Alle werken

(1969)–Mattheus Gansneb Tengnagel– rechtenstatus



[pagina 107]
Grove Roffel ofte Quartier des Amsterdamse Mane-schijn 1[regelnummer] Op myn sinnen aen het wercken, Hier is wat voor u te doen, Wilt u selven eerst wat stercken. En dan oock een ander voên. 5[regelnummer] Hier is stof om af te praten, Hier is Spijse voor de Pen, Hier is, dat ghy niet kont laten Om te schrijven: soo je ken. Nu wel aen dan rappe sinnen 10[regelnummer] 'k Heb de Neb in Int ghedoopt,Ga naar voetnoot10 Komt wilt vaerdigh gaen beginnen Toont hoe dat de Weerelt loopt. Wijst hier al de lossen handel, Alde dartelheyt der Ieucht, 15[regelnummer] Toont haer domme cromme wandel So perfeckt ghy immer meuch, Wijst hier al haer slimme treken Al haer groove dartelheen, Al haer rappige gebreken, 20[regelnummer] Van haer buyten gave leên.Ga naar voetnoot20 Doch indien ghy komt te raecken Mannen haer verkeerde loop, Die het buyten orden maecken, Schenkt dat toe, als op de koop.
[pagina 108]
25[regelnummer] Nu wel an dan Pen en handen Tast het hartste 't eerste aen, Bruyckt daer toe de scharpste tanden, Laet het slegst op't leste staen. Claes met syn gheblaude wanghen 30[regelnummer] Acht men voor een groot Monsiuer, Doch hy weet bedeckte ganghen Door sijn Meesters achter deur, Daer weet hy heel stil te praten Met de Munt Godt en de KasGa naar voetnoot33-34 35[regelnummer] Dat de Schijven door de gatenGa naar voetnoot35 Dolen in syn holle tas, Dan is Claes een wacker Heertje, Trots de Vryer met sen baertGa naar voetnoot38 Die in't groene Diemer Meertje 40[regelnummer] Hout het hoeckje van den haert, Wel wie kan het al begrijpen 't Is te diep voor plomp verstant, Dat de Oesters nu soo nijpenGa naar voetnoot43 Hellip! Heer 't is Water brandt.Ga naar voetnoot44 45[regelnummer] Met het Sloepje uyt laverenGa naar voetnoot45 Om een soo nae Diemer-brughGa naar voetnoot46 Doch door al te veel te smerenGa naar voetnoot47 Viel het Meysje op haer rugh,Ga naar voetnoot48
[pagina 109]
't Is gheen wonder, by myn solen 50[regelnummer] Want de slocker was te graegh, Ia hy vonckt als dove kolenGa naar voetnoot51 Met Mooy-niesje uyt den Haegh. 'k Sie de Vlag daer ginder swieren, 't Is een horen op een stock:Ga naar voetnoot54 55[regelnummer] Gut wat zijn de Steese dierenGa naar voetnoot55 Oock te wonder light van rock,Ga naar voetnoot56 Maer de drommel 't was te aerdigh Daer sy by malkander staen Met haer haspel-tuygie vaerdighGa naar voetnoot59 60[regelnummer] Komt de Suster boven gaen, Bloet wat saegse daer PendantenGa naar voetnoot61 Hangen aen 't verkeerde oor?Ga naar voetnoot62 Brilie niet? besiet de kanten,Ga naar voetnoot63 En de Sleutel in't Tresoor.Ga naar voetnoot64 65[regelnummer] Hoe gaet Poest al weer aen schrijen?Ga naar voetnoot65 Och de kiel die sit nu pal,Ga naar voetnoot66 Weetie ander niet te ryen? Wat soo benie dubbelt mal, Wegh, loop huts'len met de Hoeren,Ga naar voetnoot69 70[regelnummer] Soeckt wat eerlix dat is best, Laet u van gheen snollen loeren Die zijn slimmer als de Pest.
[pagina 110]
'k Weet een lustigh wacker baesje Mooy van Trony en van Haer. 75[regelnummer] Die heeft grepen om het haesje Schier te vangen by de vaer, Hy sou Moer op 't Fluytie leren, 't Gheen hy wonder aerdigh kan, Want het was de Vaers begeren, 80[regelnummer] Hey! daer gingh het Fluyten an. Sy kost niet een Vinger stellen, Want het diertje was te bloo; Kom iey moet de gaetjes tellen; Ut, Ree, My, nu dat is soo. 85[regelnummer] Somma: hy kan 't soo beduyen Dat sy aen het fluyten raeckt; Wonder iss'et dat sijn kruyenGa naar voetnoot87 Niet een Kermis popje maeckt.Ga naar voetnoot88 Wel: dat is een Maneschijntje!Ga naar voetnoot89 90[regelnummer] 't Is soo lighies als een dagh: Om een wandeltie met Trijntie Gauw: terwijl 't je beuren magh; 't Is gesont soo wat te treden Als het kosie is in't Lijf, 95[regelnummer] Strack te slapen maeckt de leden Al te lodsich loom en stijf. Maer en wilt het soo niet maecken Als de Spring-haes van de Beurs,Ga naar voetnoot98
[pagina 111]
Die door 't lange note kraecken 100[regelnummer] Vondt de dopjes tot sen BreursGa naar voetnoot99-100 Kaeckert moet het Smoel-blat houwenGa naar voetnoot101 Of hy krijgt een zuffelet:Ga naar voetnoot102 Pen-Broeck weet het aers te BrouwenGa naar voetnoot103 Want hy doopt op Iochems vet. 105[regelnummer] Dat is winningh voor een kluyverGa naar voetnoot105 Soo een Struyfje in de pan, Negen Eyren om een stuyver En een snap-soen van de ManGa naar voetnoot107-108 Trouwe Teuwis kan het klaren! 110[regelnummer] Neen: de vrunt die heeft verstant, Wilje weer eens over varen? Steeck het Schuytje vry van lant. Tot Piet Ioosten om een AeltjeGa naar voetnoot113 Die is beter als een Snoeck, 115[regelnummer] Wacht je voor het slimme WaeltjeGa naar voetnoot115 't draeght mee Knoopen aen sen Broeck,Ga naar voetnoot116
[pagina 112]
Neen: 't Besaentje wil wel overGa naar voetnoot117 Al bleef 't lest onnosel vast, Was het Katz-vel wat te pover 120[regelnummer] Rock en Ring de droegh de last,Ga naar voetnoot119-120 Wel: wie kan het soo nauw gissen? Achthien gulden maer te kort, 't Kan de beste wel eens missen Als het aen de Pols-stock schort.Ga naar voetnoot124 125[regelnummer] Vaertje moet de pappot koelen;Ga naar voetnoot125 Buyten na de Swarte dogh,Ga naar voetnoot126 Daer valt wacker wat te voelen, Luytjes kint; wel leef je noch?Ga naar voetnoot128 Dat 's een bol en aerdigh sackje,Ga naar voetnoot129 130[regelnummer] Dat 's een snobbel siecke truy:Ga naar voetnoot130 Kees: waer blyfje met u quacje?Ga naar voetnoot131 Kom een reys mee by de luy. Veertien Gulden in een uyrtje Met syn tweetjes soo alleen 135[regelnummer] Op een Kamer by een vuyrtje? Wat dat seylt al moeytjes heen.
