt wale gheleghen Ende te schepen in voele weghen, In visschen* ende in ghewilden* Ende in goeden ghevylden* Der bester coren eerden° 970[regelnummer] Die ye mochte ghewerden. Des steyt die stat te maten* Aen eynre ghemeynre straten Van Inghelant° in ongheren* Voer Colne° ende voer tongheren 975[regelnummer] Ende alsoe dies ghelijck Van Sassen in vrancrijck Ende mit scepe die des pleghen Te denemerken ende te norweghen. Die weghe versamenen sich all dae. 980[regelnummer] Des is die stadt daer nae Gheheiten Traiectum. Daer sande god Seruacium. Doen sinte Seruaes die goede Mit gheisteliken moede 985[regelnummer] Des enghels boetscap vernam Die hoem van gods weghen quam, Dien hij decke ghenade bat, Doen ruymde hij tongheren die stat
[pagina 49]
Mit eyn deyll sijnre holdenGa naar margenoot+ 990[regelnummer] Die hem volghen wolden Ende hem waren ghehoersam. Als hij doen te Triecht° quam Die ghenadighe sinte Seruaes Die god alre liefste was, 995[regelnummer] Daer was hij alsoe gherne. Daer hadde sinte materne Eyne Capelle° doen werken. Daer bleyff hij by der kerken All dae sijn monster nu° steyt, 1000[regelnummer] Daer noch die strate voer gheyt. Vanden heiligen vader sinte materne Wille ich uch segghen gherne Cortelike eyne waerheit Want hij eerstwerff die cristenheit 1005[regelnummer] In gallia stichtede Ende die busscopdome berichtede, Colne ende tryere, In sinte peters eer Ende tongheren in sinte marien namen. 1010[regelnummer] Die drie berichtede hij al tsamen Mennich jaer ende menghen dach. Doen hij der alle drie plach Doen was sijne ghewoenheit Als hij daer in tusschen reyt 1015[regelnummer] Van Colne tot Octauia°, Soe bleyff hij onderwijlen dae Te triecht voer den berghe. Daer nam hij herberghe. Want hi deckwijle voer die vaert,Ga naar margenoot+ 1020[regelnummer] Hi vercreych dat daer gemaect waert Eyne kerke ende ghevryet* Ende den apostelen ghewijet°. Doen buwede°* sinte Seruacius Bi dat ghewijede gods huys 1025[regelnummer] Herberghe ende eyne celle Ende eyne cleeyne Capelle° Ende eyne cluse daer hij in lach,
[pagina 50]
Daer hij nacht ende dach Gode diende mit trouwen 1030[regelnummer] Ende sinte marien onser vrouwen, Inder seluer eynode. Hij nam sijn armoede Herde verduldelike. Hij wolde gods rijke 1035[regelnummer] Daer mede erweruen Als het queme aent steruen Dat god heme hulpe dede. Hij was stedich ane sijnen gebede. Des hadde° gheruym* ende stade. 1040[regelnummer] Heme rouwede luttel der scade Dat hij van tongheren was verdreuen. Hij hielt sich ane dat reyne leuen Als hoem der heilighe gheyst gheriet. Hem en stont sijn herte nyet 1045[regelnummer] Tot werrentliken roeme. Hij en wolde sijn busdome Doch nyet mit allen begheuen, Maer hij berichte* alle sijn leuen In eyns busscops staet.Ga naar margenoot+ 1050[regelnummer] Den waren gode hij decke baet Voer die van Octaue Dat hij hon vergaue Dat onrecht ende die misdaet Dat sij veronwerden* sijnen raet. 1055[regelnummer] Aldus was der gods knecht In sijnen dienst voele gherecht Dat hij des nyet en vergat. Hem luste des te bat Dat hij goids ghenade soechte 1060[regelnummer] Want hij was uut den gheruechte Ende vuten ghedranghe. Dat heerde* hij alsoe langhe, Den gheysteliken arbeyt, Dat heme god sijne verholentheit 1065[regelnummer] Liet verneemen teynre stont. Dat dede hij sijnen vrienden kont
[pagina 51]
Alsoe balde* als hijt hadde vernomen: Dat Attela° soude comen Der hunen coninck, die heere, 1070[regelnummer] Eyn heyden errere, Mit groter heer cracht, Die altoes teghen gode vacht; Dat god des ghestaden wolde° Dat hij gheyselen solde 1075[regelnummer] Die ongherechte keerstenheit Doer der lude boesheit Dat was ouer alle gallia, Tongheren ende ouch anderswaeGa naar margenoot+ Die waren onghehoersam. 1080[regelnummer] Doen dat der heilighe man vernam, Sinte Seruaes, die ghetrouwe, Doen hadde hijs groten rouwe. Sijne boden hij doen sande Mit brieuen achter lande 1085[regelnummer] Om den anxte ende doer die noet. Den heilighen luden hijt ontboet, Den goeden ende den gherechten, Dat sij daeromme dechten* Ende haer ghebet daden 1090[regelnummer] Ende vlyteliken baden Haren god ende sceppere Oft in sijnre ghenaden were Dat hijse beschermen wolde Ende hij hon sijne holde* 1095[regelnummer] Ghenadelike liet ghewynnen In die eer sijnre mynnen. Doen sinte Seruaes, die gherechte Die getrouwe gods knechte, Vermaent hadde alsoe 1100[regelnummer] Doen woerden sijs alle vroe Wijde achter lande Daer hij sijne boden sande, Sinte Seruaes die goede. Doen waert hon des te moede* 1105[regelnummer] Doen sij die reden vernamen
[pagina 52]
Dat sij alle te gader quamen Gode te eeren ende te roemeGa naar margenoot+ Ende ouch den busdome Te troys dat hiet doen treckaes. 1110[regelnummer] Daer quam die goede sinte Seruaes Ende teghen* hoem in goids namen Die heilige busscopen alle quamen Die doe waren in gallia Ouer verre ende ouer na 1115[regelnummer] Beide dutschen ende walen. Ich en weyt nyet recht der talen* Wie mennich busscop dat daer waer, Monicken ende clusenaer, Voersten ende heeren 1120[regelnummer] Die myndere mitten meeren, Gheleerde ende ongheleerde, Werrentlike* ende bekeerde* Derre quam soe voele te samen Die ghedoupt waren in Christus° namen. 1125[regelnummer] Daer was wael mennich man Die nyet en wist nochtan Wat beduden soude die vaert Tot dat hon gheseyt waert Armen ende riken 1130[regelnummer] Hon allen euen ghelike° Die daer doer god waren comen. Doen sij die meer hadden vernomen Die meer die alsoe starck°* was Die hon seide sinte Seruaes, 1135[regelnummer] Die heilige ende die getrouwe, Doen hadden sijs groten rouwe Ende waren in sorghen Beyde auont ende morghenGa naar margenoot+ Ende vroech ende spade. 1140[regelnummer] Doen woerden sij des te rade, Beide arme ende rike, Dat van hon allen eyn yeghelike Vast° weruen solden Om te vercrijghen gods hulde 1145[regelnummer] Openbaer ende stille Ende des vleysches boesen wille
[pagina 53]
Vanden herten solde snijden Ende solden voert meer vermyden Alle sondelike seden 1150[regelnummer] Ende eeren gode daer mede Ende kuysschelike leuen, Dat hon god woude vergheuen Haer sonden ende haer mesdaet. Daer nae vonden sij in haren raet 1155[regelnummer] Als hon der sen quam van gode Dat sij te romen eynen bode Tot sinte peter wouden seynden Off hij mochte weder* wenden Gods gramscap ende sijnen toren. 1160[regelnummer] Daer toe waert sinte Seruaes vercoren, Die heilighe ende die mere, Dat hijs bode weer. Want der goede sinte Seruaes Der alre eerste was 1165[regelnummer] Den der hunen° heer vaert Van gods weghen condich* waert Ende dient god liet verstaen, Soe docht hon allen goet ghedaenGa naar margenoot+ Den heren die daer waren comen 1170[regelnummer] Diet van gods weghen hadden° vernomen, Dat hi die boetscap dede Ende gode genade bede Voer die ander alle gemeyne. Sy wisten hoem soe reyne 1175[regelnummer] Dat sij te dien stonden Gheynen man en vonden Die bat daer toe gheteme Ende den god bat verneme* Dan sinte Seruaes mit namen. 1180[regelnummer] Des baden sijt hoem alle te samen Wel ghenadelike, Beide arme ende rijke. Doen aldus die roemsche vaert Op sinte Seruaes gheleyt waert 1185[regelnummer] Ende daer toe was vercoren
[pagina 54]
Doen hadde hijs wel gerne ontboren* Nyet doer* sijnen arbeyt* Maer doer* der lude boesheit Die moeste werden ghewroken. 1190[regelnummer] Dat voer was gesproken Dat dacht hij dat moeste wesen Dat sij nyet en mochten genesen* Noch werden gheheylet Die daer waren verdeylet* 1195[regelnummer] Ten vreyseliken valle. Maer doen sijs baden alle Die gheystelike ghenote Die cleyne ende die groteGa naar margenoot+ Dat sijs nyet en wouden ontberen* 1200[regelnummer] Doe en woude hijs nyet langher weeren°. Hi was wijslike bedacht Ende sprack: ‘ich doens mijne macht Soe ich alre beste can Maer hi* is mennich heilich man 1205[regelnummer] Die beter weer daer toe. God onne* mich dat icht soe wale ghedoe Mit salicheit ende mit synne Maer doch eer ichs beghinne Dat ich mich ghereyde ane die vaert 1210[regelnummer] Soe moet dat bussdom sijn verwaert* Te Colne° bij den Rijne°.’ Dat hiet doe agrippijne. Doen was eyn boese busscop da Ende was gheheiten Effrata° 1215[regelnummer] Die onrechts* gheloeuen was. Van denen sprack sinte Seruaes: ‘Ich wille ommer* soe lange letten* Tot dat wij heme ontsetten Die soe valsche is vtermaten. 1220[regelnummer] Solde icken achter mich laten Wercken sijne boesheit Soe verloer ich alle mijnen arbeit. Nu ghij wilt dat ich sij bode Soe weert dompheit dat ich gode 1225[regelnummer] Ende sinte peter yet voele bade Off ich alsoe ouel dade
[pagina 55]
Dat ich sulck onrecht wolde sparen.Ga naar margenoot+ Ich wille alre eerst daer varen Ende den droeghenaer* verdrijuen. 1230[regelnummer] Hi en sall nyet busscop blyuen Die den luden onrecht leert Ende die keerstenheit verkeert Alsoe voele als hijs mach ghedoen. Hij weder spreket ihesum 1235[regelnummer] Cristum filium dei Dat hij god nyet en sij Ende onser alre verloessere. Dat spreect der droeghenere Openbaer ende onuerholen°. 1240[regelnummer] Dit en wilt god nyet meer gedolen. Nyemant en sal sijnre sconen. Men sal hoem te rechte lonen Nae sijnen boesen werken, Die eyn viant is der kerken 1245[regelnummer] Ende die die valscheit breyt Daer hi dat volck mede verleyt Mit boeser heresien. Solde hij by ons ghedijen Des mochten wij ons voer gode scamen.’ 1250[regelnummer] Doen loefden* sijt alle te samen Dat men effraten verstiete Ende menten nyet meer en liete Dat busdom nyet langer verwaren. Doen lieten sij sinte seruaes daer varen 1255[regelnummer] Den salighen gods holde Ende mit hoem die hij wolde.Ga naar margenoot+ Doen dat alsoe ghesloten was Dat der gode sinte Seruaes Danne te Colne soude varen 1260[regelnummer] Mit eynre gheisteliker scaren Mit vierthiene° ghesellen Die ich uch wille tellen Cortelike ende schier°: Daer was eyn busscop van triere 1265[regelnummer] Der heilighe sinte maximijn,
[pagina 56]
Van arle sinte valentijn Ende van straesborch sinte Amant Eyn heilich busscop wale bekant Ende van spiere daer by 1270[regelnummer] Eyn heilich busscop, seet men my, Ende van wormtze sinte victoer° Die beseten heeft den choer Des hiemels waerlike, Ende daer was vut vranckrijck 1275[regelnummer] Van riemen sinte dyostolus Die wael chierde sijn gods huys Ende van Sans sinte Seuerijn° Die wale daer mede mochte sijn, Van azor sinte valeriaen, 1280[regelnummer] Van troys sinte Octauiaen, Van bacherach sinte Justijn Die gode wolde gehoersam sijn, Sinte Eligius van amiens, Sinte dyapotus van orliens°.Ga naar margenoot+ 1285[regelnummer] Dit sijn der vierthiender° namen Die alle voeren te samen. Die vijfthiende was sinte Seruaes Die honre alre leydsman was. Doen die gods holden* 1290[regelnummer] Quamen daer si wesen wolden Tot Colne, totter heiligher stat Daer sij* sinte Seruaes bat Om te verdrijven Effratam, Groet volck daer teghen* hem quam; 1295[regelnummer] Die priesterscap nyet alleyne Maer die voersten alle ghemeyne Ende ander volck vanden lande Daer sinte Seruaes nae sande, Dien des arbeyts nyet en verdroet. 1300[regelnummer] Die Consielie waert daer herde groot Vanden luden, doen sijt vernamen. Doen sij alle te samen quamen Ende namen haren raet Ende mercten die mesdaet,
[pagina 57]
