De eerste Surinaamse sportencyclopedie (1893-1988)

Karate

Karate (Jap: Kara = leeg, te = hand), systeem van zelfverdediging dat erop gericht is zonder wapens (met lege hand) te strijden.

Karate vindt zijn oorsprong in het Chinese kungfu of kempo dat meer dan 2000 jaar oud is. Karate in zijn huidige vorm (de naam dateert van 1922) werd in Japan in het begin van de 20ste eeuw door Gichin Funakoshi ontwikkeld. Karate als sport nam in Japan een grote vlucht; na de Tweede Wereldoorlog wordt karate ook in de Verenigde Staten en Europa als zodanig beoefend.

De basisbewegingen (kihon) van karate worden gevormd door een uitgebreid assortiment stoten, slagen en trappen, die vanuit een groot aantal houdingen kunnen worden uitgevoerd en waarmee de karatebeoefenaar (karateka) een aanval pareert en onmiddellijk overneemt. Met het kihon als uitgangspunt zijn reeksen gecombineerde verdedigings- en aanvalsacties opgebouwd, die de geoefende karateka in staat stellen zich in de meest uiteenlopende gevechtssituaties te verdedigen.

Voor een optimale beheersing hiervan zijn jaren van oefening nodig. Van groot belang bij opleiding en training is het schaduwgevecht dat de beste mogelijkheden biedt voor het verkrijgen van reactiesnelheid, evenwicht en coördinatie. Vaak wordt tevens een speciale ademhalingstechniek aangeleerd. De als wapen gebruikte lichaamsdelen (handen, voeten, ellebogen, knieën en soms zelfs het hoofd) worden bij de meeste trainingsmethoden gehard door het slaan of schoppen tegen zandzakken en strobalen, later hout en steen.

Voor een geoefende karateka is het met de blote hand of voet splijten van een normale baksteen geen bijzondere prestatie. De beheersing van karate is in zijn ideale vorm een kunst van veelzijdigheid, harmonie van lichaam en geest, reactiesnelheid en uiterste concentratie en zal veelal slechts door de oosterling kunnen worden bereikt.

Het uniform van de karateka is hetzelfde als dat van de judoka, zij het van lichtere kwaliteit.

De mate van geoefendheid wordt net als bij judo uitgedrukt in kyu- en dangraden. In 1970 werd de World Union of Karate Do organisation opgericht.

Wanneer de eerste karate-beoefenaar naar Suriname kwam is niet bekend. Wat wel vaststaat is, dat na de Tweede Wereldoorlog vele jonge Surinamers de eerste kneepjes van deze tak van sport door Japanse vissers werden bijgebracht.

7 mei 1972 is voor de karatesport een historische dag, daar op die dag geschoold karate in Suriname werd geintroduceerd.

In de bovenzaal van ‘De Schakel’ aan de Van Idsingastraat begon sensei Cecil Tirion voor het eerst in ons land met een karateschool. De oprichting van deze school vond o.a. op aandringen van enkele leraren van het Kweekschool- en Middelbaaronderwijs plaats. De stijl die werd geintroduceerd was het harde Kyokushinkai karate van Japan.

De eerste leden van de eerste karateschool waren: Humphrey Berggraaf, Roy van Geenen, Dennis Gummels, Rosa en Hugo van Horenbeek, W. Lie A Njoek, H. Mac Andrew, Theo Nekrui, H. Schenkers, Edmund Simons en J. de Zwart. Later werd deze groep uitgebreid met personen als Jack Uden, Erwin Anches, Frank Lobman, Lucien Snip, Iwan Blankendaal, Vincent Bemmel, de gebroeders Pertapsing, de gebroeders Soerdjbali en vele anderen. Het succes van deze introductie was enorm. Binnen enkele maanden groeide de school zodanig uit dat spoedig moest worden uitgekeken naar een grotere oefenruimte (dojo). Er werd gekozen voor de gymzaal van de Kweek A aan de Commewijnestraat (nu gymzaal Polanenschool).

De karatesport in Suriname maakte in de zeventiger ja-

[p. 103]

ren een snelle ontwikkeling door. Er waren drie belangrijke impulsen die hierbij een rol hebben gespeeld.

- De komst van de karate-films, waarbij voornamelijk de acteur Bruce Lee tot de verbeelding van de Surinaamse jeugd sprak.

- De terugkomst van enkele Surinamers die in Nederland in contact met deze tak van sport waren gekomen en veel faam hiermee hadden verworven.