[pagina 113]
Maer het loopt by loo te vinnigh, 't Middelrifft geheel ontstelt?Ga naar voetnoot138 Nu wert kroes-kop wel uyt sinnighGa naar voetnoot139 140[regelnummer] Want de Smeer-pot die kost geldt,Ga naar voetnoot140 Wat mach 't vuntse dingh bedryven? Had hy gheen meer lucht op klaer?Ga naar voetnoot142 Die Wint gelt ghenoech met styven Van Ponjetten voor een a'er,Ga naar voetnoot144 145[regelnummer] 't Is een soet en goelick Meysje,Ga naar voetnoot145 Altydt even net en fraey, 'k Wed sy doet het menigh reysje Trots de Pruym van Vriesse maey.Ga naar voetnoot148 Grietje sit mooy in haer neringh 150[regelnummer] Daer is nu voor komen kans,Ga naar voetnoot150 Die verstaet hem op de veringhGa naar voetnoot151 Alsoo wel als slimme Frans, Daer zijn Schijven mee te stropen, Want hy weet je op een prick 155[regelnummer] Waer de Katers krollen lopen, En daer stelt hij strax een strick, Dan weet hy haer braef te knellenGa naar voetnoot157 Want hy heeft de voortocht vry,Ga naar voetnoot158 En hy luystse dan de vellenGa naar voetnoot159 160[regelnummer] Met de plooytjes noch daer by. Seper: 't is schier niet te achten, En al evenwel ist waer, Maer de Gooden hebben krachten Soo quam pofsack oock op haer:Ga naar voetnoot164
[pagina 114]
165[regelnummer] Doch haer Man die mach 't wel lyen:Ga naar voetnoot165 't Ventje is soo waer te goet Als sy maer eens uyt wil tyen Vraeght se hem niet ofze moet Om een Nachje uyt te blyven! 170[regelnummer] Wat: dat is hy al gewent, Souw een Man daer oock om kyven Als hy 't wijfs manieren kent? Laet mijn Vrouw je wat pleysierenGa naar voetnoot173 Seyt de Sul: ick word al ouwt: 175[regelnummer] En ick loof dat sy de Nieren Voor de beste huts-pot houwt.Ga naar voetnoot175-176 Dan in 't Schuytje of op waghen Na Ian Koeck tot Hinderdam,Ga naar voetnoot178 Nuf moet t' huys de sorrig draghenGa naar voetnoot179 180[regelnummer] Want zyn lenden syn al lam. By Aeght Duyvels tot Heyn bonen Daer men met een lighte voetGa naar voetnoot182 Soeckt om Mesterlijck te tonen Hoe men Meysjes winnen moet, 185[regelnummer] Daer gebeurde lest wat sonders, 'k Lach men selven schier aen't endt, Want het is al vry wat wonders By de maets niet veel bekendt; Een die door syn brave spronghen 190[regelnummer] 't Scheurde goetje soo belasGa naar voetnoot190 Dat se by na sijn gedwonghen Hem te volghen waer hy was;
[pagina 115]
Op een tijdt een proper diertje 't Gheen daer by gheval soo quamGa naar voetnoot194 195[regelnummer] Uyt de Stad om een pleysiertje Dese quant zyn geest vernam; Sy kreegh nae de Kneght begeren, Voeght haer voort schier aen zyn sy 'k Loof om oock sijn kunst te leren, 200[regelnummer] Kint: seyt hey: wel soeckje my? Voort maeckt hy met Moer een praetje,Ga naar voetnoot201 Gaet met haer wat in de Tuyn, Toont een deuvick tot haer vaetje,Ga naar voetnoot203 Want de voght was inde kruyn.Ga naar voetnoot204 205[regelnummer] Somma: 't Meysje liet haer segghen. Op het druck-huys aen de sloot Sou hy haer eens uyt gaen legghen. Wat'er schorte inde schoot; 't Scheen sy mocht het pompen velen. 210[regelnummer] Doch door 't wroeten en gedril:Ga naar voetnoot210 Breken daer twe oude delenGa naar voetnoot211 Dat het paer in't water vil, 't Was gheen prijckel van versmooren,Ga naar voetnoot213 Want sy hadden voort de gront, 215[regelnummer] Maer sy raeckten tot de ooren Heel bedoven in de stront, Dat was voor de lanst een vetje 't Luck dat liep daer niet te hoogh. Wil hy vangen? 't vincke nettjeGa naar voetnoot219 220[regelnummer] Dient voor al weer mooytjes droogh.
[pagina 116]
Maer wat valter al te stoven In de keucken van de Stadt? 'k Souw 't weerentigh niet geloven Soo ick dàer gheen schrift of hadt 225[regelnummer] Op de Bruyloft van Cryn IoostenGa naar voetnoot225 In het voor Iaer eerst ghetrouwt, Viel soo weynigh niet te troosten Want het schorte aen de bouwt,Ga naar voetnoot228 Als het Nachje zyn gordynen 230[regelnummer] Vonde voor de Uchtent stont,Ga naar voetnoot230 Voecht hem ellick by de zyne, Arent juyst syn Duyfje vondt. Noch een dronckje voor het scheyen Daer mêé vrienties vaert dan wel, 235[regelnummer] Hy sou 't Meysje t'huys gaen leyen En verdwaelde inde HelGa naar voetnoot236 Hoor: Wat schiede onderweghen? Door het mallen ende praet. Heeft de Rover lucht gekregen 240[regelnummer] Om te drillen op de straet, 't Meysje liet haer voort belesen, Want het schorte inde kluys:Ga naar voetnoot242 Geen bequamer plaets te pesenGa naar voetnoot243 Als op Hans de lappers huys,Ga naar voetnoot244 245[regelnummer] Dat staet soo wat laegh gedoken Stil, en met de Luyf bedeckt, Niet een woortie meer ghesproken Mits hy voort syn Ponjaert treckt,
[pagina 117]
Hans die loerde in het Kasje 250[regelnummer] Deckt syn licht soo veel hy mach, Houwt hem stil, tot dat het gasje Op de Hen te picken lach. Gheen meer wonder van myn leven: In het Pot-huys was een scheur, 255[regelnummer] Op het beste van haer wevenGa naar voetnoot255 Steeckt daer Hans een Pen-els deur, Die raeckt moer juyst in de billen, Daer mee schreeuwt sy byster styf, Soo dat hy: door 't haestig drillen 260[regelnummer] Wipt ghelyck een Kraey van 't lijf, Plof van boven heel beneden Van de buyck tot op de Aert, 'k Seg het is schier tegen reeden Dat het dier gheen Monster baerdt: 265[regelnummer] Hans begon sijn Leer te kloppen Of hy seggen wouw: men vrient Soeck je weer een leck te stoppen Myt myn Pot-huys: soo je 't mient. Arent die ginck soetjes stryckenGa naar voetnoot269 270[regelnummer] 't Slechte Duyfje was belaen,Ga naar voetnoot270 Soeckt hy 't vaetje weer te eycken 'k Wed hy laet dat Kasje staen. Liever 't hele Lijf begoten Schoon het water byster stinckt, 275[regelnummer] Als soo uyt de Sael gestotenGa naar voetnoot275 Dat de Ruyter daer af hinckt.
[pagina 118]
Dat sou Thomas mee wel weten Want hy wasser niet ver af, Doe hy 't Hoentje socht te spetenGa naar voetnoot279 280[regelnummer] Daer een ander 't doop toe gaf, By de dove Orgel-pijpenGa naar voetnoot281 Klampten hy de prijs aenboort,Ga naar voetnoot282 Maer doe 't recht begon te nijpen Wiert hy in syn dienst ghestoort, 285[regelnummer] Arme Duyvel! want mocht Hansje Met het vuyl en vunstigh natGa naar voetnoot286 Gaen bestorten 't Maegde kransje Daer het goe verkoelingh hadt? Wat ick sou gheen vreucht verstoren, 290[regelnummer] 'k Liet de grage bloets betien, Wou ick nae de veel niet horenGa naar voetnoot291 'k Sou altyt het dansen sien? 't Lyckt schier of de gragie bloetjesGa naar voetnoot293 Hier alleen zyn op ghepunt 295[regelnummer] Ia de soolen van haer voetjes Branden loof ick nae de vunt.Ga naar voetnoot296 Acht van dese Jonge Gecken Die besloten met malkaer Om door 't hele lant te trecken 300[regelnummer] Enversoecken 't vreemde haer, Yeder gaet zyn Beurs stofferen Op het ryckste dat hy mach, Overal aen't domynerenGa naar voetnoot303 't Wiert syn leven schier gheen dach,
[pagina 119]
305[regelnummer] 't goetje soght niet als te krollen Waer men quam in Dorp of Stadt, Beyde alderslimste snollen Seven dickwiels op een gat, 'tScheen het kon niet qualick lopen 310[regelnummer] Want het schorte aen gheen gelt, Twee de moesten 't al bekopen,Ga naar voetnoot311 't Wiert er byster slecht ghestelt. Want de Pis begon testyven, 'tDeuvickgat dat was verstopt 315[regelnummer] Wat souw 't volckje gaen bedryven 'tWas geweldigh slim gefopt,Ga naar voetnoot316 d'Hant in't haer: het was ochlacy! Na de Meester om wat raet, Die beschickt haer een purgacy 320[regelnummer] Maer wat souw't? het was te laet, 't Poppegoet begon te swellenGa naar voetnoot321 Als een Arrem schier soo dick, Somma: 't was niet aers te stellen Of daer bleef van elck een stick,Ga naar voetnoot324 325[regelnummer] Dat was doen een geestigh leven, Met het stompje most men voort 't Best was inde loop ghebleven, Dan het is wel meer gehoort. 't zyn alveeltydt goe Soldaten 330[regelnummer] Die het meeste syn gheraeckt, Maer de Poock by gort te latenGa naar voetnoot331 Dat is wat te slecht gemaeckt.