1305[regelnummer] Beide arme ende rike, Doen rieden die somige sekerlike Dat men Effraten gaue vrede* Ende vername sijne rede Die der bedriegher was. 1310[regelnummer] Dat wedersprack sinte Seruaes: ‘Men saelt anders aen vaen. Effrata es soe ghedaen, Wolden wij beghynnen Hoem aen te spreken mit mynnenGa naar margenoot+ 1315[regelnummer] Ende vriendeliken hoem vledighen, Hij soude ons allen bedrieghen Mit menghen valschen orconde Doer te sterken die sonde Ende onrechte beduden, 1320[regelnummer] Dat hi die domme lude Daer mede solde verkeren Ende den scade ermeeren. Wolden wij hoem ouch dwinghen Tot cristeliken dinghen - 1325[regelnummer] Soe wale kenne ich sijnen aert, Sijn boese herte is soe haert: Hij soude schier maken toren* Dat onsen arbeyt weer verloren. Hi is van sulken moede: 1330[regelnummer] Mit ouele noch mit goede En mochten wijs nyet bekeeren Noch keersteliken gheleeren. Hij spreect ongheloeuighe woert. Ende daer aff hebbich soe voele ghehoert: 1335[regelnummer] Hi en es gheyns vreden wert Die rechten ewe* nyet en begheert Noch egheynre caritaten, Die der heiliger trynitaten Niet en wilt gheloeuen 1340[regelnummer] Ende ihesum wilt beroeuen Ende seet dat hij nyet god en sy Ende wederspreect corpus domini. Dat willich helpen wreken Ende wille daer teghen sprekenGa naar margenoot+ 1345[regelnummer] Dat hij nyet busscop en sall sijn,
[pagina 58]
Volghens° mich die brueder mijn.’ Noch seide voert sinte Seruaes Dien dat onrecht leyt was: ‘Desen valschen Effratam 1350[regelnummer] Die cristus is onghehoersam Dien verdeyle* ich mit gods recht Want hi is des viants* knecht. Dien hij wale ghedienen* kan Es hij wijff ofte man, 1355[regelnummer] Dien willich eruolghen* Ende wille hem sijn erbolghen, Dien moghen wij wale tellen Van sijnen gesellen Ende mit hem sijn verstoten° 1360[regelnummer] Ende mitten vianden, sijnen genoten, Die god van hiemelrijck verstiet Ende diese° seer vallen liet In dat affgronde neder.’ Doe en sprack daer nyemant weder, 1365[regelnummer] Teghen sinte Seruaes woert: Sij hadden alle wale gehoert Dat sijne reden gherecht was. Doen verwan sinte Seruaes Mit gods hulpen alleyne 1370[regelnummer] Dat die ander alle ghemeyne Des ouer eyn ghedroeghen* Mit gheisteliken gheuoeghen* Dat der boese droghenere Wale mit recht verordelt weerGa naar margenoot+ 1375[regelnummer] Van sijns selfs woerden: Doen sij dat ghehoerden Dat hij ihesum wedersprack Dat was hon allen onghemack. Alse dat ghesproken was 1380[regelnummer] Soe volleynde* sinte Seruaes Daeromme dat hij daer quam: Hij ontsat* Effratam Sijnre busscopliker eeren Mit ordel alle der heeren,
[pagina 59]
1385[regelnummer] Der busscoppen die doen waren dae Ende der andere heeren daer nae Mit armen ende mit riken. Het was hon someliken Herde seer teghen den moet; 1390[regelnummer] Der gheloeue en was nyet goet. Nu verneemt voert bat: Doen sij volbracht hadden° dat Den ghewaren god sy baden Dat hijse wolde beraden 1395[regelnummer] Want hij alle herten kende, Dat hij hon eynen busscop sende Sulken die heme beteme Ende den luden recht bequeme Ende die sij* conde gheweghen. 1400[regelnummer] Ouch deden sij daer teghen Haer vasten ende haer vyere. Des gheweechde* hon god schierGa naar margenoot+ Mit vaderliker mynnen. Seruacius brachter hon ynne 1405[regelnummer] Dat die goede sinte Seuerijn Haer busscop soude sijn Want onse heer alsoe wolde°. Doen waert die gods holde* Erhauen* in die selue stat 1410[regelnummer] Dae Effratem was aff ghesat. Alse doen dit was ghedaen Soe schiet die Consilie° saen. Doen voer sinte Seruacius Weder te sijnen gods huys 1415[regelnummer] Te triecht, tot sijnre cellen. Ende sijne heilige gesellen Voer ellick totten synen Ende lieten sinte Seuerijne Te Colne aen sijne heerscap, 1420[regelnummer] Ane die gheistelike meysterscap; Dat hoem wale ghetam. Doen sinte seruaes heym quam Ende hij sijne saken daer beriet*
[pagina 60]
Doe en lette* hij langher nyet: 1425[regelnummer] Hij hueff sich schier ane die vaert Te romen daer hij ghehoecht* waert. Hi en woldes nyet laten Ende voer sijnre straten. Voer metze, doen hij daer quam 1430[regelnummer] Ende heme der busscop daer vernam,Ga naar margenoot+ Vrolike hij hoem teghen ghinck. Mit groter eeren hijne ontfinck Mit heiligher sameninghen* ghenoech Daer men hem intieghen droech 1435[regelnummer] Crucen ende heylichdoem. Der busscop leyden inden doem, Der heilighe sinte Auctoer, Op sinte Stephanus choer Ane die ghewijede stat. 1440[regelnummer] Inder mynnen gods hij hem bat Mit gheysteliken dinghen Dat hij die misse woude synghen. Sinte Seruaes dede sijne bede. All daer hi die misse dede 1445[regelnummer] Ende die heilighe woert sprack Soe quam der viant* ende brack Eynen balck ane dat monster* Hoghe bouen aen dat vynster. Daer nae werp hi den tram, 1450[regelnummer] Seruacius deder eynen ram, Doch en raeckte hij sijns nyet: God hij hueden ende beryet* Als hoem decke wale bescheyn. Dat hout viel opten Elter steyn 1455[regelnummer] Dat hij in twee stucken spleyt Maer* dat god den kelck beheylt Dat hi nyet en was gheuallen. Onder den volke mit allen Was die anxste voele groetGa naar margenoot+ 1460[regelnummer] Doen dat tymmer* neder scoet: Soe vreyselijch was der slach Doen der boem daer neder lach
[pagina 61]
Die soe groot was ende soe lanck. Onder den volck waert groet ghedranck 1465[regelnummer] Doen dat gheuallen was ter neder. Sinte seruaes wencketse weder Ende hietse alle stille staen°. Als dat ambacht was gedaen Ende hi gods lichame hadde genomen 1470[regelnummer] Doen hiet hij naerder comen Den busscop sinte Auctoer° Ende die heeren vanden choer. Die salighe sinte Seruaes Die steyn die daer gebroken was 1475[regelnummer] Dien liet hij hon bescouwen. Doen ghenoet* hij sijnre trouwen* Ende goids genaden in derre stont. Sijnen vingher stack hi in sijnen mont, Mit sijnen speykelter* hijne natte°, 1480[regelnummer] Den steyn hi te samen satte All dae hij ghebroken was. Der goede sinte Seruaes Der sondaren verdynghere* Hi streyck mit sijnen vynghere 1485[regelnummer] Dae der steyn was gespalden. Hij liets gode ghewalden Die sijn gebet te hant ontfinck: Die steyn weder te samen ghinckGa naar margenoot+ Alsoe vast ende alsoe haert 1490[regelnummer] Als hij ye daer te voren waert Meer* dan daer eyn teyken bleyff Daer hi mitten vyngher ouer streych. Sinte Auctoer der busscop Gode gaff hi den loff 1495[regelnummer] Dat hi dit teyken woude doen Doer Sinte Seruacioen Ende het doer hem geschiet was. Doen sprack der goede sinte Seruaes: ‘Heer laet die reden staen
[pagina 62]
1500[regelnummer] Het heuet god doer* uch gedaen; Off uch genade van hem gesciet Die loff en besteyt mich nyet.’ Ghetrouwe was die vrientscap Ende gheistelijck die broederscap 1505[regelnummer] Tusschen den twee heiligen mannen. Ende sinte Seruaes keerde danne* Ende sinte Auctor, der heer, Hi ghinck mit hoem verre Vut metze, dat was waer, - 1510[regelnummer] Der arbeyt en was hem nyet swaer - Mit anderen gods knechten Den ghetrouwen ende den gherechten Die hem volchden vuter stat Tot hi hon weder te keren bat 1515[regelnummer] Ende hietse gode beuolen sijn. Voer basel voer hij ouer Rijn°,Ga naar margenoot+ Daer nam hi herberghe. Dus quam hi ouer dat gheberge Mit ons heren gheleyde 1520[regelnummer] Ende mit swaren arbeyde Beide spade ende vroe. Soe langhe dede hij daer toe Dat hij te romen bynnen quam All daer hi waert ghehoersam. 1525[regelnummer] Te Romen° quam sinte Seruaes Alsoe dat° hi all dae was Doen die lude die asschen* ontfinghen Ende die vasten aen ghinghen, Ende bat voer die van gallia. 1530[regelnummer] Hij was voele ynnichlike da Mit groten oetmoede Mit alre slachten goede Mit vasten ende mit venyen* Ende mit arbeide menighen, 1535[regelnummer] Mit waken ende mit gebede, Mit groten arbeide Dat die viertich daghe leden. Tot denen tijt hadde hij vermeden,
[pagina 63]
Die ghetrouwe gods holde, 1540[regelnummer] Dat hij nyet comen en wolde In sinte peters doeme, Dat en liet hij nyet doer roem; Voele gheysteliken hijt aen vynck Want hij besoechte ende beghinckGa naar margenoot+ 1545[regelnummer] Clusen ende capellen, Monsteren* ende Cellen°, Alle die in romen waren. Totten ghewijeden altaren Ghinck hij ouer alle die stat; 1550[regelnummer] Den lieuen heilighen hi bat, Allen ende sonderlinghen, Dat sij heme hulpen dynghen* Aen den ouersten sceppere Oft sijne genaden weeren 1555[regelnummer] Dat hij bescheermde dat lant Van danne* waert hij daer ghesant°. Des seluen iaers quaemt also Dat onser vrouwen annunciacio Opten goeden vridach ghelach, 1560[regelnummer] Alsoe, als ich ghescreuen sach: Dat sij den gods sone ontfinck Ende men dat ambt* ouch beghinck* Dat Christus° ghemartilijt waert. Daer intieghen* hadde hij hem gespaert* 1565[regelnummer] Eer hi in sinte peters kerke quam Dien hij doch was ghehoersam, Der eerwerdighe sinte Seruaes. Want hij doch soe heilich was Soe was sijn ghelouue dat 1570[regelnummer] Dat hoem god des te bat Des daichs verhoren solde Des hi hoem bidden wolde. Alle dit hadde hi voerdacht.Ga naar margenoot+ Des nachts voer der middernacht 1575[regelnummer] Quam hi voele stille
[pagina 64]
Mit gheisteliken wille Sonder werrentliken* roem Voer sinte peters doem. Eer hi quam in die doer 1580[regelnummer] Sijne venye* soecte hij daer voer Decke op sijne blote knyen. Des en verdroet hoem noch nye: Langhe lach hi ane die stat. Sinte peter hij bat 1585[regelnummer] Dat hij sijn ghebet verneeme Eer hij in sijn monster* queme. Doen hi des voele hadde ghedaen Ende hij inden monster* soude gaen Ende die doer ontsloten waert 1590[regelnummer] Doen volbrachte hij sijne vaert Mit voele goeder trouwen; Doen bat hij onser vrouwen, Der hiemelscher coninghinnen, Mit gheysteliker mynnen 1595[regelnummer] Dat sij heme hulpe dede Ende haren sone bede Voer die van gallia Want hij was honne bode da. Die heer van tongeren mit namen 1600[regelnummer] Bat den heiligen alle te samen Ende sinte peter den waren bode Dat hij sijn dyngher* waer te godeGa naar margenoot+ Oft mit sijnen wille mochte wesen Dat hij die van tongheren liet ghenesen* 1605[regelnummer] Ende sijnre bedinghen roechte. Sijne venye hi decke soechte Voer sinte peters arcke. Gode vleede hij starcke, Die gods onderdane. 1610[regelnummer] Mit menghen heyten trane Waert heme sijn ansicht* nat. Alsoe langhe heerde* hij dat, Die heilighe sinte Seruaes, Dat hij alsoe vermuedt was
[pagina 65]
1615[regelnummer] Onder waken ende vasten Dat sijn vleysche moest rasten: All daer hij gode aen riep In sijnen ghebede hij ontsliep, Die ghetrouwe meyster°; 1620[regelnummer] Hi was eyn gherecht priester Voer gode ewelike Ende hier in eertrike. In sijnen slape daer hij lach Eyn schoen liecht dat hij sach 1625[regelnummer] All inden hiemelschen trone. In sijnen vysione Daer sach die gods holde Tghestoelte van golde, Duyr ende chiersam* 1630[regelnummer] Alsoet gode wale ghetam Diet wale mochte ghedoen.Ga naar margenoot+ Daer op sat der gods soen Die gheware* heylant; Te sijnre rechter hant 1635[regelnummer] Sinte maria onse vrouwe, Sijn moeder, die ghetrouwe Coninghinne in hiemelrike. Hij sach ontellike Der heilighen die voer gode staen 1640[regelnummer] Die hem lieuen dienst hadden gedaen, Onsen werden heylande. Sinte peter hi dae bekande Ende paulus sijnen huysghenoet Onder der scaren alsoe groot 1645[regelnummer] Der hi ghetellen nyet en mochte. (Den goeden sinte Seruaes hem dochte)° Dat die twee heilige voersten Voer hoem nyet bidden en doersten Ende alsoe ghelijck deden 1650[regelnummer] Als off sij voer heme beden. Des en wolde god nyet horen. Hi keerde van hem sijne oren. Dat meercte sinte Seruaes° Wie rouwich hi des was 1655[regelnummer] Dat sij alsoe keerden danne.