Zo kwam Harold la Rose in 1973 terug naar Suriname. La Rose was 2de dan en had in het Nederlands team gezeten dat zowel aan de Europese- als de wereldkampioenschappen had deelgenomen.

In januari 1975 kwam Paul del Prado als 4de danner terug naar huis. Hij had in Nederland en Japan de nodige kennis opgedaan. Hedwig Lobman kwam in november 1975 terug naar Suriname en richtte op 1 december 1975 zijn Karate Academie op.

- Als derde impuls diende de prestaties die de karateka's van Surinaamse origine in Nederland leverden. Zo leidde Stanley Brug in 1975 als captain het Nederlands team naar het Europees kampioenschap, terwijl hij zelf in de middengewichtsklasse semi-kampioen werd.

Otti Roethof werd in 1977 wereldkampioen en met deze prestatie werd hij de eerste westerling die met de eer ging strijken. In hetzelfde jaar werd hij samen met Ludwig Kotzebue en John Reeberg in teamverband wereldkampioen.

John Reeberg werd in 1978 en 1979 in de zwaargewichtsklasse Europees kampioen en ga zo maar door.

Om terug te komen naar Suriname; Op 1 en 2 oktober 1977 nam Suriname deel aan de Caraibische karate kampioenschappen, die op Aruba werden georganiseerd. Suriname werd vertegenwoordigd door Frank Lobman, Ramon Tjon A Fat en G. Tjon Swie Tong. Alleen Frank Lobman veroverde een bronzen plak en wel tijdens het kata-lopen.

In februari 1978 behaalden Frank Lobman en Wilfred Burgos de le dan karate Kyokushinkai. Frank en Wilfred zijn de eerste karateka's die in Suriname de eerste dan behaalden. Zij waren beiden van de Karate Academie van Hedwig Lobman.

Burgos liet niet lang op zich wachten en richtte op 30 maart 1978 Karateschool Burgos op.

In april 1981 werd de Budo organisatie opgericht en deze organisatie had ten doel alle Oosterse gevechten binnen één bond te brengen en vandaar uit deze tak van sport te aktiveren en te propageren in Suriname. Het bestuur bestond uit Frank Doelwijt (voorzitter) Cecil Tirion (secretaris), Edmund Simons, W. Burgos en Gerard Alberga (commissarissen).

Deze organisatie faalde echter in haar opzet en viel later uiteen.

Op vrijdag 22 mei en 25 mei 1982 werden door Shihan Hedwig Lobman (5de dan) tweede dan examens afgenomen van Wilfred Burgos en Cecil Tirion. Beide heren legden met succes dit examen af. Vermeldenswaard is dat het de eerste keer was dat een zo hoog gegradueerde Surinamer op karate gebied in Suriname tweede danexamens afnam.

Aangetekend dient te worden dat Wilfred Burgos en Cecil Tirion de belangrijkste rollen zouden vertolken in de tachtiger jaren, maar dan onafhankelijk van elkaar.

Wilfred Burgos (geb. 27-8-47 op Aruba) begon in 1962 met de atletieksport. Hij genoot veel bekendheid in het Caribisch Gebied en won tijdens internationale wedstrijden 16 maal een gouden medaille. Hij nam tweemaal deel aan de Cacso spelen. Zijn specialiteit was voornamelijk het discuswerpen.

In 1972 begon hij met de karatesport bij Cecil Tirion en stapte later over naar Frank Lobman. In 1978 behaalde hij zijn eerste dan, in 1981 werd hij tweede dan en in 1988 was hij al vierde dan. Na een ruzie binnen de Surinaamse karatesport richtte hij zijn eigen bond op namelijk de Surinaamse Karate Associatie.

Cecil Tirion heeft samen met Lobman, Kembel, Reeberg e.a. in Nederland (bij Loek Hollander 6e dan en Jon Bluming 6e dan e.a.) zijn karate opleiding gekregen. Hij is ongetwijfeld de grondlegger van het Kyokushinkaikarate in Suriname en was ook de geestesvader achter schoolkarate. Na de splitsing richtte hij Amateur Karate Unie op.

Vandaag de dag zijn de karateka's van Suriname in twee groepen verdeeld. Zowel de SKA als de AKU hebben positieve ontwikkelingen teweeg gebracht binnen de karatesport, maar het is te hopen dat binnenkort slechts één karatebond als overkoepelend lichaam zal fungeren.