[pagina 120]
Die met gladde radde oogen Alle dinghen wel doorsiet 335[regelnummer] Vint hem dickwijls heel bedrogen In de keur van wat of niet, Gut hoe snorren hier die vinckenGa naar voetnoot337 Dit's wat meerder als gemeen,Ga naar voetnoot338 Briescht den henghst alleen om drinckenGa naar voetnoot339 340[regelnummer] Door de drooghte? 'k denck wel neen! 'k Wed syn Vaer sal wacker kyven, Soon: ghy maeckt het wat te grof. Seven Nachjes uyt te blyven Dat mach van gheen snapper of;Ga naar voetnoot344 345[regelnummer] Buytens huys ghelyck een Graefje,Ga naar voetnoot345 Altijdt weeraen 't grootste woort, 't Lyckt schier of de Beurs van BaesjeGa naar voetnoot347 Hem wel halif toe behoort, Wel hoe sou hy 't anders klaren? 350[regelnummer] Want zyn Renten die zyn uyt, Laet hem nae Brasiel toe varen Daer verteertmen met een DuytGa naar voetnoot352
[pagina 121]
Siet hoe komt de Vent daer swieren Met de Kappert op sen sy? 355[regelnummer] Sel hy 't weer nae buyten stieren?Ga naar voetnoot355 Soo is Lysje flep-kouws bly;Ga naar voetnoot356 Nu raeckt hy het hoeckje boven,Ga naar voetnoot357 Mons Antony: 't is u vrientGa naar voetnoot358 Is u bouwtie schier gekloven? 360[regelnummer] Licht hy u een hachje leent.Ga naar voetnoot360 't Is te mal om of te praten; Wel: hoe sit de Geck soo droogh? Lammert moet het singen laten Want het vooysje is te hoogh.Ga naar voetnoot363-364 365[regelnummer] Dit zyn al maer malle grillen, Stille Fop weet beter raet: Om het minste gelt te spillen Hy het dus beschicken gaet: Binnens huys een goelyck diertje 370[regelnummer] Soo wiet Besje nietwers van,Ga naar voetnoot370 Slaet zyn pols: soo roep hy Kniertie Die sijn hette blussen kan, Om een Kermis magh hy 't tuyghen,Ga naar voetnoot373 t Is een Rockje of een Ringh, 375[regelnummer] 't Meysje wil ghewilligh buyghen, Want sy acht dat niet een dingh:
[pagina 122]
Niemant kan hier yets van weten Daer om isse even vroom: Blyft het pelsje sonder netenGa naar voetnoot379 380[regelnummer] Soo is't staeg voorwint en stroom? Komt de pan eens aen te setten:Ga naar voetnoot381 Daer voor is de botter goet.Ga naar voetnoot382 Strax weer op het trouwe lettenGa naar voetnoot383 Met een slechte groene bloet;Ga naar voetnoot384 385[regelnummer] Want dat achtmen nu maer leurtjes;Ga naar voetnoot385 't Is noch over dubbelt puyck; Brave klock-spys voor de SchreurtiesGa naar voetnoot387 Soo een wel beproefde Fuyck.Ga naar voetnoot388 Dat 's een slimme gauwe vryer;Ga naar voetnoot389 390[regelnummer] Dat 's een spaer-pot van het gelt.Ga naar voetnoot390 't Poppe-goet is by de SnyerGa naar voetnoot391 Maer alleen termin bestelt.Ga naar voetnoot392 Ouwe kennis komt wat praten Hier: het schort hem aen de Broeck,Ga naar voetnoot394 395[regelnummer] Soeckt hy wat te perlegaten,Ga naar voetnoot395 Voor het Kint een fijne koeck. Harmen die wort weer ontboden. Aljebest en neemt de maet, Gal jey 't baersje op de soden,Ga naar voetnoot399 400[regelnummer] Vrunt neyt vast de binne naedt.Ga naar voetnoot400
[pagina 123]
Heer: wat ben je oock een prater?Ga naar voetnoot401 Nimmer staet u mondt schier stil. Nu moet Ott de wyn-verlaterGa naar voetnoot403 Met het stop-mes op den tril,Ga naar voetnoot404 405[regelnummer] Daer is licht weer wat te vegen:Ga naar voetnoot405 Ia: De kelder die staet an;Ga naar voetnoot406 Kruycke vullen vaten leghen Dat 's een Vryer als een Man. Stil: ick moet hier wat staen loeren; 410[regelnummer] Soo de Mantel om de Neus: 'k Hoor daer gunder 't becken roerenGa naar voetnoot411 Snap nu uyt, dat is de leus.Ga naar voetnoot412 Dat gaet regel-recht nae Aeltie Wis heeft nu de Man de waght, 415[regelnummer] Daer hout dan het AmmeraeltjeGa naar voetnoot415 't Loofje selschap van de Nacht,Ga naar voetnoot416 Nen: dat benne brave bonen!Ga naar voetnoot417 't Baentje is daer moeytjes klaer; Kan je soo het voorschrift tonenGa naar voetnoot419 420[regelnummer] Op het sponsje van een haer?Ga naar voetnoot420
[pagina 124]
t Bedt dat heeft nu wat te lyen Want het Vosje is heel heet, Wil het Schoots-vel wacker vlyenGa naar voetnoot423 'k Wed hy licht een ancker smeedt. 425[regelnummer] 't Is by gouwt een groote zegen Nimmer is haer yser kouwt, Is de Man van huys getegen Buermans moocker klinckt de bouwt, Wie souw 't in de blaes-balg soecken?Ga naar voetnoot429 430[regelnummer] Of op't hoeckje van de schop,Ga naar voetnoot430 Schut hy duske Kermis koeckenGa naar voetnoot431 Uyt de voor-broeck vande Pop. Maer wie kan't van buyten kycken? 't Wyfje is modest en stil, 435[regelnummer] Maer het is verlore stryckenGa naar voetnoot435 Als de Hen doch broeden wil. Doch de Vrou die heeft wat reden 't Is een grimmert van een vent. Nimmer is hy wel te vreden 440[regelnummer] Altijt gnort de styve drent; 't Wijfje kan geen vurtie stokenGa naar voetnoot441 Of daer is altijt een dat,Ga naar voetnoot442 't Is dit turfje dient gebroken, Soo: dan spaer je altoos wat,
[pagina 125]
445[regelnummer] Schort de Pot een weynich lager,Ga naar voetnoot445 Daermee raeckt het kosje gaer: 't Is een rechte sorrig drager;Ga naar voetnoot447 Dan het meeste voor een aer. Wel: wie sie ick ginder streven? 450[regelnummer] Gut de straet die is te naeu! Al gesien: 't Is droncke steven, Nu zijn alle Katten graeu. Hoor: hoe gaet hem nu de snater? Dat is weeraen van de kouws,Ga naar voetnoot454 455[regelnummer] 't Is een slimme maertse kater, Viermael in het jaer gortwouws; Maer wanneer dat hy de billen Heeft soo wacker ront gelaen, Wil de slocker altijdt drillen 460[regelnummer] Wou de Deuvick maer slechts staen, Dan sijn Stijntjen is te keurigh, Want hy stinckt soo van tabacq, al was 't rockje noch soo scheurighGa naar voetnoot463 't Maeckt de beenties niet eens swack, 465[regelnummer] 't Staet je als een Hengst te stampenGa naar voetnoot465 Met het Zever op de kin, Styntje: seyt hy: 'k moet eens klampen Want myn mosje heeft nu sin,Ga naar voetnoot468 Maer 't is al verloren praten, 470[regelnummer] Stijntje sluyt de spaerpot toe, Steve wil de lelle gatenGa naar voetnoot471 Doch de stempel wort te moe,
[pagina 126]
Wel de drommel mocht het velen, Altijt met een droncken aers: 475[regelnummer] Liever stil een slockje stelen, Bot gepunt en galt gheen baers.Ga naar voetnoot476 't Vrouwtie heeft genoech te stellen; 'k Loof se lyt gewis gebreck, Altyt met de slappe vellen? 480[regelnummer] Wat ick sprongh eens over 't heck. Soo verbrangst een Wijf te foppen En ontdragen haer het goet!Ga naar voetnoot482 Sonder 't gaetwerck eens te stoppen? 'k Segh het diertje is te soet. 485[regelnummer] Neen: ick souw hem ander kruyen, Doen soo mee als Jaspers vrouw, Laten met de klock of luyenGa naar voetnoot487 Dat hem niemant borgen souw? 't Is te slim het wijfs juwelen 490[regelnummer] Als sy nieuwers op en gist,Ga naar voetnoot490 Soo bedeckt en stil te stelen En die daetlijck dan verpist:Ga naar voetnoot492 Sou een Vrou dit steets verdragen? Myn dunckt seper vast van neen: 495[regelnummer] 'k Weet hier noch wat houwt te sagenGa naar voetnoot495 Styntie stuert hem daer vry heen.Ga naar voetnoot496 'k Wed je hebt dan beter leven, Lieve moer: ey! laet je raen Heb je dan wat of te weven,Ga naar voetnoot499 500[regelnummer] Het getou sal beter gaen?