[pagina 66]
Sinte peter sach hij vast ane Mit ynnentliken moede. Dat hoem der heere goede Sinte peter die meere 1660[regelnummer] Eyn goet voerspreech* weere Des en wolde god all nyet verstoen.Ga naar margenoot+ Maer daer was sinte Steffoen°, Der martelaer reyne: Hi verkoende sich alleyne; 1665[regelnummer] Gode hij vlyteliken bat Voer metze sijnre stat Dat hijse wolde beureden* Mitten volke van sijnre steden; Dat hij hem beurede sijnen doem 1670[regelnummer] Doer sijne eer ende doer sijnen roem. Dat verhoerde onse heer ihesus: Hi bescheermde hem sijn Elter huys* Want daer ynne was sijn bloet Dat voele gheheer* was ende goet; 1675[regelnummer] Doer dat beurede* hij hoem den choer Daer busscop was sinte Auctoer Die goede herde lieff was. Doen dit mercte sinte Seruaes Dat god sijne bede nyet en ontfinck, 1680[regelnummer] Groten rouwe hem des ouer ghinck Dat hij mitten herten toende: Herde seer hij doen weende. God kande sijne trouwe Ende erbermde sijnen rouwe 1685[regelnummer] Want hij hem was ghehoersam°. Sinte peter° daer tot hoem quam Alsen god daer hadde gesant. Hij hoeffen* opp mitter hant Ende sprack hoem vriendeliken toe: 1690[regelnummer] ‘Broeder Seruacius en doe Deser beden nyet meer;Ga naar margenoot+ Du moedes mich alte seer. Wat clopstu aen die verslaghen* doere? Daer is eyn vast grendel voer
[pagina 67]
1695[regelnummer] Mit gods ordel geschoten. Si is soe vast besloten, Si en mach nyet werden op ghedaen. Dat saltu wijslike verstaen. Du biddes voer die verwaten diet. 1700[regelnummer] Des en wilt onse heer nyet, Onser alre verloessere. Die verdeylde* sondere Si en bestaen* nyet den gherechten, Den ghetrouwen gods knechten; 1705[regelnummer] Sij sijn herde ondersceiden. Du en salt den gods leyden* Niet langher alsoe by staen Als du tot noch heues gedaen Want sij moeten verderuen. 1710[regelnummer] Du en salt mit hon nyet steruen: Des en sal dich nyet gestaden* Onse heer, maer hij wilt dich saden Mitten hiemelschen brode. Leuende ende dode 1715[regelnummer] En moghen nyet te samen wesen. Die lude en moghen nyet genesen* Die du telles voer dijnen jongheren°, Nameliken dien van tongheren, Die daden des viants raet. 1720[regelnummer] Dat gheruechte van hare mesdaet Dat is voer onsen heer comen.Ga naar margenoot+ Hij heuet hon te torne* vernomen: Dat moet sijn ghewroken. Het is van gode voersproken: 1725[regelnummer] Dat en mach nyemant ghekeren. Onse heer die wiltse besweeren* Op dat sij dese mesdaet arnen. Daer voer moechstuse waernen.’ Sinte peter sprack euer* doe 1730[regelnummer] Den goeden sinte Seruaes toe: ‘Du en saltse nyet voerreden: Die ghedaen sijn vut gods vreden Die moeten arnen sijnen toren.
[pagina 68]
Du en salt nyet hebben verloren 1735[regelnummer] Dijne weech noch dijnen arbeyt; Du biddes doer gherechticheit Voer dijn busdom ende voer dijn lant.’ Eynen slotel gaf hi hem in die hant Van syluer die seltsem was. 1740[regelnummer] Dien behielt sinte Seruaes Teynen lyteiken* ende ghemerke, Van hiemelschen ghewerke Dat nye man sulken en sach Noch nyemant gewercken en mach 1745[regelnummer] Mit mensscheliken synnen. Dat dede hij heme te mynnen; Sijnen arbeit hi hem daer mede galt. Hij gaff hem die selue gewalt Die hem god hadde ghegeuen 1750[regelnummer] Ouer die dode ende ouer die leuen: -Ga naar margenoot+ Dat was ware orkonde - Dat hij bonde ende ontbonde Sondighe ende gherechte, Heeren ende knechte, 1755[regelnummer] Beide man ende wijff, Inden doot ende inden lijff; Dat hijs gheweldich weere, Seruacius die meere, Soe wie dat des gheroechte* 1760[regelnummer] Dat hij hulpe aen heme soechte Ende heme ghenade bede, Dat hij heme ghenade dede Van sijnen sonden Dat hi hem daer aff ontbonde - 1765[regelnummer] Die ghewalt* gaff hem die gods sone - Ende dies nyet en wouden doen, Soe wie verdiende synen toren, Dat hi beide hadde verloren Beide ziele ende lijff 1770[regelnummer] Het weer man off wijff, Sij en soechten sijne hulde* Ende beterden haer schulde°.
[pagina 69]
All daer ontfinck sinte Seruaes Die gaue, die soe goet was, 1775[regelnummer] Te lone voer sijn ongemack. Sinte peter hem euer* toe sprack: ‘Reyne ziel, heilighe bode, Ich beuele dich den ghewaren* gode Die dich dijne ziele sall bewaren.Ga naar margenoot+ 1780[regelnummer] Du salt in gallia weder varen. Mit arbeide saltu daer comen. Segghe dattu hij* heues vernomen Den goeden luden alle te samen Ende sinte Auctoer° mit namen 1785[regelnummer] Ende anderen dijnen Jongheren, Den gherechten van tongheren, Die dijns raets willen pleghen°. Dien saltu verdynghen* ende weghen: Hon mach wale nae dich verlanghen. 1790[regelnummer] Du salt werden gheuangen Van den hunen, den boesen. God sall dich verloessen Dattuys ghehoecht* werden salt. Die ghenade ende die ghewalt* 1795[regelnummer] Die ich nu hebbe van gode Die hebbe du ouch, getrouwe bode.’ Sinte Seruaes, die gheeerde, Van romen hi doe keerde Doen hi sinte peters reden vernam. 1800[regelnummer] All daer hi onder weghen quam Doen hi leyt* dat roemsche lant Der hunen coninck hi daer vant Mit eynen heer groot ende breyt. Daer leyt hij groten arbeyt: 1805[regelnummer] Die hunen die hem saghen Sij begonden heme te vraghen Wannen* hi quame of waer hij wolde, Die ghetrouwe gods holde*,Ga naar margenoot+ Dat hij hon seechde dat waer. 1810[regelnummer] Dat en verstont hij nyet eyn haer.