[pagina 127]
Al genoech het hooft gebroken, 'k Heb met andre niet te doen: Wel: wie komt daer soo gedoocken? Bloet! die veugel lijckt al groen.Ga naar voetnoot504 505[regelnummer] Gut: hoe stapt de arme stryer?Ga naar voetnoot505 Hoor: hy hyght schier nae syn aem, Dat lijckt al een grage vryer, Want hy dost hem heel bequaem. Hoo! wie drommel mach het wesen? 510[regelnummer] Ia: ick heb hem in't versier:Ga naar voetnoot510 'k Wed syn aers de brant van vresen!Ga naar voetnoot511 Lieve lanst wat soeckje hier? Dit is doch voor u gheen hachjeGa naar voetnoot513 't Meysje kyckt al na wat groots, 515[regelnummer] Dwaelje hier soo meenigh nachje? En de Burrigh-wal is doots. Klaertie wilt u eens erbarmen Soete Meysje kom doch veur, Siet de slocker staet te karmen 520[regelnummer] Met het oor schier aen de deur, Gut hoe swiert hy met zyn ogen Dan om hoogh, en dan om laegh! En niet een reys noch te mogen? By men solen 't is een plaegh. 525[regelnummer] Lanst jey dwaelt byloo te byster, Seper 'k bidje gaet maer heen, Want je vrydt doch niet een Vryster Of het valt een blaeuwe scheen,Ga naar voetnoot528
[pagina 128]
Ben je kleyn en teer van schinckel 530[regelnummer] Wordje daerom soo gehaet? 'k Sie je dickwiels in je winckel Als een Adel in zyn staet, Als een Pauw soo kanje treden, Mannen houd u aen een sy!Ga naar voetnoot534 535[regelnummer] Siet wat set het Geckje schreden? Lieve laet de Knecht voorby.Ga naar voetnoot536 'k Seg je lyckt by gort een Ioncker In het brave Krygsmans kleet, Gheen soo op gheblasen proncker 540[regelnummer] Ick in't hele vaendel weet, En sou jey gheen nieyt belesen? Wat! dat vouwt heel uyt de kreuck:Ga naar voetnoot542 Of sout door de study wesen? Want het lyckt ghy hebt een beuck.Ga naar voetnoot544 545[regelnummer] Doch ick kander die u lycken Even van het selfde stof, Die nae grote Iuffers kycken, En altydt is 't klosjen of.Ga naar voetnoot548 Heer: de Knecht is soo parmantigh! 550[regelnummer] Ia een Cicero in praet: En het hele Lyf is kantighGa naar voetnoot551 Als hy eens uyt vryen gaet, Doch hy wil by nacht niet lopen Neen: hy soeckt het al by daegh, 555[regelnummer] Light sel hy het lutsje knopenGa naar voetnoot555 Want het diertie wort al graegh,
[pagina 129]
Als sy hem van veer siet treden Springht haer hart schier uyt haer Lyf. Want hy is door al zyn leden 560[regelnummer] Haer vermaeck en tyt verdryf. Gut sy weet hem soo te stroocken, En hy ratelt met de beck, Maer wanneer hy heeft ghesproken Seyt se: wel! wat seyt de Geck? 565[regelnummer] Dat zyn lieffelycke woorties, Dat zyn tekens van de min, Dat zyn rechte harte koorties Want sy boejen ziel en sin 't Ventie sachmen wacker streven, 570[regelnummer] Altyt weer an na de raep.Ga naar voetnoot570 Waer een kunstenaer na't leven Socht te treffen 't Ionge schaep: Hele dagen ginck hy wachten, 't Staen dat was hem gants gheen kruys; 575[regelnummer] 't Soet dat kon het suer versachten, 's Avonts broght hy't hartje t'huys. Maer wat heeft een Knecht te lyen Die het wel van harten mient? Hy moet als een lans-knecht stryen 580[regelnummer] Eer dat hy zijn schat verdient; Daer weet desen af te spreken Want hy leé nu lest gewelt, 't Sou een Mensch de sinnen breken Schoon sy waren wel gestelt, 585[regelnummer] Soete slocker quam wat kijcken Daer die schilder besich was, En het Meysje sat te prijcken Of sy een Commedy las,
[pagina 130]
Daer begon hy heel te vryen 590[regelnummer] Wat voor liefde dat hy droech, Doch sy moch die praet niet lyen Dies sy hem haest van haer sloech, Iuyst quam daer een ander streven, 't Leeck een Schipper of syn maet, 595[regelnummer] Die heeft goet hart wech gedreven Van de Kamer tot op straet; d'Ogen waren schier aen greyen, Want het was een grote spijt 't Meysje niet nae huys te leyen 600[regelnummer] Daer men 't lijf had op gevlijt.Ga naar voetnoot600 Wel de Droes moght dat verdragen Van een slechte lompe Boer, 'k Had by gort daer om geslagen Dat hy voor sint velten voerGa naar voetnoot604 605[regelnummer] Dan wat souw 't onnosel ventie 't Is een mantje sonder hart Die van 't Meysje voor een drentie En als sot gehouden wart. Broeck wat zijn de jonge baesjes 610[regelnummer] Inde liefde oock versot? 't Schynt sy reutlent als de blaesjes Van een vastens rommel-pot, 'k Gingh wel eer eens mee uyt vryenGa naar voetnoot613 Maer in't minste niet soo broets, 615[regelnummer] 'k Wist my nae de ploey te vleyenGa naar voetnoot615 En ick boot het vel wat goets.Ga naar voetnoot616 Daer mee kost ick haer bekoren, Daer me was het lopen uyt. Als sy nae de veel niet horen 620[regelnummer] Soo is al het spel verbruyt
[pagina 131]
Let maer eens op stijve Ioris Die doet moeyten om de Meyt. Want hy in de stoep van Floris Dickwiel hele nachten leyt, 625[regelnummer] Offer somtijs reghen vlagen Vallen dat het water stort, Dat en kan hem niet verjagen, Noch gheen kouw sijn hette schort,Ga naar voetnoot628 Als de witte vlocke swieren 630[regelnummer] Datter niemant uyt en siet, Soo gaet Ioris tiere lieren Door de liefde 't klapperliet,Ga naar voetnoot632 Hey! daer drilt hy op de tanden Met de mantel voor de mondt, 635[regelnummer] Blaest van weelde in zijn handen Of hy op de Schilt-wacht stont, 'K Hoorde lest eens hoe hy queelde Want hy is het heel gewent, 't Gaet soo goet schier of hy speelde 640[regelnummer] Op het Noortse Instrument,Ga naar voetnoot640 'tMeysje staet in huys te lachen Met haer Suster aen haer sy, Hoor: hoe kan de slocker prachen 't Is een leer-beek van ghevry.Ga naar voetnoot644 645[regelnummer] Jaren langh: by gut: te lopen En de Vryster niet te sien, Sou men soo het vel verkopen Dat most wonder baer geschien?
[pagina 132]
Vraeghtmen dan hoe ist gelegen 650[regelnummer] Ioris hebje 't Ia woort schier? 'k Had het gistren haest gekregen Seyt hy soo na lagh het vier.Ga naar voetnoot652 En de Meyt heeft van haer leven Hem niet eens te spraeck gestaen, 655[regelnummer] Souse soo het Ia woort geven Dat sou seper drolligh gaen Mocht hy maer soo ver eens komen Dat sy gaepte dat hy 't sagh, Ioris die sou dan wel droomen 660[regelnummer] Dat hy by het diertie lach. Dan wat sou den bloet bedryven? Soeckt hy mee al nae een gat? 't middel-punt en wil niet styvenGa naar voetnoot663 Want het sobbert steets in 't nat. 665[regelnummer] 'k Weet bykans geen meer te seggen: Wel: waer duycker of ick ben? Wie mach daar in't venster leggen? Dat lijckt al een broetse Hen; Al gesien: by gut ick kander! 670[regelnummer] Dit is op de Keysers gracht. Of den groten Alexander Noch van Iuffer wert verwacht? Seper 'k heb dat wel getroffen Want de kaers de staet en brandt,Ga naar voetnoot674 675[regelnummer] Wel wat segje van de moffen Met haer bot en dom verstant? 't Moet het dingh geweldigh jeucken Dat se soo een klouwert toeft,Ga naar voetnoot678 Wil hy nu gheen stockvis beucken 680[regelnummer] 'k segh hy dan gheen moocker hoeft,
[pagina 133]
Van syn leven niet bequamer, D'ouwe klouwer is te bedt,Ga naar voetnoot682 Met haer tweeties op de Kamer Soo raeckt wis de vinck in 't net,Ga naar voetnoot684 685[regelnummer] Neen de knoet die kan het passenGa naar voetnoot685 't Hanght allenich aen het endt,Ga naar voetnoot686 Weet hy soo een gier te lassenGa naar voetnoot687 Soo is sy de steeck ghewent? Gut hoe stil weet hy te sluypen 690[regelnummer] Of hy nieuwers af en weet? Ioncker hier valt wat te kuypen, Is u dryfhouwt maer gereet? Snap maer in en hout u laechjes, Hier is niemant die u steurdt, 695[regelnummer] Och men Juffer is heel graechjesGa naar voetnoot695 Want haer kousje wacht een beurdtGa naar voetnoot696 Wel men kan 't niet beter maecken Als de kamer-meyt te vrient, Die beschickt dan alle saecken 700[regelnummer] Mits sy spelle gelt verdient,Ga naar voetnoot700 Maer wat beurt'er by de Rycke? 't Goetje brant van over daet, Soo men eens terdeegh will kijcken 't Swickt so waer schier daer het gaet,Ga naar voetnoot704 705[regelnummer] Op het Schou-borgh wast voor desen Voor de grage baesjes mooy, 't Was daer goet en veyl te wesen Sprong de broeck eens uyt de ploy,
[pagina 134]
Had men lust om wat te stoejen 710[regelnummer] Met een snap de vensters toe,Ga naar voetnoot710 't Hoen dat kost daer Kieckens broejen En de Haen en wist naeuw hoe, 't Was soo waer een goelick baentje, 't Was een eerlick hoenderhock, 715[regelnummer] Want men stack daer menig kraentje In het swick-gat van de rock,Ga naar voetnoot716 Maer het is nu al te open Daer kan niet een ding gheschien, 'k Wed daer sou aers menig lopen 720[regelnummer] Die mer nu niet komt te sien, 't Is te schaedlyck voor de ouweGa naar voetnoot721 Menigh huysje is'er leegh, Want daer valt nu niet te touweGa naar voetnoot723 Daerom gaet het oock gheen deegh. 725[regelnummer] Was het soo als van te voren. Seper 't was u veel proffijt. 't Ionghe goet dat soeckt het borenGa naar voetnoot727 Eer het avegaert verslyt.Ga naar voetnoot728 Iorden heeft nu uyt ghelopenGa naar voetnoot729 730[regelnummer] Want het heylijck dat is klaer, Moertie gaet vast stoffen kopen Op de reekningh van de Snaer.Ga naar voetnoot732
[pagina 135]
'k Hoor hy krijght drie nieuwe packen en twe mantels dubbelt net, 735[regelnummer] Maer de Bruyt moet schyve kackenGa naar voetnoot735 't Wort nu maer in 't schrift geset. Hoe sel 't ventie gaen brageren?Ga naar voetnoot737 Beurs en Dam sta dan vry vast, Raeckt hy in dees brave kleren 740[regelnummer] Soo lyt Vaerties winckel last, Niemant heeft een woort te spreecken Hy leyt alle rechten uyt, Dan wat sou hem oock ontbreeckenGa naar voetnoot743 Daer de vaer 't hem staeg beduyt,Ga naar voetnoot744 745[regelnummer] Isser gelt met praet te winnen? Soo wort hy wel haestig rijk, Want hy sal geen pleyt beginnen Eer het dient heeft hy gelijck. Ick wil andre niet bestraffen, 750[regelnummer] Doch het is wel meer geschiet. Honden die het meeste blaffen Dat en sijn de byters niet, Best dat ick mijn rust gae houwen En mijn eygen saecken doe, 755[regelnummer] Iorden mach sijn Iuffer trouwen Want sy komt hem nu doch toe, 'K laet een yder in sijn wesen, Daer mee is mijn praet gedaen. Wilje noch wat sonders lesen 760[regelnummer] Soo most jey tot Ian-ooms gaen? Die door kruypt schier alle gaten, Inde Stadt schiet niet een fort Of hy weet'er van te praten Wat er aen de toestel schort,Ga naar voetnoot764
[pagina 136]
765[regelnummer] 'K mach myn hooft daer niet mee quellen Dit is soo maer voor de koolGa naar voetnoot766 Want men hoort het daegs vertellen In het groote klappers school,Ga naar voetnoot768 Dat men eens ging registreren 770[regelnummer] Wat de radde tong daer smeedt Spieren, senuws aadren, smerenGa naar voetnoot771 't Wort van stuck tot beet ontleet, Dingen! ja het is te wonder Watmen daer gedurigh hoort, 775[regelnummer] Dan een stort vlaegh, dan een donder 't Komt een daer schier al aenboort, 't Sou een Corpus Iuris lycken Was de hellift in geschrift,Ga naar voetnoot778 Daer gebeurt niet by de rijke 780[regelnummer] Of het wordt daer al gesift, Niet en blijft'er van verholen Wat'er in de Stadt geschiet, Inde alder hoogste scholen Hoort men sulcke lesse niet. 785[regelnummer] Nu mijn tijt die is verlopen Almen best by 't wijf te bedt, 'k Moet haer ook een kermis kopenGa naar voetnoot787 Want de kramen sijn geset, 'K wens u samen wel te varen, 790[regelnummer] Houwt mijn praetjes maer voor jock Is de veel wat doof van snarenGa naar voetnoot791 Harst de haren vande stock.