[pagina 70]
Sij spraken dat hij weer Eyn versprieder ende eyn drogheneer. Sij sloeghenten ende stieten, Loeghenere dat sijne hieten 1815[regelnummer] Te dien seluen stonden Ende vinghenten ende bonden. Hi en wist wes hij ontgalt. Sij daden heme ghewalt* Dat* hi daer teghen nyet en vacht. 1820[regelnummer] Alsoe hielden sijne ouer nacht Inder gheuanghenisse. Doen hij inden duysternisse Ghebonden lach ende gespannen Mitten heydenen mannen, 1825[regelnummer] All daer hij lach inden gebede God van hiemelrike hem dede Ter eeren sijnre teyken eyn: Eyn liecht ouer hoem scheyn Voele groot van hiemelrike. 1830[regelnummer] Dit sach men openbaerlike Noch claere* dan der sonnen schijn Off* het claere mochte sijn. Die gheene die daer by hem laghen Te wonder* sij dit ane saghen, 1835[regelnummer] Des heydens coninx holden* Die hem daer hoeden solden; Groet wonder dat sij saghen,Ga naar margenoot+ Die daer des waken plaghen Ende des woerden ghewaer 1840[regelnummer] Sij quamen alle te wonder daer°. Die sinte seruaes dae eerde Ende sijnen loff vermeerde Dat was die ghewaere* gods sone Diet heme wale mochte doen°, 1845[regelnummer] Als hij dede daer beuoren Den heerden*, doen hi waert geboren, Die dat hiemelsche liecht saghen Des nachtes daer sij laghen En haer vee hoeden:
[pagina 71]
1850[regelnummer] Sij loefden gode den goeden Die hon die vroude maecte cont. Alsoe dede god sent teynre stont Mit sinte Steffaen, Sijnen heilighen onderdaen, 1855[regelnummer] Die den hiemel open sach Daer hij onder den steynen lach; Daer menten steynde ende werp* Sijn moet was gheistelijc ende scherp Dat scheyn wael in sijnen gebede. 1860[regelnummer] Die selue god die dat dede Die mochte dit ouch wale ghedoen Ter eeren sinte Seruacium. Des morghens doen der dach Soe lyecht waert dat menten sach 1865[regelnummer] Ende dat die lude vernamen,Ga naar margenoot+ Tot sinte Seruaes dat sij quamen Doer die selseme meer. Sij vraichden hoem wie hij weer. Sij seiden dat hi hon dede verstoen 1870[regelnummer] Wie sijn gheloeue weer ghedoen. Der goede sinte Seruaes Hi seide hon dat hi keersten was. Dat was der heydene spot. Hi sprack: ‘ich gheloeue in godt - 1875[regelnummer] Des belye ich openbaer - Die daer is eyn sceppaer Des hiemels ende der eerden Ende die ons allen dede gewerden, Die vander° maget waert geboren, 1880[regelnummer] Die allen heren is te voren,’ Sprack hij mit corten woerden. Die hunen die dat hoerden, Dat ongheloeuighe diet, All en kanden sij gods nyet 1885[regelnummer] Wijslike sij doch daden°: Sinte Seruase dat sij baden, Den waren gods holde,
[pagina 72]
Dat hijse benedijen wolde. Gherne leyste* hij haer bede; 1890[regelnummer] Die segheninghe ouer hon hi dede. Doen hi dat hadde ghedaen Doen lieten sijne ledich* gaen. Als hi van hon ledich* waert Doen hoef hij sich ane die vaert. 1895[regelnummer] Eer hi yet verre quam van danne Soe ghinck heme eyn slape ane,Ga naar margenoot+ Soe seer groot ende vtermaten Dat hij daer all bij der straten Om dae te rusten hi neder lach. 1900[regelnummer] Voele heyt was doen der dach Doen der goede sint Seruaes By den weeghe ontslapen was. Vander locht quam eyn aer* Dien god selue sande daer 1905[regelnummer] Mit breyden gheuedere. Hij bleyff daer sweyuende neder Ouer den bode reyne. Sijnen vloeghel den eynen Hielder intieghen* der sonnen: 1910[regelnummer] God die woldes hoem gonnen Sinte Seruaes in dien tijde; Dander vloeghele in dander sijde Weyder* heme den wynt ane. Hij en voer nyet van danne: 1915[regelnummer] Dat was gods wille. Hij hielt alsoe stille Als off hij daer weer gebonden. Doen quamen te dien stonden Der hunen boden daer° gheuaren. 1920[regelnummer] Sweyuen saghen sij daer den aren, Seruacius daer onder. Des hadden sij groot wonder Wie dat der man weer. Doen seyden sij dese meer 1925[regelnummer] Attila haren coninghe. Doen hiet hijne voer hem brenghen
[pagina 73]
Den heilighen pelgerijmeGa naar margenoot+ God wolde dat dat wolde sijn. Die boden voeren weder daer. 1930[regelnummer] Noch doe vonden sij den aer Over sinte Seruaes sweuende. Dat wolde god der leuende: Anders en mocht nyet gheschien. Het hadden lude genoech ghesien 1935[regelnummer] Die hiemelsche teyken, Die hem nyet en doersten wecken Noch den are danne dryuen Ende lietenen alsoe blyuen Went* sij daer weder quamen 1940[regelnummer] Die sinte Seruaes benamen. Die hem ghedient hadde al dae. Den aer quamen sij soe nae Dat hij sich danne maecte; Ende doen sinte Seruaes ontwaecte 1945[regelnummer] Doen hieten sijne op staen Ende tot haren heer gaen. Des hadde hij wel° gerne ontboren. Het was hem lieff off toren Hi moeste daer keeren. 1950[regelnummer] Doen ghedachte hi der meeren Die hem der apostel petrus Beheyten hadde in sijn gods huys Dat die godes holde Ghehoghet* wesen solde 1955[regelnummer] Onder den hunen, als hij doen waert. Hij danckes gode ende ghinck daer waert. Danne soe ghinck sint SeruaesGa naar margenoot+ Voer den Coninck daer hij was. Daer waert hi wael ontfanghen. 1960[regelnummer] Doen hi daer quam gheganghen Te wonder* sijne besaghen. Sij begonden heme te vraghen Mengherhande meere:
[pagina 74]
Wannen hi quame off wie hij weer 1965[regelnummer] Ende wat gheloeuen dat hij pleghe, Dat* men by heme daer seghe Soe ghedaen wonder daer geschien°, Als sij daer hadden ghesien. Hi sprack: ‘ich ben eyn keersten man 1970[regelnummer] Ende wille, ofs mich god gan, Gherne keerstelike leuen Ende mijne ziele weder gheuen Gode mijnen sceppere Die doer ons arme sondare 1975[regelnummer] Vander maghet waert gheboren Ende verloeste die waren verloren Doer adams sonden. Men mochte uch voele orconden Van gode, woldijt verstoen: 1980[regelnummer] Wat hij doer ons heeft gedoen, Der coninck van hiemelrike.’ Doen spraken somelike* Die hunen al openbaer Dat der keersten god waer 1985[regelnummer] Gheweldich ende almechtich, Beide genadich ende gherechtich. Attyla die Coninck° rijck Hi wolde heymelikeGa naar margenoot+ Mit sinte Seruaes runen°. 1990[regelnummer] Doeen ruymden° hon die hunen. Doen seide hem sinte Seruaes Wie hi daer comen was, Waeromme en(de)° doer welke reden, Doer ghenade ende doer vrede; 1995[regelnummer] Wie hoem der hunen heer vaert Van gods haluen cont waert. Ouch seide hoem die gods bode Grote moghentheit van gode: Sijne ghenade ende sijne ghewalt; 2000[regelnummer] Want hi was gheystelike soe balt* Dat hijt wale doerste ghedoen. Hij seide hoem vanden goids soen
[pagina 75]
Die ghenade ende den troost Dat hij alle die hadde verloest 2005[regelnummer] Die hem volghen wolden Dat* sij nyet doeghen en solden Dat ewelijck onghemack. Soe voele hij hon toe sprack Die heilighe predickere: 2010[regelnummer] Den heydenen errere* Dien wijsde hij ende leerde Went dat hijne bekeerde, Dat* hij doupe van hoem ontfinck Die hij boeslijck aue ghinck: 2015[regelnummer] Want hij waert weder heyden Doen sij waren ghescheyden. Seruacius die gheheer*, Die heilighe predickere,Ga naar margenoot+ Als hi dit hadde ghedaen 2020[regelnummer] Doen nam hij orloff saen Totten hunen houftmanne. Hij voer herde schier van danne Die gods onderdane. Doen hij quam doer tuskane 2025[regelnummer] Ende doer lamparden Hij ijlde voele haerde. Sijnen rechten weech hij nam. Als hij vuten gheberchte quam Doen volchde hij der straten 2030[regelnummer] Ende ghinck doer Elsaten° Ende quam herde schier In dat busdome van spiere All daer god doer sijne bede Eyn voele scone teyken dede 2035[regelnummer] Doer sinte Seruaes eer: Heme doerstede voele seer Want hij hadde gheganghen Eynen weech alsoe langhen Inder groter hytten; 2040[regelnummer] Van moetheit ghinck hij sytten By den weghe aen eynre stat;
[pagina 76]
Gode vlede* hij ende bat, Seruacius die goede, Mit eynen diepen oetmoede 2045[regelnummer] Dat hij doer sijne ghenadichede Heme hulpe ende bystant dede Als hi decke hadde ghedaen.Ga naar margenoot+ Daer en was waters nyrgen* traen* Weder* borne noch putte 2050[regelnummer] Soe reyne noch soe nutte° Dat hijt mochte drencken: Dat wolde god bedencken. Doen sprac sinte Seruacius: ‘Ghenade mijns heer ihesus, 2055[regelnummer] Du best eyn borne alles goets Ende best voel sachtes moets Ommer tot allen tijden; Vut dijnre heiliger sijden Vloyede ons water ende bloet 2060[regelnummer] Dat teghen den° ewigen doerst is goet Ende weder dat ewich onghemack.’ Ende als hi die woert gesprack, Want hem der doerst daer toe dreyf, Voer sijne voete hij doe schreyff 2065[regelnummer] Eyn cruce in dat dorre lant. Doen bracht god altehant Eynen borne die daer vut vloet Reyne, claer ende goet. Seruacius die goedertieren 2070[regelnummer] Ghebenediede god om die ryuiere, Den goeden borne, die daer vut spranck. Doen loefde hij gode ende dranck Tot hij wale sijnen doerst versloech Want god sendes hem daer genoech. 2075[regelnummer] Die adere die was reyne Die daer vloet vut den steyneGa naar margenoot+ Ende was claer ende calt Die god mit sijnre ghewalt Seluer daer leyde. 2080[regelnummer] Daer sich der borne breyde
[pagina 77]
Ende die borne ouer die eerde ran - Dat weten wijff ende man - Daer wies voele goet Comijn°. Des moet god gheloeft sijn 2085[regelnummer] Ende die goede sinte Seruaes°. Eyne weduwe die sieck was Ende mitten febres* beuanghen Die quam daer toe gheganghen Totten seluen borne te hant. 2090[regelnummer] Sinte Seruaese hij° daer vant Doer dien dat god hadde ghedaen Den boerne vut der eerden gaen Die selsem ende heilich was. Die vrouwe drancks ende sij ghenas 2095[regelnummer] Des ouels dat haer deerde. Doen sij* god gheneerde Sij gaff haer erue ende haer lant Sinte Seruaes altehant, Den heilighen Ewarde*°, 2100[regelnummer] Ende haer wijngarde Die hij heuet noch huden. Ende ander goede luyde Loefden hem ende eerden, Sijnen rijckdom hem vermeerden. 2105[regelnummer] Die borne die was voele goetGa naar margenoot+ Ende die beke ende die vloet Die vuten borne daer vloot: Voele lude derre ghenoet Ende dat vee dat daer dranck, 2110[regelnummer] Dat ongesont waes ende crank, Het waert gans ende ghenas. Dus waert gheeert sinte Seruaes. Eynen nap hem dinghel brochte Daer hij des borns mede drincken mochte 2115[regelnummer] Die noch in sijn monster es. Ende die vanden febres Sieck sijn ende onghesont Comen daer te mengher stont Ende begheeren mit groten vlijt
[pagina 78]
2120[regelnummer] Om der siecheit te werden quijt Ende dat sij mogen daer vut drencken Want sij dan te geneseen dencken Alst ouch deckwijle gheschiet, dats waer. Daer omme soe comen deckwijle daer 2125[regelnummer] Voele volcks van vrouwen ende van mannen. Te wormze voer sinte Seruaes van danne Daer hij voele goeder° vriende vant: Dae was der busscop sint Amant Ende der heilige sinte victoer° 2130[regelnummer] Ende van metze sinte Auctoer° Ende mennich ander goet man Die ich ghenoemen nyet en can Den welken die goede sinte Seruaes Voele ende seer wilkome was. 2135[regelnummer] Groet eer sij hem daden.Ga naar margenoot+ Doer god dat sij hem baden Beide oude ende jonghe Dat hij daer die misse songhe, Dat die godes holde 2140[regelnummer] Herde gehrne doen wolde. God hij daer mit eerde. Die lude hij daer leerde Mitten gods woerden Die sij herde gherne hoerden. 2145[regelnummer] Doen hij die misse gesanck Doen was daer groet ghedranck Inden doem ende opten choer. Der busscop sinte Auctoer° Sinte Seruaes hij doen bat 2150[regelnummer] Dat hij te metze inder stat Doer god mit heme voere. Des bemaender heme voel duere Ende voele oetmoedelike. Want die heeren van vranckrike 2155[regelnummer] Daer in teghen* hem laghen Diene voele gherne saghen, Die voerste* ende die beste - Doen gheloefder* hon int leste
[pagina 79]
Dat hij daer comen solde. 2160[regelnummer] Maer hij seide dat hij teerst wolde, Talre eerste, te Colen° varen: Daer voer en woude hij nyet sparen* Weder ommoede°* noch onghemack. Ende als hi dese woerde ghesprack 2165[regelnummer] Sinte Seruaes die gheheer* Hij en bleyff daer nyet langher° meer.Ga naar margenoot+ Die voele gheistelike bode Hi beualse den ghewarighen gode. Doer sijne gheistelike seden 2170[regelnummer] Vut der stat volchden sij hem mede; Dat daden sij hem ter eeren Tot hij hon bat weder te keren°. Die hem ghevolcht waren vut der stat Tot dat hij hon weder te keren bat, 2175[regelnummer] Sy scheyden van hoem° mit rouwen, Mit onsten ende mit trouwen, Doen hijse moeste laten; Ende hij voer sijnre° straten Te dale by den Rijne 2180[regelnummer] Tot sinte Seuerijne Die doen busscop was te Colene° Daer quam hij alsoe verholen Des auonts alsoe spade Dat hij des waert te rade - 2185[regelnummer] Want hij mitten auont daer quam - Dat hij die herberghe doe nam Te Colen° buten der stat. Eyn man dien hijs doe bat Hij wijsden in sijne schuere 2190[regelnummer] Buten der burgher muere - Want hi der houerde nyet en plach° - Daer hij verduldichliken lach Ende daer toe herde oetmoedelike, Daer hij gode van hiemelrijck 2195[regelnummer] Mit herten ghenade bat: Des waert gheheylicht die stat.Ga naar margenoot+
[pagina 80]
Seruacius die werde Ghinck ligghen op die eerde, Die heilighe predickare, 2200[regelnummer] Wie moede dat hij ware Daer te voren menghen dach. Hi diende gode all daer hi lach Inder armer houft stede Daer god eyn scoen teyken dede 2205[regelnummer] Ter eeren sijnen holden: Eynen suyll van golde Heerlijch ende duyre, Gloyende van vuyre Die liet god daer ghewerden* 2210[regelnummer] Die neder vander eerden Op totten hiemel ghinck Daer god sijn ghebet ontfinck. Dat waert daer ane wale schijn. Der busscop sinte Seuerijn 2215[regelnummer] Hi was des werdich dat hij dat sach. Nu suldi hoeren wes hij plach. Hij was gheistelijck bedacht: Hi ghinck wel gherne mitter nacht Heymelijck ende verholene 2220[regelnummer] Doer doecht achter colene Ten monsteren ouer all die stat. Den goeden heilighen hij bat Eynen yeghelyken sonderlinghen Dat sij hem hulpen dinghen 2225[regelnummer] Te anxte* vander vreysen.Ga naar margenoot+ Weduwen ende weysen Die troeste hi ende beriet. Der armen en vergat hi nyet: Hi gaf hon spijse ende ghewant*. 2230[regelnummer] Hi ghinck gherne daer hijse vant Ende totten onghesonden. Alsoe dede hi tien stonden Daer die goede sinte Seruaes Doe daer bi gheherbercht was 2235[regelnummer] Ende in sijnen ghebede lach.