[pagina 137]
't Is een bouwt in 't wilt geschotenGa naar voetnoot793 Raeck ick wat: het is by gis, 795[regelnummer] Nu mijn spillen op geslotenGa naar voetnoot795 Tot daer weer wat sonders is. Roffel al voort.	voetnoot10 Neb: pen (eig. snavel) een vingerwijzing ongetwijfeld naar (Gansneb) Tengnagel, die verondersteld moest worden, de auteur te zijn). voetnoot20 haer buyten gave leên: hun lichaam dat er van buiten gaaf uitziet. voetnoot33-34 Daer weet hy heel stil te praten / Met de Munt Godt en de Kas: Daar haalt hij in stilte het geld uit de kas. voetnoot35 Schijven: geldstukken. voetnoot38 de Vryer met sen baert: weer een onbekende, waarvan uit de tekst slechts blijkt dat hij regelmatig zit in ‘'t groene Diemer Meertje’ (waarschijnlijk een café waarvan hij eigenaar is), en dat hij door zijn vrouw bedrogen wordt, als zij boodschappen gaat doen in Diemerbrug. De Diemermeer was overigens al sedert het jaar 1629 gedempt, en werd steeds meer een wandelplaats voor de Amsterdamse bevolking. voetnoot43 de Oesters nijpen: wordt gezegd van een vrouw die hitsig is. voetnoot44 Water brandt: brand waar water bij moet komen. voetnoot45 (de vrouw) gaat met de roeiboot naar Diemerbrug om boodschappen te doen; van de Diemermeer naar Diemerbrug liep een brede sloot. voetnoot46 soo: een zootje vis. voetnoot47 smeren: drinken. voetnoot48 het meisje laat zich verleiden. voetnoot51 als dove kolen: als uitgedoofde kolen (dus niet erg). voetnoot54 een horen op een stock: ws. toespeling op iets onbekends, mogelijk een herberg (waar vaak een vlag uithing). In ieder geval mag men een toespeling op ‘hoorntjes opzetten’ in deze zin lezen. voetnoot55 Steese: uit de stad. voetnoot56 light van rock: wellustig, gemakkelijk te krijgen. voetnoot59 haspeltuygie (de ie-uitgang voor -je is in deze tekst gewoon): gereedschap voor het spinnen. Het is niet duidelijk of de zuster dan wel het meisje haar ‘haspeltuigje’ bij de hand heeft. In het laatste geval is het weer een obscene uitdrukking. voetnoot61 Bloet: bastaardvloek voor ‘Gods bloed’. voetnoot62 wat saegse daer Pendanten / Hangen aen 't verkeerde oor?: daar zag ze lieden bij elkaar die niet bijeen hoorden. voetnoot63 Brilie niet: bril je niet, d.w.z. heb je nog ogen in je hoofd. kanten: het kantwerk. voetnoot64 de Sleutel in 't Tresoor: de sleutel in de provisiekast (obscene toespeling). voetnoot65 Poest: kan betekenen ‘driftig persoon’; of is het h. = poes (meid)? schrijen: lopen, of, minder ws., schreien. voetnoot66 de kiel die sit nu pal (d.i. vast): de zaak is misgelopen. voetnoot69 loop huts'len: maak dat je weg komt. voetnoot87 sijn kruyen: al zijn ingespannen werken. voetnoot88 een Kermis popje: met de kermis placht de vrijer zijn meisje een pop te geven, bij wijze van liefdesverklaring; hier wordt echter zeker bedoeld: een kind, zoals vaak als in het werk van Tengnagel en zijn tijdgenoten over een kermispop gesproken wordt, en men de gevolgen van een beschreven vrijpartij bedoelt. voetnoot89 In het volgende moet de lezer er van uitgaan dat Fop aan het woord is, soms door ‘Trijntje’ onderbroken. Het eerste gedeelte is weer vol van onbegrijpelijk geworden toespelingen. voetnoot98 de Spring-haes: ws. de makelaar De Haas, die ook in St. Nicolaes genoemd wordt (regel 65 en 1054). voetnoot99-100 Die door 't lange note kraecken / Vondt de dopjes tot sen Breurs: die zo vrolijk geleefd heeft, dat hij zijn geld aan zijn broer verloren heeft. ‘Noten kraken’ = zijn geld verbrassen, of (zie M.v.d. Merwe, Roomse Min-Triomfen, 1651, p 34) copuleren; ‘dopjens’ is een woordspeling waarin de betekenis geldstukken, naast die van ‘notedoppen’ aanwezig is (zie Afgeslagen Bloemsel, p 284, noot 35). voetnoot101 Kaeckert: kletskous. voetnoot102 zuffelet: oorvijg (De Haas is blijkbaar alle vrijheid kwijt, als dit tenminste nog over hem gaat). voetnoot103 Pen-Broeck: ws. Pieter van den Broeck (die makelaar was). Over hem wordt hier geïnsinueerd dat hij van andermans geld leeft, ‘hy doopt op Iochems vet’. voetnoot105 kluyver: smulpaap of vrouwengek. voetnoot107-108 Negen Eyren om een stuyver/En een snap-soen (steelse zoen) van de Man: is dit een bestaande uitdrukking? (voor: dat is goedkoop verworven). Komt niet voor bij Tuinman of Stoett. voetnoot113 om een Aeltje: om te drinken. voetnoot115 het slimme Waeltje: misschien De Waal (zie Hoofse Clitie, p 587). voetnoot116 't draeght mee Knoopen aen sen Broeck: die is ook niet van gisteren. voetnoot117 't Besaentje wil wel over: het schip zeilt goed, oftewel: hij kan het (finantieel) wel redden. voetnoot119-120 Was het Katz-vel wat te pover etc.: Omdat de portemonnaie niet voldoende gevuld was, moesten jas en kostbaarheden als pand achtergelaten worden; cf. Mane-schyn p 71 regel 667). voetnoot124 Als het aan de Pols-stock schort: als de kas leeg is. voetnoot125 de pappot koelen: er voor opdraaien. voetnoot126 de Swarte dogh: ws. de herberg De Swarte Hont (of De Prins) van admiraal Swartenhondt, in de Nes, in deze jaren gedreven door de weduwe van de admiraal, Elisabeth Bas, door Rembrandt geschilderd. Deze zin kan men lezen als door Fop tegen Trijntje gesproken: laten we nu gaan naar... voetnoot128 Luytjes kint: Jacob Luyt (waarmee Tengnatel omging, zie p 33 van Inleiding)? Fop begroet Luyt bij het binnenkomen, en maakt daarna een opmerking over een aanwezig meisje. Een andere mogelijkheid is, dat ‘Luytjes kint’ het meisje zelf is. Cf. St. Nicolaes, regel 118. voetnoot129 bol: poezelig; sackje: meisje, vrouwtje. voetnoot130 snobbel sieck: kusgraag; truy, eig.: zeug. voetnoot131 quacje: borrel (door Fop tegen de waard gezegd, evenals de volgende woorden: kom ook eens bij ons). voetnoot138 't Middelrifft ontstelt: (hij is) helemaal opgewonden, hitsig. voetnoot139 kroeskop: driftkop. voetnoot140 de Smeer-pot-: eig. de zalfpot, hier ws. ‘een snol’. voetnoot142 klaer: Klaartje. voetnoot144 Ponjetten: manchetten, maar ponjetten stijven = de liefde bedrijven. voetnoot145 goelick: mooi, knap. voetnoot148 Pruym: knorrig gezicht? voetnoot150 komen: koopman. voetnoot151 veringh: fokstier (hier ongetwijfeld toespeling op een bordeelhoudster). voetnoot157 haer: hen (de katers, d.i. de ‘krolse’ mannen). voetnoot158 hy heeft de voortocht vry: zij zijn aan hem overgeleverd, hij heeft vrij spel? voetnoot159 luystse de vellen: maakt ze hun geld afhandig. voetnoot164 pofsack: dikzak. voetnoot165 Man, tekst: kapitaal cursief. Dit gebeurt abusievelijk voortdurend met de M en de W, in deze druk. voetnoot173 Vrouw je, latere drukken hebben: Vrouwtje. voetnoot175-176 (sy houwt) de Nieren voor de beste huts-pot: alleen met mij gaat zij naar bed. voetnoot178 Hinderdam: gehucht bij de Horstermeer. voetnoot179 Nuf? (voor een man is dit een zonderling woord). voetnoot182 met een lighte voet: op de dansvloer. voetnoot190 't Scheurde goetje, ‘het gescheurde goedje’: grove uitdrukking voor ‘de vrouwen’. voetnoot194 quam, tekst: qum. voetnoot201 praetje, tekst: pratje. voetnoot203 deuvick: eig. sluitpin (van een vat). voetnoot204 de voght was inde kruyn: hij was heet, hitsig. voetnoot210 gedril: copulatie. voetnoot211 delen: planken. voetnoot213 't Was gheen prijckel van versmooren: Er was geen gevaar voor verdrinken. voetnoot219 't vincke nettje: vrouwelijk geslachtsorgaan (vinck=penis). voetnoot225 Cryn Ioosten: een acteur. voetnoot228 het schorte aen de bouwt: er was te weinig te eten? voetnoot230 vonde: drukfout voor voude, vouwde? voetnoot236 de Hel: bij het Singel, ter hoogte van de huidige Schoorsteenvegerssteeg, was een straatje van die naam, dat h. bedoeld kan zijn. voetnoot242 het schorte inde kluys: lett. haar geslachtsorgaan had iets nodig. voetnoot243 pesen: eig. hard werken, in Amsterdam nu nog wel gebruikt in de betekenis van copuleren. voetnoot244 huys: pothuis. voetnoot255 haer weven: hun paring. voetnoot269 strycken: er vandoor. voetnoot270 slecht: argeloos, onschuldig; de verbinding ‘een slechte duif’ komt zeer veel voor in het zeventiende eeuws; h. natuurlijk een spottende zinspeling op de naam van het meisje, dat niet zo erg onschuldig is; belaen: bedroefd voetnoot275 Sael: zadel; gestoten, tekst heeft: gestoden. voetnoot279 speten: aan het spit steken. voetnoot281 de dove Orgel-pijpen: het geschut (op de wallen), eig. het orgel dat niet speelt. voetnoot282 prijs: eig. veroverd schip. voetnoot286 vunstigh: muf. voetnoot291 veel: vedel (deze twee regels betekenen: al kun je zelf niet meedoen, je kunt toch kijken?). voetnoot293 gragie: latere drukken hebben: grage, wat beter lijkt. voetnoot296 vunt: (doop)vont, hier weer obsceen. voetnoot303 domyneren: het spel ‘domino’ spelen, bij uitbreiding: brassen. voetnoot311 de: die. voetnoot316 'tWas slim gefopt: zij zaten in een lelijk parket (latere drukken hebben ‘gesopt’, wat ook zou kunnen). voetnoot321 Poppegoet: geslachtsorgaan. voetnoot324 daer bleef van elck een stick: zij schoten er allemaal een stuk (van hun geslachtsorgaan) bij in. voetnoot331 by gort: bastaardvloek, van ‘bij god’ (andere variaties komen ook voor, zoals: bij gouwt). De hele zin kan ook anders gelezen worden: de Poock (d.i. het orgaan) by gort te laten (d.i. er bij in te schieten). voetnoot337 hoe snorren hier die vincken:? Misschien: wat wordt hier met geld gesmeten. voetnoot338 gemeen: gewoon. voetnoot339 henghst, tekst heeft: henght. voetnoot344 Dat mach van gheen snapper of: Dat kan een praatjesmaker (als jij) zich niet permitteren? voetnoot345 Graefje: dit woord rijmt niet op Baesje (regel 347). Ik veronderstel dat hier een f-s verwisseling heeft plaats gevonden, zoals vaak in 17de-eeuwse teksten. Het is dus mogelijk dat het woord Graefje gelezen moet worden als: Graesje (d.i. gratie), een voor de zetter ongewoon woord. De andere mogelijkheid, namelijk dat men ‘Baefje’ moet lezen, is even groot. Er was nl. een weduwe, Baefje Bisschop, wier rijkdom spreekwoordelijk was. voetnoot347 Baesje: de vader, of: drukfout voor Baefje. Gezien de onduidelijkheid van de tekst ter plaatse zijn beide lezingen mogelijk. Latere drukken hebben: Baesje. voetnoot352 Daer verteertmen met een Duyt: daar kan men met een schijntje rondkomen. Er is een andere mogelijkheid, namelijk weer een drukfout van met voor niet (veel voorkomend). De betekenis is dan: daar kost het leven geen cent. voetnoot355 stieren: sturen. voetnoot356 flep-kouws: fleppen betekent drinken, kou(w)s vrouwelijk geslachtsorgaan. Hele woord dus: òf dronken snol òf hitsige vrouw. voetnoot357 het hoeckje boven raken: de moeilijkheden teboven komen. voetnoot358 Mons: Monsieur. voetnoot360 hachje: kluifje. voetnoot363-364 Lammert kan zich de uitgaven voor wijntje en trijntje niet permitteren (eig.: Hj kan niet meezingen omdat de wijs te hoog is). voetnoot370 Besje: moeder de vrouw. voetnoot373 Kermis: (kermis)gift. Hele zin: Met een cadeautje kan hij het klaarspelen (zie Van Moerkerken, Woordenlijst), óf: met een cadeautje kan hij het kopen (mnl. tugen = betalen), òf: voor een cadeautje mag hij haar ‘berijden’ (een tuig aandoen), òf, tenslotte: voor een cadeautje mag hij haar ‘bruid maken’ (de bruid kreeg van haar toekomstige schoonvader vaak een ‘tuigje’, van zilver bv., waaraan allerlei dingen gehangen konden worden). voetnoot379 Blyft het pelsje sonder neten: wordt het meisje niet zwanger. voetnoot381 Komt de pan aen te setten: raakt het meisje in verwachting. voetnoot382 Daer voor is de botter goet: dan is daar wel iets op te vinden. voetnoot383 Strax weer op het trouwe letten: meteen zorgen dat ze trouwt. voetnoot384 een slechte groene bloet: een brave kerel die wel zin heeft. voetnoot385 leurtjes: beuzelingen (speelt in: het zijn ‘maer leurtjes’ het woord malheurtje mee?). voetnoot387 Schreur: (arme) kleermaker. voetnoot388 een wel beproefde Fuyck: eig. een net waar al wat in gevangen is. voetnoot389 Dat 's: Als je het zo doet dan ben je. voetnoot390 Zo spaar je je geld. voetnoot391 't Poppe-goet: de geslachtsorganen. voetnoot392 termin: voor het bedrijven van de liefde. voetnoot394 het schort hem aen de Broeck: hij heeft een vrouw nodig. voetnoot395 perlegaten (eig. een gat in een parel boren): copuleren. voetnoot399 Gal jey 't baersje op de soden: knap jij dat karweitje eens direct op (lett. maak jij het baarsje direct na de vangst, op 't gras, schoon). voetnoot400 In de termen van de kleermakerij wordt het ‘schreurtje’ te kennen gegeven dat hij maar goed van het meisje moet profiteren. voetnoot401 Wordt deze zin door Trijntje tegen Fop gezegd? voetnoot403 wyn-verlater: kelderknecht. voetnoot404 op den tril: aan de gang? (gewone betekenis: aan de zwier, maar dat is hier niet waarschijnlijk). Hele zin misschien: nu moet Ott de kelderknecht weer met het stopmes aan de gang (om een vat tapklaar te maken). voetnoot405 vegen: drinken. voetnoot406 de kelder staet an: de kelderdeur staat open. voetnoot411 becken: gong (waarmee de stadswacht opgeroepen wordt). voetnoot412 snap uyt: mondje dicht. voetnoot415 het Ammeraeltje: zinspeling op bepaalde persoon, of algemene betekenis van ‘het puikje’? voetnoot416 't Loofje? Misschien weer f-s verwisseling, dus: 't