[pagina 81]
Den suyll hij ouer hem sach Die all vuyrich scheyn. Nochtan en saecht honre gheyn Sijnre Cappellane° 2240[regelnummer] Noch sijnre onderdane Die daer mit heme waren Eert hon god woude openbaren Doer sinte Seuerijns bede Dien hij decke ghenade dede. 2245[regelnummer] Die heilighe sinte Seuerijn Hij sprack totten ghesellen sijn Ende begonste hon te vraghen Off sij des nyet en saghen. Sij seiden, sij en saghens nyet. 2250[regelnummer] Der heer bat hon ende ryet° Sijnen gesellen allen Dat sij neder wolden vallen Ende haer venyen* soeken Dat god haers woude roekenGa naar margenoot+ 2255[regelnummer] Ende dat sij mochten syen Die teyken die god liet gheschien° Doer sinte seruaes ter seluer stede. Sij laghen neder in haren gebede, Haer sonden sij belyeden. 2260[regelnummer] Te dien seluen tijden Dat sij sich op richden Ende vander eerden lichden Daer sij in haren ghebede laghen, Die calomme dat sij saghen 2265[regelnummer] Gloyende alle gemeyne Die sinte Seuerijn alleyne Van gods ghenaden eer sach Ouer sinte Seruaes daer hij lach. Sent dat sinte Seuerijn° 2270[regelnummer] Ende die ghesellen sijn Des liechtes woerden daer ghewaer, Sij ijlden voele balde daer Te versoeken die meer. Sij waenden dat daer weer
[pagina 82]
2275[regelnummer] Vander werelt yemant geuaren, Somige die van heiligen leuen waren Oft somighe van ons heren boden: Dat die zielen op voeren te gode. Doen sij tot der stede quamen 2280[regelnummer] Ende sij den heilighen man vernamen, Den heiligen busscop sinte Seruaes, Die al dae gheherbercht was, Die daer lach in sijnen gebedeGa naar margenoot+ Ende dat god doer sijnen wille dede 2285[regelnummer] Dat hijne eerde alsoe, Doen waren sij des alle vroe. Si vielen hem te voeten, Gheystelic dat sijne groeten, Sij hietenen willecomen sijn. 2290[regelnummer] Doen vraechde hem sinte Seuerijn, Die reyne goede holde, Doer welker hande* scholde Dat hij daer bleuen weer Die edel gods dienere 2295[regelnummer] Dat hij te heme nyet en was comen Ende sijne herberghe dae hadde genomen. Doen sprack die goede sinte Seruaes: ‘Daeromme dat ich moede was Ende was ouch eyn deyll spade 2300[regelnummer] Daeromme was ich des te rade.’ Die heilighe sinte Seuerijn, Dat* die stat* gheeert soude sijn Daer die goede sinte Seruaes Van gods haluen° gheeert was, 2305[regelnummer] Hij dede maken daer ter stede Eyn gods huys, dat is waerheide. Die Capelle° hij vriede, In goids eeren dat hijse wiede Dien hij mynde ende voerte. 2310[regelnummer] Hij hietse die hiemelsche porte Dat* hij dat teyken daer ghesach
[pagina 83]
Doen sinte Seruaes daer lach Ende god ghenade bat.Ga naar margenoot+ Hij hadde ouch in die selue stat 2315[regelnummer] Die inghelen hoeren synghen Mit vroeliken dinghen: Doen ghestoruen was sinte mertijn° Doen hoerde sinte Seuerijn Der enghelen stemme, 2320[regelnummer] Doen die edele gemme*, Die ziele, op gheuoert waert Ten hiemele die saleghe° vaert Daer sij voele gherne voer; Want in die stat te toer 2325[regelnummer] Sinte mertijn was verscheyden. Vanden twee openbaringhen beyde Mach die stat wale geeert sijn; Dat bedacht sinte Seuerijn°. Seder dat sinte Seruaes 2330[regelnummer] Alsoe daer gheeert was Te Colne° bij den rijne Ende hij sinte Seuerijne Gheseyde dat hij wolde, Sijnen ghetruwen holde, 2335[regelnummer] Die hem vrolijck ontfinck Ende hij die gods huyse beghinck, Sent voer hij voele schiere Van Colen° tot triere Tot sinte maximijne, 2340[regelnummer] Totten lieuen vriende sijne Die doen busscop was daer. Sinte seruaes seide, dat is waer,Ga naar margenoot+ Dat hij van romen waer comen Ende wat hi daer hadde vernomen; 2345[regelnummer] Der waerheit en versweych hij nyet. Allen den volke hij doen riet Mit sconen woerden ende mit soeten Dat sij gode wolden boeten Haer sonden ende haer misdaet. 2350[regelnummer] Mit trouwen gaff hij hon den raet Wijuen ende mannen. Te metze voer hij van danne.
[pagina 84]
Doen hij te metze quam altehant Hi teghen* hem dae ghesament vant 2355[regelnummer] Die voersten van vrancrike Die wel° oetmoedelike In teghen* heme ghinghen. Mit eeren sij hem ontfinghen Te metze inder stede. 2360[regelnummer] Gods dienste hi daer dede: Alre dienste gheheerste* Denen dede hij alre eerste. Ende als hij daer toe vinck Ende ten altaer ghinck 2365[regelnummer] Ende hij die misse began, Ander verwe hij ghewan Ane sijnen anghesichte: God heeften daer verlicht°. Vervult° mitten heiligen gheist. 2370[regelnummer] Des die lude alre meyst Aen hoem woerden ghewaer.Ga naar margenoot+ Onder die oughen waert hij soe claer Als eyn gloyende yser. Sterker ende wijser 2375[regelnummer] Was die heilighe predicare, Dat onmogelike te seggen waer, Vanden heiligen gheyste. Hij dede heme volleyste* Tot allen goeden dinghen 2380[regelnummer] Ende halpse hem volbringhen. Ane god stont alle sijn ghedanck. Doen hij die misse volsanck Die heilighe sinte Seruaes Dat volck dat daer versament was 2385[regelnummer] Beide arme ende° rike Die heeren van vranckrike Ende van anderen landen Die hem tot Romen sanden Die vraechden om nuwe meer*: 2390[regelnummer] Wie hij comen weer; Dat hij hon seide den troost Off sij yet solden sijn verloest, Dat hijt hon liet verstaen;
[pagina 85]
Want hij doch hadde ghedaen 2395[regelnummer] Daer om harde° groten arbeit. Doen seide hij hon die waerheit: Wie hij van romen waer comen Ende wat hij daer hadde vernomen. Beide groet ende cleyne 2400[regelnummer] Hij vermaendese alle gemeyne Mit gheisteliken synne Doer die gods mynneGa naar margenoot+ Ende doer haers self salicheit Dat ionge ende alde sich maecten gereyt 2405[regelnummer] Ende haers selues gheroechten* Ende ane gode genade soechten Ende verdienden sijne hulde Dat* hij hon sachten* wolde Den slach die hon nekende was; 2410[regelnummer] Dat riet hon sinte seruaes. Voele hij hon toe sprack: Dat wedermoet ende dat onghemack Te vrouden al verghinghe Dat men doer god ontfinghe 2415[regelnummer] Mit verduldicheiden. Men moet mit arbeiden Ghewennen hiemelrike, Sprack hij ghetruwelike, Want dat is ouch mit rechte: 2420[regelnummer] Die salighe gods knechte Doechden mennich onghemach Dat men hon dede ende sprach; Sij lietens gode ghewalden. Des bleuen sij behalden 2425[regelnummer] Ende sijn te hiemelrijch geuaren. Sij vleden* gode sonder sparen Ende baden hem mit oetmoedichede Dat hi getruwelijck voer hon bede. Sinte Seruaes dat scone liecht 2430[regelnummer] Hi sprack: ‘eyn yegelijck doen° sijn biecht Ende ontfaet vwe° boete, Dat uch god verloessen moete,
[pagina 86]
Hebt rouwe vwer mesdaetGa naar margenoot+ Van dien dat ghij beganghen haet 2435[regelnummer] Op dat ghij gods hulde erwerft* Ende vwe ziele mit gode erft, Beide man ende wijff, Off ghij verliest vwe lijff; Dat god der zielen walde 2440[regelnummer] Dat hijse ewelijck behalde Ende hijse ghenadelijck versye* Wat soe den lyue gheschie. Nae deser reden schier Die sinte Seruaes nu al hier 2445[regelnummer] Den volke hadde ghedaen Soe scheiden sich* die heren saen Mit herde rouwighen moede. Seruacius die goede Beualse gode den hoechsten 2450[regelnummer] Dat hijse wolde ghetroosten* Totten ewighen leuen. Die heilighe gods ergheuen* Hi hadde die waerheit vernomen Dat die hunen solden comen, 2455[regelnummer] Der heyden coninck van ongheren. Daer waren ouch derre van tongheren Die alre best waren gheboren Ende alre werdichste vutuercoren; Der was dae comen eyn groet deyl 2460[regelnummer] Want sij verwracht hadden haer heyll Ende daer toe die gods hulde. Doen berouwede hoem die sculde Dat sij sinte seruaes verstieten Want sij moestens mesnyeten*Ga naar margenoot+ 2465[regelnummer] Dat sij hem woerden onghehoersam. Des waren sij hon allen gram. Ghenade sij doen baden Van allen haren misdaden Seruacius den reynen. 2470[regelnummer] Sij begonden seer te weynen, Sij vielen hem te voeten
[pagina 87]
Dat hijse ontfinghe te boeten. Weynende sprakense ouerluyt: ‘Ghenade heer, gods druyt 2475[regelnummer] Gheff ons troost ende raet. Ons rouwet onse mesdaet. Der heiligher keerstenheit bode, Wes onse verdyngher tot gode Als wij dich betruwen. 2480[regelnummer] Wij hebbens groten rouwe Dat wij dich ouel hieten. Nu laet ons dijns ghenyeten, Dijnre gheysteliker kinde. Die du lates in elleynde 2485[regelnummer] Doen du ruymdes onse lant. Nu dich god weder heuet gesant, Vaer daer weder noch hen Ende troest haren droeuen sen, Den gods meechden reynen 2490[regelnummer] Die seer nae dich weynen, Die heilighe cloester vrouwen Die soe yamerliken schrouwen. Clusenere ende moneken, Broedere ende canoneken, 2495[regelnummer] Weduwen ende weysenGa naar margenoot+ Die sijn in groter vreysen Sent dat sij dijns ontboren Ende des ontschuldich woren. Lait dich ontfermen hare claghen 2500[regelnummer] Die mit nachte ende mit daghe Nae dich groten rouwe dolen Want si dich alle sijn beuolen. Des dich, heer, ghedencken sall Wie dich der enghel ons beuall 2505[regelnummer] Te tongheren: doen hij dich den staff Mit sijnre heiligher hant gaff Doen gaff hij dich ons in hoeden Dat lieff was alle den goeden Ende warens alle vroe, 2510[regelnummer] Al bedroech ons der viant alsoe Dat wij dijn gebodt braken Ende wij dich ouel spraken.
[pagina 88]
Doen wij dich leide daden Doen woerden wij verraden. 2515[regelnummer] Dat rouwet ons noch hude. Het waren bose lude Diet rieden ende brouwen. Het es hon ouch berouwen. Ende wi willent gherne bueten 2520[regelnummer] Op dat wij ghenyeten mueten Dijnre gherechticheide Dattu wilste wesen onse geleyde Ende onse ghetrouwe bode Totten almechtighen gode, 2525[regelnummer] Ende ons helpen verdinghen Dat hij des wille ghehenghenGa naar margenoot+ Dat wij moeten ghenesen* Ende ons ghenadich wesen. Heer, doer dijne ghenade 2530[regelnummer] En wille nyet versmaden Die bede vanden armen: Laetse dich ontfermen. Com tot hon ende sech* sij* doch Want du best haer busscop noch, 2535[regelnummer] Haer gheystelike heerde, Soe wie datse der viant errede* Dat sij versmaden dijn gebodt. Nu doet dit, heer, doer godt Ende ontfanckse te bueten 2540[regelnummer] Die dich vallen te voeten Ende dijne ghenade soeken, Der saltu gheroeken* Welck soe haer mesdaet sij: Den rouwe is die ghenade bij. 2545[regelnummer] Du salt ons, heer, gheneeren* Doer dijne ghenade, der wij begheren. Dat sall dich god ane gheweghen* Want wij hebben hij* gheleghen Dijns verbeiden menghen dach. 2550[regelnummer] Off dat ommer wesen mach Doer die godes mynne, Soe vaer mit ons hynne Tot dijnre stat van tongheren,
[pagina 89]
Tot dijnen armen jongeren, 2555[regelnummer] Ende gheff den somigen dijnen troost. En moghen sij nyet werden verloest,Ga naar margenoot+ Gheeff heme gheysteliken raet: Hon rouwet haer mesdaet. Offt* dijne ghenade sij, dat doe.’ 2560[regelnummer] Soe voele spraken sij daer toe Den gods onderdanen Mit herteliken tranen Tot dat hij des te rade waert Dat hij hon geloefde* die vaert. 2565[regelnummer] Van metze voer doe sinte Seruaes Te tongheren daer hi busscop was: All was hij vuter stadt verdreuen Hij was daer gheystelike vader bleuen. Ende als hij daer nae* quam 2570[regelnummer] Dat ment in die stat vernam Die gheistelike huysghenoete Sij haddens vroude groot Ende die leken warens ouch vroe Want het stont* hon doen alsoe 2575[regelnummer] Sij waenden sijns ghenyeten. Gode sij doen behieten Dat sij hem ghehoersam wolden wesen Off* sij mochten ghenesen Vanden vreyseliken valle. 2580[regelnummer] Dat gheloefden* sij doen alle. Leider, dat was te spade. Sij woerden des te rade Dat sijne wale ontfinghen. Tegen heme dat sij ghingen 2585[regelnummer] Vut der stat herde verre. Sij ontfinghen hem mit gheereGa naar margenoot+ Beide arme ende daer toe rijke Herde oetmoedelike. Heerlijck was dat ontfanck* 2590[regelnummer] Ende die scare die was lanck
[pagina 90]
Daer sij den heer ontfinghen. Ghetoghentlijck* sij ghingen Twee ende twee mit voeghen; Die heilighen sij droeghen, 2595[regelnummer] Die heilighe gods bruyde Ende ander goede lude, Abden ende monycken, Proesten clercken ende Canonycken Ende die leke lude daer nae 2600[regelnummer] Der voele was versament dae Van alle denen busscopdome°, Eerstwerff mitten heylichdome Ontfinghen sijne scone Mit groter processione 2605[regelnummer] Alst hoem wael ghetam. Ende as hij tot hen quam, Seruacius die werde, Doen vielense op die eerde Den werden heer te voeten. 2610[regelnummer] Mynlike dat sijne grueten Beide groet ende cleyne, Sij riepen alle ghemeyne Ten heilighen predickere Dat hij willecomen were; 2615[regelnummer] Alle die vergaderinghenGa naar margenoot+ All weynende dat sij songhen Mit luder stemmen: osanna. Doen was vroude ende yamer da. Seruacius den reynen 2620[regelnummer] Ontfermde seer haer weynen. Hij en mochtse nyet ghetroesten. Doen keerde hij sich int oesten: Hij dede sijn ghebet tot gode Die ghetrouwe heilighe bode. 2625[regelnummer] Als hij dat hadde ghedaen Hiet hijse alle op staen Die in haren ghebede laghen Ende diene gherne saghen Gode ende den heilighen hij doe neych.
[pagina 91]
2630[regelnummer] Van yamer* hij doen stille sweych Want hij mit egheynen dinghen Sijne woert en mochte vut bringhen. Hij nette* sijne wanghen Ende sijnen baert langhen 2635[regelnummer] Mit menghen heyten trane. Ende sijne onderdane, Tot hem spraken sij ouer luyt: ‘Heer vader, gods druyt, Ende onse gheystelike heerde, 2640[regelnummer] Wat waest dat dich errede Dattu ons heues ghelaten Soe langhe vtermaten In rouwen ende in vreesen, Dijne ellendige weysen,Ga naar margenoot+ 2645[regelnummer] Die onberaden waren Ende ongherne dijns ontbaren Ende den dijn torne leyt was.’ Doen andwoerde sinte seruaes Hij sprack: ‘voele lieue kint, 2650[regelnummer] Ich hebbe doer vren wille sent Gheleden mennich onghemach, Sent dat ich uch nye en sach, Grote sorghe ende menghe pijne Ende menghen arbeyt, dats anschijne, 2655[regelnummer] Ende all doer vr salicheit Hebbich ghedoecht mennich leyt Op dat ich uch behalden mochte; Sinte peter ich versoechte Tot Romen te sijnen graue 2660[regelnummer] Barvoet mit° scherpe* ende mit staue; Ich vlede ende ich bat Voer uch ende voer vwe stat Mit ghebede sonderlinghen Dat hij mich hulpe verdynghen 2665[regelnummer] Dat uch god liete ghenesen. Dat en mochte leyder nyet wesen, Sprack der heilighe heere, Want sterker was ende meer Vr onrecht ende vr boesheit 2670[regelnummer] Dan mijn gebet ende mijnen arbeyt:
[pagina 92]
Des en wolde god mijne bede Nyet hoeren die ich voer uch dede. Hij sprack: ‘lieue vrunde mijn, Des en mach ander raet sijn; 2675[regelnummer] Dat god wilt, dat moet gheschien. Nu sall ich uch der waerheit ghienGa naar margenoot+ Dat ich uch tot noch hebbe verholen: Der enghel hadde mich uch beuoelen Dat ich vrs gheysteliken soude pleghen 2680[regelnummer] Ende uch ten hiemel solde gheweghen. Dat hadde ich gherne ghedaen. Ghi en woldes leyder nyet verstaen Ende verhoeret* mijnen raet. Die sonden ende die ander mesdaet - 2685[regelnummer] Sprack die heilige bode - Die is comen voer gode Ende es voer gode ghewroeghet* Ende heuet uch ontfoeghet* Daer ghij eerst waert gheheylet. 2690[regelnummer] Vwe stadt is nu verdeylet* Ende heeft haren rechten name verloren Ende moet arnen* gods toren. Des hebbe ich groten rouwe’, Sprack die gods ghetrouwe. 2695[regelnummer] Noch sprack die heilighe man: ‘Ich en mach uch noch in* kan Anders nyet ghetroesten. Vermanet* gode den hoechsten Mit luterliken* synnen 2700[regelnummer] Sijnre vaderliker mynnen - Want hij doer uch waert geboren - Dat hij sijnen groten toren Ghenadeliken stille Doer sijnre moeder wille 2705[regelnummer] Ende doer den dienst den sij hem dede Ende doer alle sijnre heilighen bede; Soe wie dat mitten lyue ergae*Ga naar margenoot+ Dat hij die ziele ontfae, Die ghenadighe ende die soete,
[pagina 93]
2710[regelnummer] Dat hij haers ontfermen moete Ende hijse laet genesen°. Die stat moet verloren wesen; Derre en mach nyemant verdynghen: God en willes nyet ghehenghen. 2715[regelnummer] Hij wiltse te storen* Om dat ghij mich nyet en woudt hoeren Noch gheyn van sijnen holden Die daer om bidden wolden. Daer om soe suldy sijn ghewes 2720[regelnummer] Dat die stat verdeylt* es Doer der lude mesdaet. Daer teghen en es gheyn raet, Dat sall wael werden schijn; Sij moet ergherende sijn: 2725[regelnummer] Went* aen den doemels* dach En verwynt sij nyet den gods slach’, Sprack die heilighe priester. ‘Sinte peter, mijn meyster, Hij heeft mich die gewalt ghegheuen: 2730[regelnummer] Wilt ghij keerstelike leuen Beide wijff ende man, Weme* soe des god gan Dat hij mijns raets wille pleghen, Dien mach ich helpen ende weghenGa naar margenoot+ 2735[regelnummer] Ende dien mach ich verdynghen End° voer gode brynghen; Des ben ich coene ende balt: Allen die selue ghewalt Die sinte peter heeft van gode 2740[regelnummer] Die gheeft mich die gods bode Dat ich bonde ende ontbonde Mit sulken orkonde* Als ich wale betoenen mach.’ Daer allen dat volck toe sach 2745[regelnummer] Den sloetel hij ontdeckte*, Die hant hij vut reckte Soe hij hoechste mochte ghereyken. ‘Siet’, sprack hi, ‘dit eest waer teyken, Heeren ende vrouwen.’ 2750[regelnummer] Den slotel liet hij hon scouwen
[pagina 94]
Van hiemelschen ghewerke Te bijspele* ende te ghemerke Dien hoem sinte peter gaff Doen hij soechte sijn woert° graff 2755[regelnummer] Te Romen°, te sijnen huys. Doen sprack sinte Seruacius: ‘Voele lieue vriende mijn, Deser reden suldi ghewes sijn.’ Daer nae sprack der ghetruwe bode: 2760[regelnummer] ‘Dat mich sinte peter van gode Gheboden heuet ende beuolen Dat sij uch allen onverhoelen,Ga naar margenoot+ Mannen ende wijuen: Ich en mach hier nyet blyuen: 2765[regelnummer] God en wilt mich hier nyet laten. Ich moet varen mijnte straten - Sprack die goede sinte Seruaes - Triecht, daer ich hier voermaels was, Te mijnre armer cellen. 2770[regelnummer] Mit mijnen mede ghesellen Sal ich daer waert wenden Ende al daer sal ich eynden Ende verwandelen dit leuen. Dan sall mijn lichame werden ghegeuen 2775[regelnummer] Mijnre moeder weder, der eerden, Ende ich sall daer verhoecht werden.’ Noch sprack euer* die gods druyt* Totten luden ouer luyt: ‘Mijne voele lieue luyde, 2780[regelnummer] Ghij en syet mich achter huyde* In deser tijt° nommermeer.’ Doen weynden sij voele seer: Groet yamer* doen daer was Doen die heilighe sinte Seruaes 2785[regelnummer] Die vreyselike mare Seide alsoe openbare
[pagina 95]