Loosje, oftewel: 't slimme vrouwtje, met een toespeling op een eigennaam (in regel 422 wordt de vrouw ‘Vosje’ genoemd). voetnoot417 Nen: neen (drukfout) of: Vrouwtje; dat benne brave bonen: zo is het niet gek. voetnoot419 voorschrift: aanbevelingsbrief. voetnoot420 sponsje, voor sponnetje: vulgat midden in een vat (h. natuurlijk obsceen); haer: hoer. Betekenis van zin 419-420: bij een hoer kom je niet zo gemakkelijk aan je trekken (d.w.z. zonder betalen). voetnoot423 Schoots-vel: dubbele betekenis: de gebruikelijke (die op het beroep van smid lijkt te zinspelen) en: vachtje van de schoot. Zelfs het woord vel in de betekenis van: vrouw, speelt mogelijk mee. voetnoot429 de blaes-balg: aanduiding voor de man (een smid blijkbaar)? Dus: wie zou het achter deze smid zoeken? voetnoot430 op 't hoeckje van de schop: zonder veel omslag? De koek werd met een ‘schop’ in de oven gekeerd. voetnoot431 duske: zodanige. Koek uit de broek schudden: copuleren. voetnoot435 verlore: tevergeefs; strycken: ws. de behandeling die men ook nu nog een broedse kip geeft om haar van het broeden af te brengen (in een zak ophangen en daar van tijd tot tijd langs strijken). Betekenis van de hele zin is duidelijk: als een vrouw wil, houdt niets haar tegen. voetnoot441 vurtie: vuurtje. voetnoot442 een dat: het een of ander (te kankeren). voetnoot445 Schort de pot een weynich lager: hang de pot wat lager. voetnoot447 een rechte sorrig drager: een moeilijke kerel (volgende zin: maar vooral voor anderen). voetnoot454 van de kouws: over de vrouwtjes (zie regel 356). voetnoot463 't rockje is scheurigh: de vrouw heeft er zin in. voetnoot465 't Staet je: hij staat daar (tekst: Saet). voetnoot468 mosje: eig. mostje, gistend sap. voetnoot471 de lelle gaten: gaatjes (voor een oorhanger) in de oorlellen boren, hier obsceen: zich toch een weg banen (Stijntje wil immers niet, ‘sluyt de spaerpot toe’). voetnoot476 Bot gepunt en galt gheen baers: met een bot mes kun je geen baars schoon maken, dus: zonder erectie is de paring onmogelijk. voetnoot482 ontdragen: stelen, wegnemen. voetnoot487 met de klock of laten luyen: door de stadsomroeper bekend laten maken. voetnoot490 nieuwers: nergens; op en gist: op bedacht is. voetnoot492 verpist: verpatst. voetnoot495 hou(w)t sagen: slaat op het rasphuis waar nietsnutten te werk werden gesteld. voetnoot496 Styntie stuert: Stijntje, stuur (...)! voetnoot499 te weven: te vrijen. voetnoot504 groen: geil. voetnoot505 Gut: Dit staat aan het begin van een pagina, zonder de dubbele punt echter; maar de reklaam heeft deze wel. Omdat aangenomen mag worden dat die het handschrift nauwkeuriger volgt, is hier de dubbele punt wel overgenomen. voetnoot510 versier: vizier. voetnoot511 de: die. voetnoot513 gheen, tekst: ghen; hachje: eig. boutje, dus: dit is geen spekje voor jouw bekje. voetnoot528 een blauwe scheen vallen: een blauwtje lopen. voetnoot534 houd u aen een sy: ga aan de kant! voetnoot536 Deze zin spreekt Fop tegen Trijntje. voetnoot542 dat vouwt uyt de kreuck: daar klopt niets van. voetnoot544 beuck: boek. voetnoot548 altydt is 't klosjen of: nooit schiet er iets voor hen over. voetnoot551 kantigh: met kant bezet. voetnoot555 het lutsje knopen: zijn doel bereiken (meestal obsceen). voetnoot570 na de raep: naar het Rapenburg? of: om de buit binnen te halen (hetgeen echter de volgende zin met ‘Waer...’ onbegrijpelijk zou maken). Of, tenslotte, zinspeling op familie Raep? voetnoot600 Waar men zijn zinnen op gezet heeft. voetnoot604 sint velten (d.i. sint Valentijn): schutspatroon van lijders aan vallende ziekte. Hele zin dus iets als: buiten westen (slaan). voetnoot613 wel eer: vroeger. voetnoot615 nae de ploey vleyen: zich aan de situatie aanpassen. voetnoot616 vel: vrouwtje. voetnoot628 hette: hitte; schort: doet ophouden. voetnoot632 klapperliet: eig. lied van de klepperman, hier natuurlijk het lied dat de vrijer met zijn tanden klappert. voetnoot640 het Noortse Instrument: de noordsche balk (een snareninstrument)? Of een zinspeling op Anthoni van Noordt, de organist van de Nieuwe Zijds Kapel, in deze jaren? voetnoot644 leer-beelt: model. voetnoot652 vier: vuur. voetnoot663 het middel-punt: de penis. voetnoot674 de: die. voetnoot678 klouwert: sul; toeft: wacht op. voetnoot682 klouwer: (ditmaal) afgeleefd man. voetnoot684 de vink raakt in het net: vaste uitdrukking, waarin gedacht wordt aan de betekenis ‘penis’ voor vink. voetnoot685 knoet: Mof. voetnoot686 Hanght, tekst: Hangh; aen het endt: na afloop. voetnoot687 een gier lassen: contaminatie van: een gier maken (heen en weer bewegingen maken) en lassen (twee dingen aan elkaar vast maken, vaak in obscene betekenis). voetnoot695 Juffer, tekst (met f-s verwisseling): Jusser. voetnoot696 kousje, zie noot regel 356. voetnoot700 spelle gelt: fooi. voetnoot704 swickt: zakt door de knieën (cf. regel 464). voetnoot710 vensters: de zitplaatsen in de schouwburg waren in een soort loges ondergebracht, die oorspronkelijk met een gordijntje afgesloten konden worden, een mogelijkheid waar druk gebruik van gemaakt werd; zo druk dat al na een jaar de gordijntjes weggenomen werden. voetnoot716 swick-gat: eig. spon van wijnvat. voetnoot721 de ouwe: de pachter van de schenkrechten etc., òf (meervoud) de ouden van dagen; de inkomsten van de toneelvoorstellingen gingen immers naar wezen en oudemannen. voetnoot723 touwe: eig. kloppen, algemeen echter obsceen als: copuleren. Van de betekenis van de algemeen bekende uitdrukking ‘het deeg touwen’, krachtig kneden, wordt in de volgende regel gebruik gemaakt. voetnoot727 boren: copuleren. voetnoot728 het avegaert: de boor (obsceen) voetnoot729 Jorden hoeft niet langer te lopen. voetnoot732 Snaer: schoondochter. voetnoot735 schyve kacken: met geld over de brug komen. voetnoot737 brageren: de gebraden haan uithangen. voetnoot743 ontbreecken, tekst heeft: ontbrecken. voetnoot744 beduyt: uitlegt. voetnoot764 Wat er, tekst: Water. voetnoot766 voor de kool: voor de gekkigheid. voetnoot768 klappers: kletskousen (dus: in het milieu van de roddelaars). voetnoot771 smeren: wordt van verschillende anatomische onderdelen gezegd; hier ws. slagaderen. voetnoot778 geschrift, tekst: geschift. voetnoot787 kermis: kermisgeschenk, ditmaal letterlijk, want ‘de kramen zijn al opgezet’. voetnoot791 veel: vedel; doof: zonder (het juiste) geluid voort te brengen. voetnoot793 bouwt: bout, stuk wild. voetnoot795 spillen: spullen.

Vorige Volgende

Alle werken

Grove Roffel ofte Quartier des Amsterdamse Mane-schijn

Over het gehele werk

plaatsen