Den luden alle ghemeyne; Doen was daer rouwe ende weynen Ende schreyen ende claghen 2790[regelnummer] Suchten ende hantslaghen; Mit rouwen quelden sij haer lijff. Daer en mochte man noch wijffGa naar margenoot+ Gheynre maten ghepleghen. Daer vielen die tranen als reghen 2795[regelnummer] Vut haren ougen ane dat gewaet. Des en was doe ander raet, Sij moesten weynen doer die noet Want sij ontsaghen die doot Die voele vreyselike es. 2800[regelnummer] Des waren sij alle ghewes Dat sij nyet en mochten ghenesen Ende dat haer stat te stoert solde wesen Ommermeer sonder eynde Doer der lude sonde. 2805[regelnummer] Ich wane in alle eertrike Des groten yamers* ghelike Nye man en sach, dat daer was. Seer weynde sinte Seruaes Ende allen die daer waren 2810[regelnummer] Moesten soe mesbaren, Die rike mitten armen, Dat gode mochte ontfermen Ende der maghet sinte marien. Soe grotelijck was haer schreyen 2815[regelnummer] Dat haer gheruecht voer gode quam Ende hijt ghenadelike vernam Vanden gheenen dies hadden rouwe Mit luterliken* trouwen. Doent ouch soe voele gestillet was 2820[regelnummer] Dat spreken mochte sinte Seruaes Ende men hem hoeren mochte Ende dat hoem tijt dochte,Ga naar margenoot+ Hij sprack tot synen yongheren, Den rouwighen van tongheren. 2825[regelnummer] Hij sprack: ‘voele lieue vriende mijn,
[pagina 96]
En latet uch nyet leyt sijn Des ich uch bidde doer goet Dat ich ouch wille dat ghij doet Doer vrs selfs salicheit 2830[regelnummer] Ende doer alle den arbeit Den ich doer uch ye ghedede, Soe doet* mich nu eyne bede.’° Doen sij dit van hem hoerden Sij konden cume* gheandworden 2835[regelnummer] Van yamer ende van rouwen Sinte Seruaes, den ghetrouwen, Den gods onderdanen; Maer mit heyten tranen Die vut haren oughen vielen neder 2840[regelnummer] Soe antwoerden sij hem weder. Doen sprack dat rouwighe diet: ‘Heer, du en salste ons bidden nyet. Ghebiede dat dijn wille es Soe helpen wij dich alle des’, 2845[regelnummer] Spraken sij doen ouerluyt. Doen antworde hon die gods druyt: ‘Ich bidde uch doer den gods sone Dat ghij gherne moghet doen Doer den ewighe roem: 2850[regelnummer] Dat voele werdighe heylichdoem* Dat hij* is in deser stat -Ga naar margenoot+ Want ich uch nye soe voele en bat - Dat laet mich voeren hynne Doer die godes mynne 2855[regelnummer] Dat* dat behouden blyue - Dat uch in desen lyue Ende ter zielen moet vromen - Off die hunnen der comen Dat sijs nyet en venden 2860[regelnummer] Ende gode daer ane nyet en scenden: Helpt mich° dat icht behoude.’ Doen spraken ionghe ende oude, Beide mynder ende meere: ‘Heilighe busscop, lieue heere,
[pagina 97]
2865[regelnummer] Dat dijn wille is, dat doe; Daer helpen wij dich alle toe.’ Doen aldus die heilighe man Den orloff van hon ghewan, Aen die van tongheren der stat, 2870[regelnummer] Dat sij hon° daden dat hij hon bat Ende sij hem woerden gehoersam - Dat heilichdom* hij doen nam, Dat werdighe ghebeyne Vanden busscoppen reyne 2875[regelnummer] Die daer beuoren* waren: Rechte leeraren, Die heilige ende die werde, Die daer laghen inder eerden, Die nam die godes holde; 2880[regelnummer] Ende ouch die daer in golde Ende in syluer waren beslaghen,Ga naar margenoot+ Die deder alle danne draghen: Den heiligen busscop sinte valentijn, Sinte nauijt ende sinte Seuerijn°, 2885[regelnummer] Sinte metropole, sinte marcelle Sinte florente°, haer gheselle, Ende eynen sinte martijne Ende eynen sinte maximijne Ende ander duyrbaer heylichdome 2890[regelnummer] Dat hij daer vant inden doeme Des ontellike voele was, Dat nam die goede sinte Seruaes; Crucen ende zierheit Ende alsoe ghedane rijcheit 2895[regelnummer] Als ten busscopdome ghetam, Mit orloue hij dat mit hem nam. Doen sinte Seruaes die werde Mit allen sijnen gheuerde* Van tongheren keerde, 2900[regelnummer] Den ghewaren* god hij eerde Den hij almechtich kande:
[pagina 98]
Hij hoeff op sijne hande Ende sprack: heer heylant, Du sandes mich hier int lant; 2905[regelnummer] Des en berouwede ich mich nye. Du haddes mich beuolen hij Dit busdome, des ich hij plach, Dat ich beschermen nyet en mach Ende moet dijn ghebodt dolenGa naar margenoot+ 2910[regelnummer] Dattu mich hij haddes beuolen. Ghewalt ende lude Die beuelen° ich dich hude Op dijne genade in dijne ghewalt. Du wetes wattu doen salt. 2915[regelnummer] Dat dijn wille sij dat doe. Ende keer dijne ghenade daer toe: Neeme die zielen in dijnen vrede. Sus* yamerlike was sijne rede Doen des ander raet en was 2920[regelnummer] Ende der goede sinte Seruaes Moeste varen van danne, Van wijuen ende van manne Waert daer der rouwe voele groot - Des hon nyet en verdroot - 2925[regelnummer] Ende weynden voele seer Ende spraken: ‘vader ende heer, Ontferme dich dijnre kinden Die hier blyuen in ellenden Wat douch ons onse leuen 2930[regelnummer] Sent dat du ons wilste begheuen. Wij stonden alle te dijnen ghebode.’ Haer hande hoeuen sij op te gode Ghenade sij hem baden - Datse doen te spade daden - 2935[regelnummer] Sij schruwen* ende sij riepen, Nae sinte Seruase sij liepen In beyden sijden teghen Beide in straten ende in weghen; Die ouden mitten ionghenGa naar margenoot+ 2940[regelnummer] Aen hoem sit vaste dronghen;
[pagina 99]
All dae sijne ghevynghen Aen hoem sij vaste hynghen Ende kusten sijne ghewant Sijne voete ende sijne° hant, 2945[regelnummer] Sij hieldenen mitten beynen. Groetlijck was haer weynen Dat doch al te vergheefs was Want der goede sinte Seruaes Moest varen sijnre straten; 2950[regelnummer] Des en mocht hij nyet laten Noch doer haer weynen noch doer haer clagen. Dat heyldom dede hij danne draghen Ende dat ornament dat hij daer vant Ende sijn ghegherwe* ende sijn ghewant 2955[regelnummer] Daer hij mede woude werden Bestadet* toe der eerden. Hij° keerde doe danne balde. Des waren ionghe ende alde* Rouwich ende verbolghen 2960[regelnummer] Die hoem nyet en mochten volghen. Die crancke ghebuere* Die clommen op die muere Ende op die hoeghe toerne Des* sijnen* saghen gherne. 2965[regelnummer] Ende die heilighe sinte Seruaes Ghinck tot dat hij moede was. Soe quam hij teynre scoenre stede Daer hem god groet eer dedeGa naar margenoot+ Diet wale vermochte te doen. 2970[regelnummer] Die heilige man hij wolde roen, Die gewarighe gods holde: All daer hij sitten solde Sint seruaes die werde, Doen hueff sich op die eerde 2975[regelnummer] Teghen heme wel hoe. Des waren herde vroe Alle sijne vaert ghenote. Doer dat wonder groet Vervroude sich sinte seruaes mit namen
[pagina 100]
2980[regelnummer] Ende die andere alle te samen Leeken ende papen Want die eerde waart ghescapen* Recht als eyn bedde Dat men ghemaect hedde: 2985[regelnummer] Gods cracht men daer sach. Doen sinte Seruaes daer op lach, Die heilighe ende die gheeerde, Daer hij sijn houft keerde Daer hoechde* sich die wase, 2990[regelnummer] Die ressche mitten grase, Als oft eyn poelwe weer Daer sint Seruaes die heer Sijn houft aen leende, Den god ghenade sende. 2995[regelnummer] Aen die ghehoechde eerde Daer sinte Seruaes die weerde Sijne raste ane nam - Van gods ghenaden dattet quam -Ga naar margenoot+ Daer wiessen bloemen ende gras 3000[regelnummer] Wie wale dattet wynter was. Daeromme sprack der goids druyt Totten luden ouer luyt: ‘Alle lieue vrient mijn, Men mach gherne onderdaen sijn 3005[regelnummer] Onsen heere gode hier bouen Want hij is wale te louen, Die gheweldighe ende die gherechte, Die sijne arme knechte Bereydet ende versiet 3010[regelnummer] Dat hoem sulck goet van hem gheschiet, Dat hij hon gheuet sulck ghemack.’ Van reynen herten hij dat sprack°: God hi is ghenadich ende goet: Die hoem lieuen dienst doet 3015[regelnummer] Het wordet hem wale vergouden Hij gheuet sijnen houden* Die vroude nae den rouwe; Die hem sijn ghetrouwe Die ghenyeten sijnre guede; 3020[regelnummer] Nae haren armoede
[pagina 101]
Gheeft hij hon die rijcheit Ende ghemaeck nae den arbeyt.’ Daer nae sprack der heilige man: ‘Die salighe, diet ghemercken can! 3025[regelnummer] Men mach in menghen synnen Gods heerscapie bekennenGa naar margenoot+ Sijne genade ende sijne gewalt. Ghij siet wale wie der wynter kalt Die eerde bevroret* 3030[regelnummer] Ende haer vrocht te storet* Ende te wryuet* ende verkeert, Ende als hij dan henne veert Ende der somer aen gheyt Dien alle die werelt gherne ontfeyt* 3035[regelnummer] Ende daer toe alle creatueren Eyn yegelijck nae sijnre natueren Verhoghen sich ende verurouwen. Allen die gode ghetrouwen Ende doer hem lijden arbeit 3040[regelnummer] Dien gheeft hij grote rijcheit, Woninghe in hiemelrijck Ende vroude ewelijck Die ommer sonder eynde duert: Hi is sot die des nyet en gheert.’ 3045[regelnummer] Als der heer dit ghesprack Doen lach hi neder doer ghemack. Hi en ruste doch nyet langhe dae: Te triecht keerde hij daer nae. Heme volchde eyn grote scare 3050[regelnummer] Die doer* goet waren comen dare, Maer die valsche ende die bose Die doer* spot roekelose Van tongheren mede liepen Die bleuen ligghen ende sliepen 3055[regelnummer] Soe langhe went* sijnt Seruaes Alsoe verre van hon was Dat si en wisten waer hij quam.Ga naar margenoot+
[pagina 102]
Sij waren onghehoersam, Dat ongheloeuighe diet; 3060[regelnummer] Derre en roechte hij nyet Sinte Seruaes die werde. Die stat ende die eerde Die daer was woerden soe hoe, Die is ye sent noch alsoe 3065[regelnummer] Als men wale ghesien macht, Ende sall bis ane den doemsdach Wesen ledich ende vry. Daer en woent nyemant by Die sij eere* off seye* 3070[regelnummer] Off sichte* offte meye: Doer goet laten sij dat. Eerde mense noch bat Het weer seer wael gedoen: Daer mochte wale eyn kerke stoen. 3075[regelnummer] Doen der goede sinte Seruaes Te triecht aldus comen was Ende hadde theylichdom daer bracht - Hi was voele wale bedacht - Eyne crocht dede hij werken 3080[regelnummer] Inder ghewijeder kerken Als hem van god quam der sen. Dat heyldom leechde hij daer in° Daert herde wale behalden was. Dat berichte* all sinte Seruaes, 3085[regelnummer] Die gods ghebenediede. Daer nae in corten tijde Van gods weghen hij vernam Dat dat eynde sijns leuens quam.Ga naar margenoot+ Dat keerde* hij in gheduldicheit 3090[regelnummer] Want hem god voer sijne arbeit Den goeden loen soude gheuen Ende hij dit ellendich leuen Cortelijck verwandelen* soude. Dat ontboet* hij dien hij woude.
[pagina 103]
3095[regelnummer] Doent sijne vriende vernamen Tot heme dat sij doen quamen, Die gods dyenaer ende sijne knechte, Des seluen daechs rechte Doen der gods holde 3100[regelnummer] Den loen ontfanghen soude Die heme in hiemelrijck was ghereyt. Sijnen lichameliken arbeit En doerste* hij doen claghen nyet. Die lude leerde hij ende beriett 3105[regelnummer] Vele ghetruwelike Wie sij goids rijke Souden moghen erweruen* Ende haer ziele gheeruen* In dat ewighe ghemack. 3110[regelnummer] Doen hij dus predicte ende sprack Daer was groot ghedranck; Ende als hij die misse ghesanck Ter eeren den almechtighen gode Doen stont der enghel, sijn bode, 3115[regelnummer] In denen seluen tijde Beneuen° sijnre sijden Tot sijnre rechter hant Ende maecte hem sijn eynde bekantGa naar margenoot+ Dat hij wijseliken vernam. 3120[regelnummer] Van gods ghenaden hem dat quam. Hij was gheystelijck bedacht: Die vroude vermeerde sijne macht, Sijns rouwen hij vergat, Sijne woerde luden des te bat, 3125[regelnummer] Van gode sprack hij scone Den dach bis aen die noene. Des sij god ghebenediet. Recht aen der seluer tijt Dat god aen den cruce verschiet - 3130[regelnummer] Als men in sijne hystorie siet - Soe verschiet die heilige man, Als ich uch wale gesegghen can Ende icht ouch wale betughen mach:
[pagina 104]
Te meye op den derthiensten dach 3135[regelnummer] Soe verschiet die goids gheeerde; Totten ghewarighen gode hi keerde Herte, oughen ende moet. Reyne, kuyssche ende goet Nam die heilighe man°. 3140[regelnummer] Te triecht vanden hiemel quam Eyn liecht alsoe ontellike claer Als oft eyn blyxem waer, Alsoe ouer* wonnentlijch, Doen hij voer te hiemelrijch 3145[regelnummer] Die ziele die des werdich was°: Doen waert versaedt sinte Seruaes Van dies sijn herte ye gheerde. Dat hiemelsche liecht dat werde Wale drie vren vanden daghe.Ga naar margenoot+ 3150[regelnummer] Daer was vroude ende claghe. Die sieken die dat vernamen, Die doer* goetdoen daer quamen, Die vonden daer hulpe ende troost° Ende woerden alle verloest° 3155[regelnummer] Alle des ouels; dat was waer, Dat ich derr segghen openbaer Want ich wale die waerheit weyt Dat ichs ghetughe hebbe ghereyt. Doen der goede sinte Seruaes 3160[regelnummer] Van eertrike dus gescheiden was Mitten liechte clare, Sijne vriende die daer waren Versament in goids namen Die hielden sijnen lichame, 3165[regelnummer] Den heilighen ende den werden, Seuen daghe bouen der eerden Ende groeuenten ane den achden dach. Voele scone teyken men daer sach, Voele duere gauen men dae gaff 3170[regelnummer] Doen hij gheleecht waert in sijn graff, Die heilighe ende die reyne, Ende by hem dat ghebeyne*
[pagina 105]
Dat hij van Tongheren° bracht. God sijns wale bedacht. 3175[regelnummer] Ende sijnre ghesellen: Eyn duere decksele van pellen* Leechde der enghel ouer hon° Dat was eyn teyken, ichs seker ben,Ga naar margenoot+ Sijns groten gheystelijckes leuen 3180[regelnummer] Dat hij daer om dus was verheuen. Die teyken waren loefsam. Doen men die meer vernam Doen quamen voele lude daer, Menghe heerlike scaer, 3185[regelnummer] Doer ghenade ende doer goet Als het huden daechs noch doet. Alle die des gheroechten* Dat sij daer ghenade soechten Ghenade sij daer vonden. 3190[regelnummer] Daer dede god inden stonden Mennich teyken ende ouch sent: Waren sij stomp* off blent Off douff, sieck off lam, Soe wie dat doen daer quam 3195[regelnummer] Mit goeden gantsen gheloeue, Rasende ende doeue, Die quamen by sinte Seruaes graff - God hon haer ghesonde gaff, Die alsoe waren beraden 3200[regelnummer] Dat sijs mit trouwen baden. Salich was sijn eynde ende sijn leuen°. Bidden wij god dat hij ons gheuen° Sulke gracie ende sulke lere - Die den heilighen predickere 3205[regelnummer] Seruacium hier sande Van iherusalem vuten heiligen landeGa naar margenoot+ Sinen volck in° lutteringhen - Dat hij des wille ghehinghen - Want der goede sinte Seruaes 3210[regelnummer] Sijn neue ende dienstman was
[pagina 106]
Ende ons heeren reyne bode - Dat hij onse voerspreke* sij voer gode, Den Coninck van hiemelrike, Dat hij ons ghenadelike 3215[regelnummer] Bedencken wille ende bescouwen; Dat wij sinte Seruaes trouwen Soe voele ghenyeten moeten Ende onse sonden soe gheboeten Ende alsoe beteren onse leuen 3220[regelnummer] Dat ons god moet gheuen Sijne hulde ende sijn rike Ende vroude* ewelike Mit sijnen ghehoersamen. Dat gheschie ons allen! Amen! 3225[regelnummer] Nu bidden wij den reynen bode, Sinte seruaes, dat hij te gode Wille bidden ynnentlike Voer sijnen dyenaer heynrike Die sijn leuen in Rymen° dichte 3230[regelnummer] Ende den sen alsoe verlichte Ende den leeken luden leerde Ende gode daer mede eerde - Dien hij teynen heer hadde vercoren Menghen dach daer beuoren:Ga naar margenoot+ 3235[regelnummer] Daer om dat hijt te lieuer dede°; Ende ouch doer der Gravinnen° bede Van loen, sijnre lieuer vrouwen, Dies hoem bat mit trouwen Doer mynne want des luste haer; 3240[regelnummer] Ende her hessel der Custenaer° Dies heme vliteliken bat Ende sinte Seruaes houft stat Zyerde ende eernsteliken eerde Ende sijnen sen daer toe keerde 3245[regelnummer] Soe hijt best mochte ghedoen. Nu loens hoem der gods soen°, Alle dies hem baden Ende hulpe daer toe daden, Ende allen dient° lieff was
[pagina 107]
3250[regelnummer] Dien moet god ende sinte seruaes Verloessen ende ontbenden Van allen haren sonden Ende moet hare zielen gheuen Ruste ende ewich leuen. Amen.	margenoot+ 1^v margenoot+ 2^r margenoot+ 2^v margenoot+ 3^r margenoot+ 3^v margenoot+ 4^r margenoot+ 4^v margenoot+ 5^r margenoot+ 5^v margenoot+ 6^r margenoot+ 6^v margenoot+ 7^r margenoot+ 7^v voetnoot381 l.: ... dar ... voetnoot382 l.: ... den ... margenoot+ 8^r voetnoot415 l.: ...rlos. voetnoot416 l.: ...kos. margenoot+ 8^v margenoot+ 9^r voetnoot452 l.: ... got ... en heiligen m... voetnoot453 l.: ... dare (s)ande. voetnoot454 l.: te salden ... voetnoot455 l.: Dat wolde unse her(e voetnoot456 l.: ... heilege Seruatius. voetnoot457 l.: ... uerre. voetnoot458 l.: want dat (b)... voetnoot459 l.: So lange hadde gew(e)... voetnoot460 l.: ... te hebben gelesen. voetnoot461 l.: S... wale uerwar. voetnoot462 l.: dat ... iar. voetnoot463 l.: Ten ende waren g... margenoot+ 9^v voetnoot479 l.: ...are. voetnoot480 l.: dat ue(r)bannen ... voetnoot481 l.: ... dar aue na(m)e. voetnoot482 l.: me... tame. voetnoot483 l.: Ende so lief ... voetnoot484 l.: (d)at heme der engel ... voetnoot485 l.: ... (e)lue geue bit siner ... voetnoot486 l.: ... nc di mare ouer al... voetnoot487 l.: (H)et geurisgen wif ... voetnoot488 l.: ...(t)sente Valentin den ... voetnoot489 l.: ... hadde den staue. voetnoot490 l.: des ... voetnoot495 l.: ...de dolen. voetnoot496 l.: deme alle dinc sin unuerholen. voetnoot497 l.: Du sander sente Seruase dare. voetnoot498 l.: dat her der cristenheide neme ware. voetnoot499 l.: Want he der tu wale getam. voetnoot500 l.: des dages du he in tungren quam. margenoot+ 10^r voetnoot523 l.: War men einen biscop neme. voetnoot524 l.: suliken de wale geteme. voetnoot525 l.: Der kirstenheide ende gode. voetnoot526 l.: uan den groten gebode. voetnoot527 l.: Dat dar ouer was gedan. voetnoot528 l.: so ne durste niman da bestan. voetnoot529 l.: Si haddent ma... margenoot+ 10^v voetnoot550 l.: ... volke rechte quame. voetnoot551 l.: Ende der heileger kirken dochte. voetnoot552 l.: want het wale gedun mochte. voetnoot553 l.: Dat hese wolde beraden. voetnoot554 l.: dusi gode durmbe baden. voetnoot555 l.: Ende hats da mi...(e)l not was. voetnoot556 l.: du ... margenoot+ 11^r voetnoot576 l.: din luden schinbare. voetnoot578 l.: ... sonne clare. voetnoot579 l.: Den got dare hadde gesant. voetnoot580 l.: he huf op bitter hant. voetnoot581 l.: Servatium den geheren. voetnoot582 l.: dat dede hene got te eren. voetnoot583 l.: Der engel nine (b)...idde. voetnoot584 l.: ten altare ... margenoot+ 11^v voetnoot606 l.: ... heile(g) bode gaf. voetnoot607 l.: Ende de here ...op solde wesen. voetnoot608 l.: en si bit heme wol genesen. voetnoot609 l.: Di papen bitten leiken. voetnoot610 l.: ... esien hadden die teiken. voetnoot611 l.: Di waren ... samen vro. voetnoot612 l.: den sanc huven si uele ... voetnoot613 l.: Gode gauen si den lof. voetnoot614 l.: ende entfin... heren biscop. voetnoot615 l.: vrolike si sungen. voetnoot616 l.: da si te heme drungen. voetnoot617 l.: Si uilen heme te vuten. voetnoot618 l.: gutlike sine gruten. voetnoot619 l.: Al ere si heme daden. voetnoot620 l.: den gewaren gode si baden. margenoot+ 12^r voetnoot621 l.: Den hen te troste hadden gegeuen. voetnoot622 l.: dat hene hen lange lite leuen. voetnoot623 l.: Du dat was ergangen. voetnoot624 l.: dat si hadden entfangen. voetnoot625 l.: Heren biscop alse hen wale getam. voetnoot626 l.: de hen uan godes haluen quam. voetnoot627 l.: Als ier da uore haddet uerno... voetnoot636 l.: ... alle di genirde. voetnoot637 l.: Di na si(n)en rad ...den leuen. voetnoot638 l.: heme ne dorste nima(n) geuen. voetnoot639 l.: Dat bischdume nogten (s)... voetnoot640 l.: dan alsen heme der engel gaf. voetnoot641 l.: Du der gude sente Seruas. voetnoot642 l.: get... ende gegerwet was. voetnoot643 l.: Tut den g... worde. voetnoot644 l.: alse dar tu gehorde. voetnoot645 l.: (D? ... god siner teiken ein. voetnoot646 l.: da sine gotheit ane erschein. voetnoot647 l.: De uele manech heuet gedan. voetnoot648 l.: du he ten lechtere ginc stan. margenoot+ 12^v voetnoot649 l.: Sente Seruas der gude. voetnoot650 l.: bit geistliken mude. voetnoot651 l.: Ende he predeken solde. voetnoot652 l.: wat so he spreken wolde. voetnoot653 l.: Dat sande heme got te munde. voetnoot654 l.: de negeine sprake ne kunde. voetnoot655 l.: Mer grix eine. voetnoot656 l.: ander sprake negeine. voetnoot657 l.: Ne kunde he gespreken ... margenoot+ 13^r margenoot+ 13^v margenoot+ 14^r margenoot+ 14^v margenoot+ 15^r margenoot+ 15^v margenoot+ 16^r margenoot+ 16^v margenoot+ 17^r margenoot+ 17^v margenoot+ 18^r margenoot+ 18^v margenoot+ 19^r margenoot+ 19^v margenoot+ 20^r margenoot+ 20^v margenoot+ 21^r margenoot+ 21^v margenoot+ 22^r margenoot+ 22^v margenoot+ 23^r margenoot+ 23^v margenoot+ 24^r margenoot+ 24^v margenoot+ 25^r margenoot+ 25^v margenoot+ 26^r margenoot+ 26^v margenoot+ 27^r margenoot+ 27^v margenoot+ 28^r margenoot+ 28^v margenoot+ 29^r margenoot+ 29^v margenoot+ 30^r margenoot+ 30^v margenoot+ 31^r margenoot+ 31^v margenoot+ 32^r margenoot+ 32^v margenoot+ 33^r margenoot+ 33^v margenoot+ 34^r margenoot+ 34^v margenoot+ 35^r margenoot+ 35^v margenoot+ 36^r margenoot+ 36^v margenoot+ 37^r margenoot+ 37^v margenoot+ 38^r margenoot+ 38^v margenoot+ 39^r margenoot+ 39^v margenoot+ 40^r margenoot+ 40^v margenoot+ 41^r margenoot+ 41^v margenoot+ 42^r margenoot+ 42^v margenoot+ 43^r margenoot+ 43^v margenoot+ 44^r margenoot+ 44^v margenoot+ 45^r margenoot+ 45^v margenoot+ 46^r margenoot+ 46^v margenoot+ 47^r margenoot+ 47^v margenoot+ 48^r margenoot+ 48^v margenoot+ 49^r margenoot+ 49^v margenoot+ 50^r margenoot+ 50^v margenoot+ 51^r margenoot+ 51^v margenoot+ 52^r margenoot+ 52^v margenoot+ 53^r margenoot+ 53^v margenoot+ 54^r margenoot+ 54^v margenoot+ 55^r margenoot+ 55^v margenoot+ 56^r margenoot+ 56^v

Vorige Volgende

Sint Servaes legende

De Sint Servaes legende

[Eerste boek]

Dat prologus van Sint Servoes° legenden

Over dit hoofdstuk/artikel

titels